Του Δ. Παπαβασιλείου, Καθηγητή Πολιτικής Οικονομίας ΤΕΙ Λάρισας
Δεν έχω καταλάβει για ποιο λόγο προτιμούν οι επικεφαλής της Ν.Δ. να χαρακτηρίζουν ως «Ζάππειο» τα πακέτα οικονομικής πολιτικής που παρουσιάζουν για τη σωτηρία της χώρας και την «επανεκκίνηση» της οικονομίας. Ίσως το κάνουν για να προσδώσουν την αίγλη του Ζαππείου στις προτάσεις τους. Θα έπρεπε όμως κάποιος να τους θυμίσει ότι η «Αίγλη» του Ζαππείου είναι καφεζαχαροπλαστείο. Και θα ήταν επομένως εύκολο για όποιον το γνωρίζει αυτό, να συγχέει τις προτάσεις τους με ένα - κατά τα άλλα αξιοπρεπέστατο - καφενείο.
Έχουν επικεντρωθεί στην επιφάνεια του οικονομικού προβλήματος της χώρας, που δεν είναι απλώς πρόβλημα αλλά επιθανάτιος ρόγχος. Γιατί όταν ήταν απλώς πρόβλημα (γιατί ήταν), επί 5,5 χρόνια «νέας διακυβέρνησης» και «επανίδρυσης» του κράτους, δεν τα έβλεπαν τα μέτρα αυτά, αλλά έκαναν ό,τι ήταν δυνατό, ή δεν έκαναν ό,τι έπρεπε, και έδωσαν τη χαριστική βολή, φέρνοντας την οικονομία στην κατάσταση του επιθανάτιου ρόγχου.
Και τώρα ας δούμε τι ελπίδες φέρνουν τα προτεινόμενα φορολογικά μέτρα για την ανάσταση του ημιθανούς από τη σκοπιά της επιστημονικής θεωρίας της οικονομικής ανάλυσης.
Το ένα σκέλος είναι η μείωση των συντελεστών φορολογίας των καταναλωτών. Αυτή θα δημιουργήσει περιθώρια μεγαλύτερου διαθέσιμου εισοδήματος στα νοικοκυριά (έστω και λίγο), θα προβούν σε αγορές, θα αυξηθεί η ζήτηση, θα αναθερμανθεί η οικονομία, θα υπάρξει ενδιαφέρον για επενδύσεις. Αυτό συμπεριλαμβάνεται στη λογική της επιστημονικής θεωρίας. Δεν είναι όμως σκέτο. Στην ίδια ενότητα της θεωρίας αυτής, «κάτι» αναφέρεται για «χρονική υστέρηση» και θα το πούμε στη συνέχεια.
Το άλλο σκέλος είναι η μείωση των φορολογικών συντελεστών των επιχειρήσεων ώστε να αυξηθούν τα κέρδη προς διάθεση, άρα οι δυνατότητες των επιχειρήσεων και το ενδιαφέρον για επενδύσεις. Αυτό θα βάλλει σε επανεκκίνηση την οικονομική ανάπτυξη και τη μελλοντική εξομάλυνση της πορείας. Και αυτό επίσης περιέχεται στη λογική της επιστημονικής θεωρίας.
Και εδώ όμως κάτι αναφέρει για «χρονική υστέρηση». H αναφορά της «χρονικής υστέρησης» ήταν φαίνεται σε κάποιες σελίδες που τους έπεσαν στο δρόμο, ή την απέκρυψαν σκόπιμα γιατί δεν βοηθάει στη λύση του γόρδιου δεσμού και χαλάει την αγωνιώδη προσπάθεια δημιουργίας ψηφοθηρικών εντυπώσεων.
Η θεωρία της οικονομικής ανάλυσης λοιπόν μας λέει, οι δύο παραπάνω φορολογικές ελαφρύνσεις αποτελούν ένα από τα στοιχεία αναθέρμανσης της οικονομίας, αλλά μεσοπρόθεσμα. Κατά συνέπεια είναι κατάλληλες για οικονομίες που δεν βρίσκονται σε επιθανάτια κατάσταση.
Για να πραγματοποιηθεί μία επένδυση χρειάζεται ένα χρονικό διάστημα (ανάλογα με το μέγεθος) κατά προσέγγιση από 8—18 μήνες, με εξαίρεση τις πολύ μεγάλες που απαιτούν περισσότερο χρόνο. Για να παράγει η νέα επένδυση τέτοιο όγκο προϊόντων ώστε να είναι καλυμμένη η αγορά, απαιτείται και ένα πρόσθετο χρονικό διάστημα. Σε αυτό όλο το χρονικό διάστημα εγκατάστασης και παραγωγής, η όποια αυξημένη καταναλωτική ζήτηση δημιουργεί πληθωριστικές πιέσεις. Εκτός αν η πρόσθετη ζήτηση καλυφθεί από εισαγόμενα καταναλωτικά αγαθά. Όμως, μόνο πληθωρισμό δεν χρειαζόμαστε αυτή τη στιγμή στη χώρα μας και αύξηση των εισαγωγών, τη στιγμή που ένα βασικότατο πρόβλημά μας είναι η χαμηλή ανταγωνιστικότητα στο διεθνές εμπόριο και η αδυναμία προώθησης εξαγωγών.
Πέραν αυτών, αυτό θα μείωνε τα έσοδα προϋπολογισμού από φόρους περί τα 15 δισ. ευρώ. Θα πολλαπλασίαζε δηλαδή το έλλειμμα ανεβάζοντάς το ξανά σε δυσθεώρητα ύψη, τη στιγμή που όλοι αναγνωρίζουν ότι το χρέος είναι βασικό πρόβλημα και προσθέτει κάθε χρόνο νέα μεγέθη στο δημόσιο χρέος.
Η αναθέρμανση της οικονομίας μέσα από τη μείωση των φορολογικών συντελεστών έχει μία λογική στην επιστημονική θεωρία, αλλά τα αποτελέσματά της αναμένονται στο προσεχές έως απώτερο μέλλον, εάν και εφόσον κάποιο μαγικό χέρι σώσει τη χώρα ΣΗΜΕΡΑ όχι ΑΥΡΙΟ, από τη στάση πληρωμών. Θα ταίριαζε να παρομοιάσουμε το γεγονός με περίπτωση μιας οικογένειας, όπου έχουν ένα άτομο βαρύτατα ασθενή και οι γιατροί γνωματεύουν ότι σε 3-4 εβδομάδες υπάρχει ΑΜΕΣΟΣ κίνδυνος να επέλθει το μοιραίο. Τη στιγμή εκείνη μπαίνει ένας συγγενής χαρούμενος και αισιόδοξος και ανακοινώνει ότι βρέθηκε ένα φάρμακο που ταιριάζει και σ΄ αυτή την ασθένεια και θα είναι στη διάθεσή τους το πολύ σε 15 μήνες! Μετά τα μνημόσυνα δηλαδή.
Εδώ ταιριάζει η φράση « όταν θυμάμαι χαίρομαι», ή για να παραπλανήσουμε τους συγγενείς με αυτό που τους αρέσει, «έτσι είναι αν έτσι σας αρέσει».
Αυτά ισχύουν θεωρητικά και εμπειρικά σε όλες τις οικονομίες, μέσα στα πλαίσια των κανόνων της παγκοσμιοποιημένης αγοράς όπως αυτοί επιβλήθηκαν από τους οικονομικά ισχυρούς. Εκτός αν πιστεύουμε ότι μπορούμε μόνοι να καβαλήσουμε το άλογο και να αναχωρήσουμε ως μόνοι καβαλάρηδες για τα δάση και τα κορφοβούνια.
Ο δρόμος για αναθέρμανση της πορείας της σημερινής ελληνικής οικονομίας είναι οι εξωγενείς αυτόνομες επενδύσεις. Γι΄ αυτές όμως στο επόμενο. Για να μην κουραζόμαστε.
