Στο κύριο θέμα του φύλλου της εφημερίδας «Ελευθερία» της 29ης Ιουλίου, αναφέρεται ότι τα έργα μερικής εκτροπής του άνω ρου του Αχελώου δεν αποτελούν προτεραιότητα για τη σημερινή κυβέρνηση μέσω του Υπουργείου Περιβάλλοντος κ.λπ.
Θα μπορούσε κάποιος να σκεφτεί ότι, ως αντιστάθμισμα για την επιλογή αυτή, με σκοπό την ικανοποίηση αναγκών ύδρευσης και άρδευσης στη Θεσσαλία, θα υπήρχε η προώθηση άλλων, μικρότερης κλίμακας έργων, για τη συγκέντρωση και τη διανομή νερού, μέσω άλλων κρατικών φορέων. Μάλιστα, τέτοια έργα θεωρούνται σαφώς προτιμότερα ως πλέον οικονομικά και ευκολότερα στην κατασκευή, από εκείνους που αντιμετωπίζουν τα έργα της μερικής εκτροπής του άνω ρου του Αχελώου ως «φαραωνικά», τονίζοντας τον αρδευτικό χαρακτήρα των τελευταίων και υποβαθμίζοντας τον υδρευτικό.
Τα σημαντικότερα από τα μικρότερα έργα είναι τα φράγματα Νεοχωρίτη και Πύλης στον νομό Τρικάλων και Σκοπιάς στο νομό Λάρισας, με κριτήριο τη χωρητικότητα του ταμιευτήρα (μεγαλύτερη από 30 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού ). Τα φράγματα αυτά είναι ανεξάρτητα από τα έργα μερικής εκτροπής του άνω ρου του Αχελώου, ενώ το φράγμα Μουζακίου, επειδή έχει συνδεθεί με τα τελευταία, παραμένει ως ιδέα, παρά τον αρχικό σχεδιασμό της ΔΕΗ και την από ετών εγκατάσταση εργοταξίου της στην περιοχή.
Η κατάσταση, στην οποία βρίσκεται σήμερα το καθένα από τα έργα αυτά, είναι η ακόλουθη:
1) Φράγμα Νεοχωρίτη: έχει εκπονηθεί η προμελέτη και επρόκειτο να ανατεθεί η εκπόνηση της οριστικής μελέτης μέσω του προγράμματος «Αλ. Μπαλτατζής» του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Η σχετική διακήρυξη δημοσιεύτηκε στα μέσα Οκτωβρίου 2009 και στο διαγωνισμό κατέθεσαν προσφορές 11 μελετητικά γραφεία. Μέχρι σήμερα η επιτροπή του διαγωνισμού δεν έχει συνεδριάσει και είναι άγνωστη η πρόθεση του Υπουργείου για τη συνέχιση της διαδικασίας του διαγωνισμού.
2) Φράγμα Πύλης: η εκπόνηση της προμελέτης ανατέθηκε στα τέλη Ιανουάριου 2006, με συμβατική διάρκεια δύο χρόνια. Στα τέλη Ιανουαρίου 2008 υποβλήθηκε από τον ανάδοχο η Προμελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΠΠΕ), η οποία διαβιβάστηκε στην αρμόδια υπηρεσία του τότε ΥΠΕΧΩΔΕ. Στα τέλη Ιουλίου 2008 από το τότε ΥΠΕΧΩΔΕ η ΠΠΕ διαβιβάστηκε για γνωμοδότηση σε διάφορους φορείς, μεταξύ των οποίων και το Υπουργείο Πολιτισμού. Μέχρι σήμερα, δύο χρόνια μετά (!), η γνωμοδότηση του Υπουργείου Πολιτισμού (και μόνον αυτή) δεν έχει δοθεί, με συνέπεια την αδυναμία ολοκλήρωσης της προμελέτης.
3) Φράγμα Σκοπιάς: εκτός από την υπάρχουσα μελέτη που εκπονήθηκε πριν 40 χρόνια από την ELECTROWATT, μέχρι σήμερα δεν έχει υπάρξει σοβαρή αντιμετώπιση του έργου αυτού. Η μελέτη αυτή έχει καταστεί ανεπίκαιρη και απαιτείται η εκπόνηση νέας, με βάση την υπάρχουσα.
Τα προαναφερθέντα τρία έργα έχουν μικτό χαρακτήρα, αρδευτικό και υδρευτικό. Από το φράγμα Νεοχωρίτη προβλέπεται η ύδρευση 11 οικισμών της περιοχής, από το φράγμα Πύλης η ύδρευση των δήμων Τρικάλων, Πύλης, Μ. Καλυβίων, Γόμφων, Εστιαιώτιδας, από δε το φράγμα Σκοπιάς εκτιμάται ότι θα μπορούσε να υδρευτεί το νότιο τμήμα του νομού Λάρισας και η περιοχή Αλμυρού του νομού Μαγνησίας. Εάν δε τα νερά του ταμιευτήρα φράγματος Σκοπιάς πρόκειται να χρησιμοποιηθούν μόνον για ύδρευση, θα μπορούσε να εξεταστεί ακόμη και η ύδρευση της Λάρισας και του Βόλου με αυτά.
Από την περιγραφείσα κατάσταση προκύπτει ότι, ο συνδυασμός της παραμέρισης των έργων μερικής εκτροπής του άνω ρου του Αχελώου και της χρονικής υστέρησης των μικρότερων έργων ταμίευσης νερού έχει ως αποτέλεσμα την έλλειψη αντιμετώπισης των υδρευτικών αναγκών σημαντικού μέρους των οικισμών της Θεσσαλίας. Σήμερα, υπάρχει ακόμη η πολυτέλεια να παραγνωρίζεται η δυνατότητα ικανοποίησης υδρευτικών αναγκών στην Θεσσαλία με τα νερά του Αχελώου και να καθυστερεί η προώθηση των εναλλακτικών λύσεων με τα μικρότερα έργα, γιατί φαίνεται να επαρκούν τα υπόγεια νερά για την ύδρευση των προαναφερθέντων οικισμών. Η συνέχιση όμως της χρήσης υπόγειων νερών δεν είναι εξασφαλισμένη και είναι απαραίτητο να αντιμετωπιστεί έγκαιρα η λύση αξιοποίησης επιφανειακών νερών για ύδρευση. Η μελέτη και κατασκευή έργων ταμίευσης επιφανειακών νερών απαιτεί πολλά χρόνια και δεν αποτελεί λύση ανάγκης και της τελευταίας στιγμής.
Φαίνεται όμως ότι αυτό δεν γίνεται αντιληπτό από εκείνους που παίρνουν τις σχετικές αποφάσεις και κατοικούν στην Αθήνα, οι οποίοι έχουν εξασφαλισμένη την ύδρευσή τους με νερά που μεταφέρονται μέχρι και από 200 χλμ. μακριά. Δυστυχώς, φαίνεται να μην γίνεται αντιληπτό και από τους Θεσσαλούς, οι οποίοι αρκούνται στην ύδρευσή τους από υπόγεια νερά, αγνοώντας τον κίνδυνο της μείωσης της ποσότητας και της υποβάθμισης της ποιότητας των νερών αυτών και παραβλέποντας τις αρνητικές παραμέτρους της χρήσης υπόγειων νερών.
* O Κων/νος. Β. Μεζάρης είναι Πολιτικός Μηχανικός
