Με τη χρυσή της νιότης πανοπλία το θάρρος, την ορμή, τη λεβεντιά πετάμε στον αγώνα στη θυσία για την Ελλάδα, για τη λευτεριά.
(Από τον ύμνο της ΕΠΟΝ)
Εξήντα εφτά χρόνια πέρασαν από τη μέρα που γεννήθηκε ό,τι καλύτερο και μεγαλύτερο δημιούργησε η νεολαία της Ελλάδας στη σύγχρονη ιστορία της, την Ενιαία Πανελλαδική Οργανώσει Νέων (ΕΠΟΝ ).
Κάτω από τη σκέπη του ΕΑΜ δημιουργήθηκε πρώτα το ΕΑΜ Νέων με την συμμετοχή και συνεργασία διάφορων νεολαιΐστικων οργανώσεων. Η πρωτοβουλία για τη δημιουργία της ΕΠΟΝ προήλθε από την Ο.Κ.Ν.Ε.(Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδας), από την αυτοδιάλυση και συγχώνευσή δέκα αντιστασιακών - απελευθερωτικών οργανώσεων, ανάμεσα σ’ αυτές και ο γνωστός μας Θεσσαλικός Ιερός Λόχος(Θ.Ι.Λ.), πρώτος πυρήνας Αντίστασης της Θεσσαλικής νεολαίας.
Οι δέκα οργανώσεις που συνυπογράφουν την ιδρυτική διακήρυξη είναι: 1)Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδας(Ο.Κ.Ν.Ε.). 2) «Σοσιαλιστική Επαναστατική Πρωτοπορεία Ελλάδας (ΣΕΠΕ).3) Φιλική Εταιρεία Νέων (ΦΕΝ). 4) Λαϊκή Επαναστατική Νεολαία (ΛΕΝ). 5) Αγροτική Νεολαία Ελλάδας (ΑΝΕ). 6) Θεσσαλικός Ιερός Λόχος (ΘΙΛ). 7) Λεύτερη Νέα (ΑΝ). 8) Ενιαία Εργατοϋπαλληλική Νεολαία (ΕΕΝ). 9)Ενιαία Μαθητική Νεολαία (ΕΜΝ). 10)Ένωση Νέων Αγωνιστών Ρούμελης (ΕΝΑΡ).
«Η E.Π.O.N. είναι οργάνωση εθνικοαπελευθερωτική, αντιφασιστική, προοδευτική, φιλειρηνική» όπως έγραφε το καταστατικό της στο 2ο άρθρο της, η οποία αγκάλιασε και άγγιξε την ελλαδική νεολαία, όσο καμιά άλλη, γεμίζοντάς την ελπίδα για την απελευθέρωση και τη δημιουργία μιας νέας ΕΛΕΥΘΕΡΗΣ Ελλάδας.
.Οι σκοποί της, όπως περιγράφονται στο άρθρο 3, είναι:
α) Η εθνική απελευθέρωση, η πλέρια ανεξαρτησία και ακεραιότητα της Ελλάδας, με καθημερινό και αδιάκοπο αγώνα.
β) Η υπεράσπιση των συμφερόντων και δικαιωμάτων της νέας γενιάς στη ζωή, στη μόρφωση και στον πολιτισμό.
γ)Η εξολόθρευση του φασισμού τώρα και στο μέλλον και με οποιαδήποτε μορφή και αν παρουσιαστεί. Αυτό σημαίνει ότι το εσωτερικό μας καθεστώς θα πηγάζει από τη λεύτερη εκδήλωση της κυριαρχικής θέλησης του Λαού και της Νέας Γενιάς. Επιπροσθέτως για τη Νέα Γενιά αυτό σημαίνει ίσα πολιτικά δικαιώματα για τους νέους και νέες που είναι πάνω από 18 χρόνων αφού έχουν ενεργητική συμμετοχή στην κοινωνική ζωή.
δ) Ο αγώνας κατά των ιμπεριαλιστικών πολέμων για την κατοχύρωση της ειρήνης με βάση την αυτοδιάθεση των λαών και νεολαιών και την αδελφική συνεργασία τους.
ε)Η ανοικοδόμηση της χώρας μας από τα ερείπια του πολέμου και της αξονικής κατοχής, προς το συμφέρον και την ευημερία»
* Η δράση της ΕΠΟΝ
Αυτό που κατόρθωσε η ΕΠΟΝ μέσα από τις γραμμές του ΕΑΜ, ήταν να οργανώσει δεκάδες διαδηλώσεις, να βγάλει στους δρόμους εκατοντάδες χιλιάδες διαδηλωτές. Για τον εορτασμό των εθνικών επετείων που ήταν πράξεις αντίστασης. Κατά της επιστράτευσης νέων από τους χιτλερικούς, με αποτέλεσμα να μην πολεμήσει κανείς νέος της Ελλάδας σε κανένα μέτωπο κατά των συμμάχων. Κατά της επέκτασης των Βουλγάρων φασιστών στον ελλαδικό χώρο. Για την επιβίωση του λαού και της νεολαίας και πολλές άλλες εκδηλώσεις.
Εξακόσιες χιλιάδες νέοι και νέες εντάχθηκαν στην ΕΠΟΝ και αποτέλεσαν τη νέα βάρδια των μαχητών της Λευτεριάς, της Εθνικής Ανεξαρτησίας και της προόδου.
Στον ΕΛΑΣ εντάχθηκαν 6.000 ανταρτοεπονίτες, 36.000 στον ΕΛΑΣ των πόλεων, τον εφεδρικό ΕΛΑΣ και τα έμπεδα.
Χίλιοι τριακόσιοι Επονίτες αντάρτες νεκροί ΜΟΝΟ στις μάχες των ανταρτοεπονιτών στα βουνά. Δεν υπάρχει συγκεκριμένος αριθμός των επονιτών που έπεσαν στις διαδηλώσεις των πόλεων, πού εκτελέστηκαν, πού πέθαναν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης στην Ελλάδα και τη Γερμανία. Ανεξακρίβωτος ο αριθμός εκείνων που πιάστηκαν, βασανίστηκαν από την Γκεστάπο και τους συνεργαζόμενους με τους καταχτητές, (γερμανοτσολιάδες Χίτες, ΕΑΣΑΔίτες, κλπ.).
Δύσκολα εκφράζεται σε αριθμούς το πρωτοφανέρωτο στις συνθήκες κατεχόμενης χώρας εκπολιτιστικό – επιμορφωτικό – εξωραϊστικό έργο τής ΕΠΟΝ.
Αντιπροσώπευσε την Ελληνική Νεολαία στο ιδρυτικό συνέδριο της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Δημοκρατικής Νεολαίας (ΠΟΔΝ) στο Λονδίνο, το Νοέμβρη του 1945.
Αναγνωρίστηκε σαν η οργάνωση Εθνικής Αντίστασης της Νεολαίας της Ελλάδας απ’ τις αντιστασιακές οργανώσεις της νεολαίας όλων των ευρωπαϊκών χωρών.
Τέλος, για όλη αυτή την τεράστια προσφορά, «επιβραβεύτηκε» από τις κυβερνήσεις που εγκαθίδρυσαν οι Αγγλοαμερικάνοι Ιμπεριαλιστές με απίστευτους διωγμούς, φυλακές, βασανιστήρια, «κουρέματα» των επονιτισσών, εκτελέσεις και τελικά, με την επίσημη «διάλυση» της το Φθινόπωρο του 1947 με τον περιβόητο Ν. 509 «για να περάσει πλάι στον ιερό λόχο και τα κλεφτόπουλα του ‘21 στην ιστορία του έθνους», όπως γράφει ο Πέτρος Ανταίος στο βιβλίο του για την ιστορία της ΕΠΟΝ.
Η ΕΠΟΝ του Νομού μας
Να πώς περιγράφει τη δράση της ΕΠΟΝ, στην εφημερίδα «Αλήθεια» όργανο του ΕΑΜ νομού Λάρισας, την 23/2/1946.
«Στο νομό μας μπροστά απ’ τις 23 Φλεβάρη του ’43 το ΕΑΜ Νέων, μα ιδιαίτερα ο Θεσσαλικός Ιερός Λόχος(ΘΙΛ), είχε προετοιμάσει ένα μαζικό απελευθερωτικό κίνημα νεολαίας. Η ίδρυση της Ενιαίας Πανελλαδικής Οργάνωσης της ΕΠΟΝ, ξεσήκωσε αφάνταστο ενθουσιασμό και η νεολαία έτρεξε κάτω από τις σημαίες της, ν’ αγωνιστεί για τη λευτεριά. Οι παραδόσεις των κλεφτόπουλων και των Ιερολοχιτών ζωντανεύουν. Σ’ όλες τις εκδηλώσεις του αγώνα οι επονίτες με τη νεανική τους ορμή, δίνουν το παν, γίνονται η πρωτοπόρα φάλαγγα.
Στον παράνομο Τύπο...,στις επικίνδυνες αποστολές, αψηφώντας τη ζωή τους... μοιράζουν προκηρύξεις του αγώνα.
Γράφουν στους τοίχους τα συνθήματα που καλούν και ξεσηκώνουν τους πατριώτες σε θανάσιμη πάλη για την πολυπόθητη τη Λευτεριά. Με τον θρυλικό τηλεβόα, το «χωνί» της ΕΠΟΝ, στέλνουν τα βράδια τα μηνύματα του αγώνα στους αδούλωτους σκλάβους...
Μπροστά στις διαδηλώσεις χωρίς να φοβούνται τα πολυβόλα του εχθρού, μπροστά στα σαμποτάζ που εξάρθρωναν τις συγκοινωνίες και την πολεμική του δράση.
Κι όταν βρίσκονταν μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα, αντιμετώπιζαν το θάνατο παλικαρίσια, με λόγια σαν της Επονίτισσας Δήμητρας Τσάτσου «Ζήτω η ΕΠΟΝ! Αδέλφια συνεχίστε τον αγώνα».
Στα χωριά μας οι Επονίτες και οι Επονίτισσες, κρατούν το μεγαλύτερο μέρος απ’ τις υπηρεσίες του ΕΛΑΣ, μεταφορές, πλύσιμο, ζύμωμα, τηλέφωνα, συνδέσεις κλπ.
Μα εκεί που η νεολαία μας έγραψε αθάνατες σελίδες δόξας και ηρωισμού είναι ο ένοπλος αγώνας.
Δύο χιλιάδες εκατόν τριάντα Επονίτες-ισσες, απ΄το Νομό μας, ατρόμητοι ανταρτοεπονίτες, πολέμησαν τον ξένο κατακτητή μέσα απ’ τις γραμμές του ΕΛΑΣ και 3.350 μέσα απ’ το εφεδρικό ΕΛΑΣ.
Πάνω από 40 είναι οι μάχες που τα ένοπλα νιάτα μας πολέμησαν με ηρωισμό και έδειξαν τις ανώτερες Επονίτικες μαχητικές αρετές. Έδειξαν πως ξέρουν να πεθαίνουν για τη χιλιάκριβη τη Λευτεριά, για τα ιδανικά της ΕΠΟΝ».
* Ανεκπλήρωτα ιδανικά της ΕΠΟΝ και η εποχή μας
Παρά τα 67 χρόνια που πέρασαν, τα ιδανικά, οι σκοποί και οι στόχοι της ΕΠΟΝ παραμένουν ανεκπλήρωτοι και ζητούν τη δικαίωσή τους, για την «εθνική απελευθέρωση, την πλέρια ανεξαρτησία και ακεραιότητα της Ελλάδας», όπως λέει το καταστατικό της. Οι νέες ολοκληρώσεις της εποχής μας, όπως η Ε.Ε., η καπιταλιστική «Παγκοσμιοποίηση» με τους μηχανισμούς της και τους αντιπροσώπους της, συνθλίβει – ιδιαίτερα το εισπράττουμε με ένταση τον τελευταίο καιρό – κάθε κεκτημένο στοιχειώδες δικαίωμα. Είναι ο σύγχρονος κατακτητής που επανάφερε τους πολέμους στην Ευρώπη, διέλυσε κράτη (ΕΣΣΔ, Γιουγκοσλαβία, κλπ.), δημιούργησε προτεκτοράτα (Κόσοβο, ΠΓΔΜ, κλπ.), όρθωσε νέα τείχη (Κύπρο, Γάζα, κλπ.) και συνεχίζει ασταμάτητα τους πολέμους.
Στην επόμενη παράγραφο του ίδιου άρθρου του καταστατικού της ΕΠΟΝ επισημαίνεται στους σκοπούς της η «υπεράσπιση των συμφερόντων και δικαιωμάτων της νέας γενιάς στη ζωή, στη μόρφωση και στον πολιτισμό». Η ανεργία της νεολαίας έχει φτάσει σε μεγάλα ύψη με συνεχώς αυξανόμενη τάση, παρά τα διάφορα «κόλπα» που χρησιμοποιούνται για να κρύψουν το πραγματικό μέγεθος. Η μόρφωση έτσι κι αλλιώς ήταν ταξική, αλλά τώρα γίνεται απλησίαστη, αυξάνοντας επικίνδυνα τα επίπεδα των «λειτουργικά» αμόρφωτων, αλλά και των αναλφάβητων ακόμα. Όσο για τον πολιτισμό σήμερα, εκφράζεται με το ιδεολόγημα του «ιδιωτικού (!) Μέγαρου Μουσικής», που έχει πρόσβαση μόνο η οικονομική «ελίτ».
Ιδιαίτερα επίκαιρο σήμερα, είναι: «η εξολόθρευση του φασισμού τώρα και στο μέλλον και με οποιαδήποτε μορφή και αν παρουσιαστεί», όπως γράφει το καταστατικό της ΕΠΟΝ. Η έξαρση του ρατσισμού, ο περιορισμός των δημοκρατικών ελευθεριών και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, εμφανίζεται με τη χειρότερη μορφή του στις μέρες μας. Τότε οι κατώτερες «ράτσες» Εβραίοι, γύφτοι, μαύροι, κλπ, σήμερα οι οικονομικοί και πολιτικοί μετανάστες. Η ΕΠΟΝ αποτελεί φάρο οδηγό και ανεξάντλητη πηγή παραδειγμάτων, για να συνεχίζουμε στα μονοπάτια που χάραξε. Ας ανηφορήσει ο αναγνώστης αυτού του κειμένου στον «Καράλακα», στις πλαγιές του κάτω Ολύμπου, για να διαβάσει τα ονόματα των Επονιτών και Ελασιτών που σκοτωθήκαν σε μάχη με τους Γερμανούς κατακτητές, προκειμένου να σώσουν Εβραϊκές οικογένειες. Είναι ένα, από τα μεγαλύτερα, παραδείγματα αλτρουϊσμού και αυτοθυσίας για υψηλά ιδανικά. Την ίδια στιγμή που Χίτες (ιδρυτής ο Γρίβας που ο ανδριάντας του «κοσμεί» την πλατεία Λαού ), ταγματασφαλίτες και ΕΑΣΑΔίτες από κοινού δρούσαν με τους Γερμανούς ενάντια στους Αντιστασιακούς Πατριώτες.
* Αυτό που διδάσκει η ΕΠΟΝ είναι:
Η ανάγκη ενότητας της Ελλαδικής νεολαίας στις γραμμές μιας Νέας ΕΠΟΝ, είναι ζητούμενο της εποχής μας, με βάση τις ώριμες αντικειμενικές προϋποθέσεις που έχουν δημιουργηθεί. Η απαξίωση της νεολαίας από το σύστημα με τα διάφορα εφαρμοζόμενα σχέδια «απονεύρωσης» και «αποχαύνωσης», η χρησιμοποίησή της ως εργατική φτηνή εφεδρεία και από την άλλη η νεολαία με τις αποσπασματικές εξάρσεις αντίστασης, ανυπακοής, αντίδρασης, απροσανατόλιστες και ασυντόνιστες, κάνουν πιο αναγκαίο το καθήκον για μια νέα συσπείρωση. Φυσικά σήμερα δεν έχουμε ένα «Νέο ΜΕΤΩΠΟ» που ν’ αποτελείται από κόμματα και οργανώσεις, ώστε αυτό να πάρει την πρωτοβουλία για τη δημιουργία της αντίστοιχης νεολαίας. Αυτό θα ήταν και το ορθότερο και η ανάγκη της ύπαρξής του είναι ολοφάνερη. Αλλά ας προσπαθήσουμε να οικοδομήσουμε στη νεολαία το «Μέτωπο» και ας «καθοδηγηθεί» και «αφηθεί» ν’ αποτελέσει το «πολιτικό πειραματικό εργαστήρι», για μια Ενιαία πορεία Αντιφασιστική – Προοδευτική – Δημοκρατική προσανατολισμένη σε Αντιϊμπεριαλιστική-Αντικαπιταλιστική κατεύθυνση. Σίγουρα την πρωτοβουλία αυτή για τη μεγαλύτερη επιτυχία θα πρέπει να την πάρει σήμερα, η μαζικότερη και η καλύτερα οργανωμένη, από άποψη μηχανισμού νεολαία, όπως τότε η ΟΚΝΕ. Βέβαια ο δρόμος αυτός πρέπει ν’ ανοίξει πρώτα από την οικοδόμηση της εμπιστοσύνης μέσα από τους κοινούς αγώνες της Νεολαίας, με την ανάπτυξη αδελφικών σχέσεων ανάμεσα στις οργανώσεις που θα συνεργάζονται. Μόνο τότε θα μπορούμε να ελπίσουμε πως τα οράματα της ΕΠΟΝ θα πραγματοποιηθούν και θα πάρουν «σάρκα και οστά» και τα ιδανικά της θα διδάσκονται μέσα από τα βιβλία του Σχολείου οι μελλοντικές Γενιές.
Τάκης Μπάρμπας ερολοχίτης, έκδοση του Συμβουλίου Περιοχής ΕΠΟΝ Θεσσαλίας
23 Φλεβάρη 1946
