Έπεσε στα χέρια μου ένα λεύκωμα. Πολύ παλιό. Ξέρετε εκείνα τα τετράδια όπου οι νέες και οι νέοι έγραφαν τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τους προβληματισμούς τους προσπαθώντας – και το κατάφερναν – να επικοινωνήσουν με έναν εξομολογητικό τρόπο. Εκεί μέσα βρίσκονταν οι πιο περίεργες ερωτήσεις: «Τι όνομα προτιμάτε;», «Τι εστί έρως;», «Αγαπάτε και ανταγαπάσθε;» «Είστε ευτυχείς;». Καθώς το ξεφύλλιζα θυμήθηκα ότι κάπου είχα ξαναδεί τελευταίως κάτι παρόμοιο στα χέρια μιας μικρής γνωστής μου μαθητριούλας.
Ζει λοιπόν ακόμα το λεύκωμα; Οι νέοι άνθρωποι ούτε γλωσσικώς το γνώρισαν. Το λεύκωμα όμως αποτέλεσε την ποίηση των γενεών που πέρασαν. Ήταν ο σεμνός μεσάζων, ο ακίνδυνος πράκτορας που εκμυστηρευόταν εγγράφως όσα δεν τολμούσαν να ψιθυρίσουν τα χείλη.
Ανάμεσα από τις αθώες γραμμές διάβαζε η νέα την πονηρή μας σκέψη και τα κόκκινα λουλούδια που άνθιζαν στα χλωμά της μάγουλα μαρτυρούσαν ότι ήταν πλήρης η κατανόηση του κειμένου.
Το λεύκωμα αποτελούσε για τον πλατωνικό έρωτα, ό,τι αποτέλεσε ο χορός για την άλλη μορφή ερωτικής προσέγγισης, ό,τι αποτελεί σήμερα το φλερτ για την ελευθεριάζουσα σχέση των δύο φύλων. Αν φυσικά δεχθεί κανείς ότι χρησιμοποιείται ακόμα και το φλερτ σαν τρόπος προσέγγισης με ερωτική διάθεση. Διότι με την τάση ισοπέδωσης των συναισθημάτων η ερωτική διαδικασία απομυθοποιήθηκε εντελώς και απλοποιήθηκε.
Κάποτε όμως το λεύκωμα ήταν μια διέξοδος. Έλεγες τον καημό σου σε πρόζα ή σε στίχους, χωρίς να παρεξηγηθείς, όπως χορεύοντας αγκάλιαζες την γυναίκα των επιθυμιών σου χωρίς να σκανδαλιστεί κανείς κι όπως σήμερα οι νέοι χαϊδολογούνται και ανταλλάσσουν παθητικά φιλιά στους δρόμους και στις πλατείες, υπό τα αδιάφορα βλέμματα των περαστικών. Ξέρει τέτοιους συμβιβασμούς η ηθική όλων των εποχών.
Στα παλιά λευκώματα θριάμβευε η καθαρεύουσα. Άψογη, ατσαλάκωτη, άκαμπτη, ήταν ο δείκτης της μόρφωσης, της ευγένειας της λεπτότητας των αισθημάτων:
«Εις τίνος νοός άρα μεγάλου εγεννήθη
του τύπου σου το σχήμα, το κάλλος της μορφής;
Υπό χειρός οποίας η χείρ ετεχνουργήθη
η φέρουσ΄ ασυνήθους εντέλειαν γλυφής;»
Οι νέοι καιροί αχρήστευσαν το λεύκωμα. Η ελευθεριότητα στις ερωτικές σχέσεις έκλεισε τις σελίδες του. Τα λίγα που έχουμε να πούμε και τα πολλά που έχουμε να κάνουμε τα καταφέρνουμε και χωρίς τη μεσολάβησή του. Αλλά να ότι το αχρηστευμένο αυτό είδος ακόμη ζει. Το βλέπω με συγκίνηση τυλιγμένο με μεταξωτό χαρτί, δεμένο με ροζ κορδελίτσα. Πρέπει να είναι κανείς πολύ παγερός για να μείνει απαθής μπροστά στις παρθένες αυτές σελίδες που περιμένουν τους στοχασμούς και τους στίχους σου. Ένας κόσμος ολόκληρος αναπηδά από κάθε φύλλο του. Συναισθήματα και ξερά λουλούδια. Νιώθεις ακόμα τα ίχνη των νεανικών δαχτύλων που το ξεφύλλιζαν. Απογειώνομαι από τη σημερινή πραγματικότητα και μεταφέρομαι σε παλιούς καιρούς. Στην εποχή που ο έρωτας χρησιμοποιούσε αραμπά για τις δουλειές του. Γκριζάραν τα μαλλιά σου ώσπου να φτάσεις στον τελικό προορισμό σου. Τώρα πάμε με 150 χιλιόμετρα την ώρα. Πού καιρός για φιλολογία. Φτάνεις στο τέρμα και θυμάσαι ότι σας διέφυγε μια λεπτομέρεια: Να ανταλλάξτε τα ονόματά σας με κείνη που πριν λίγη ώρα ανταλλάξατε τις ερωτικές περιπτύξεις...
- Αλήθεια πώς είναι τ΄όνομά σου;
Τι χρειάζεται; Ως αύριο θα τόχεις ξεχάσει. Κι εκείνη επίσης το δικό σου. Σε τέτοιους καιρούς πώς να επιβιώσει το λεύκωμα; Ποια χέρια να ζωντανέψουν τις σελίδες του;
Δεν είναι δυνατόν η κοπέλα με την υποψία φούστας ή το σορτσάκι και το τσιγάρο στο στόμα, που περνάει τις ώρες της ανίας της στο μπαράκι ή στην καφετέρια, να συμπληρώνει το λεύκωμα περιγράφοντας τα συναισθήματά της. Και ούτε φυσικά ο νεαρός, ξεμάλλιαρος ή κουρεμένος με την ψιλή που κρατάει το βολάν, είναι δυνατόν να το ξεφυλλίζει...
Πώς να ασχοληθείς σήμερα με εκείνα τα λευκώματα, που κάποτε ήταν τρόπος επικοινωνίας των νέων, χωρίς να έχεις κουμπωμένα γιακαδάκια, μακριές φούστες και ταντέλες να καλύπτουν τα νεανικά μπράτσα, χωρίς καπέλο, κολλαριστό πουκάμισο, σκληρά μανικέτια, κοστουμιά και γιλέκο σταυρωτό;
Θα χρειαστεί ακόμα να γνωρίσεις την καθαρεύουσα και με τρεμάμενο χέρι να πιάσεις τον...κοντυλοφόρο και να γράψεις, απαγγέλλοντας ψιθυριστά Αχιλλέα Παράσχο:
«Ολίγους στίχους με ζητείς; Παράκλησις ματαία.
Οι ποιηταί ας ψάλλωσι γην, ουρανόν και όρη,
ας ψάλλωσι την άνοιξιν με τ΄άνθη τα ωραία,
την κόρην δεν την ψάλλουσι, τη λέγουν: είσαι κόρη...».
Όχι, φίλε μου, θέατρο θα παίξουμε, με πρόσχημα το λεύκωμα, ψέματα θα πούμε, ανειλικρινείς θα γίνουμε και θα ασεβήσουμε σε μια εποχή που δεν μας ανήκει. Μπορεί το λεύκωμα να ήταν κάποτε κάτι σαν μια γέφυρα ανθρώπινης επικοινωνίας, αλλά στον σύγχρονο κόσμο προκαλεί μειδιάματα αν όχι τα γέλια. Στην εποχή των μηνυμάτων όμως που ανταλλάσσονται με καταιγιστικούς ρυθμούς μέσω των SMS στα «κινητά», ας μην ξεχνάμε τον Αντρέ Μωρουά, εκείνον τον σπουδαίο συγγραφέα και διανοητή, που είπε ότι: «δεν έχει σημασία μόνο αυτό που λέμε, αλλά – κυρίως – ο τρόπος που το λέμε».
Ξανατυλίγω το παλιό λεύκωμα στο μεταξωτό χαρτί του με τη ροζ κορδελίτσα, το ξαναδένω και σκέφτομαι ότι κι εκείνη την εποχή οι νέοι είχαν κι αυτοί τον τρόπο τους, τον τόσο γοητευτικό και ρομαντικό, μόνο που εκείνος ο τρόπος δεν είναι πια δικός μας.
