Αποτελεί κοινό τόπο το γεγονός ότι το ΕΣΥ πάσχει σχεδόν σε όλους τους τομείς και ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια η κατάστασή του να θεωρείται, από ειδικούς και μη – μη ανατρέψιμη.
Όπως αναμφισβήτητα άποψη είναι, ότι τον τελευταίο χρόνο διεξάγεται σε πολλά επίπεδα ένας τιτάνιος αγώνας για την ανάταξη και επαναθεμελίωση σε γερές βάσεις του συστήματος υγείας όπως προκύπτουν από πλειάδα μετρήσιμων πλέον στοιχείων (οργανωτικών, οικονομικών, λειτουργικών, διαφανών και αποτελεσματικών).
Για το αμείλικτο ερώτημα «τις πταίει» για να θυμούμαι τον Χαρ. Τρικούπη, η πλήρης και διεξοδική ανάλυση θα απαιτούσε ένα πολυσέλιδο κείμενο.
Ενδεικτικά και χωρίς ειδικές γνώσεις και μόνο με την ιδιότητα του ενεργού πολίτη μπορείς άνετα να αναφέρεις μερικά από τα κατάλληλα ελλείμματα του Ε.Σ.Υ.
1. Έλλειψη ισχυρής πολιτικής βούλησης διαχρονικά.
2. Απουσία ισχυρού κινήματος ενεργών πολιτών.
3. Διοικήσεις που στελεχώνουν το σύστημα με σύγχρονες γνώσεις, εμπειρία, με γνώση των κοινωνικών συνθηκών, επιλεγμένες με βασανιστικές, αξιοκρατικές και δημοκρατικές διαδικασίες.
4. Καθυστερημένη εισαγωγή της νέας τεχνολογίας, η οποία αποτελεί πολύτιμο εργαλείο στη σύγχρονη διοίκηση.
5. Επαναπροσδιορισμός του ρόλου των λειτουργών της υγείας.
6. Η συνεχής αξιολόγηση και η θεσμική εισαγωγή κινήτρων παραγωγικότητας από ανεξάρτητη αρχή.
7. Η έλλειψη για χρόνια του Υγειονομικού Χάρτη.
8. Η ιατροκεντρική δομή του συστήματος.
9. Το ασήμαντο έως μικρό ενδιαφέρον για την Α’/βάθμια Φροντίδα Υγείας.
Όμως ιδιαίτερα σήμερα, που οι κοινωνικές απαιτήσεις είναι περισσότερες και εντονότερες, αφού η πολύπλευρη και πρωτοφανής κρίση πλήττει με ιδιαίτερη σφοδρότητα τις μεσαίες και κατώτερες κοινωνικές τάξεις, ορισμένοι δε οικονομολόγοι την παρομοιάζουν με οχιά που δαγκώνει ξυπόλυτα πόδια.
Ο δημόσιος διάλογος και οι επικείμενες αλλαγές και ανασυγκρότηση της Α’/βάθμιας Υγείας έπρεπε να είχε την απόλυτη προτεραιότητα, αφού έγκυρες και υψηλού επιπέδου έρευνες και μελέτες αποδεικνύουν ότι η ελληνική κοινωνία στην πλειοψηφία της πάσχει και μάλιστα βαριά.
- Αυξάνονται με γρήγορους ρυθμούς οι υπέρβαροι – παχύσαρκοι και μάλιστα παιδιά ηλικίας 10 ετών λόγω κακής διατροφής και έλλειψη άσκησης. Το 60% των Ελλήνων ανήκει στην παραπάνω κατηγορία.
- Οι καπνιστές παρά τους αντικαπνιστικούς νόμους αποτελούν το 42% των πολιτών.
- Περίπου τρία εκατομμύρια πάσχουν από αρτηριακή υπέρταση εκ των οποίων το 50% δεν γνωρίζει καν.
- Περίπου ένα εκατομμύριο και με αυξητική τάση πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη ΙΙ.
- Η Χ.Α.Π. (χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια), λόγω του καπνίσματος αποτελεί σημαντική αιτία θανάτου και με πολλές επισκέψεις στις μονάδες υγείας με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
- 1.300 θάνατοι στην πλειοψηφία τους νέοι, από τροχαία ατυχήματα το χρόνο και πάνω από 30.000 βαριά τραυματίες που καλύπτουν τις περισσότερες και πολύτιμες κλίνες των ΜΕΘ.
- Οι καρκίνοι του πνεύμονα και του παχέος εντέρου λόγω καπνίσματος και κακής διατροφής παρουσιάζουν αυξητική τάση.
Εάν συνυπολογισθούν η υποβάθμιση του περιβάλλοντος, η μόλυνση του νερού, η ρύπανση του εδάφους λόγω υπεράντλησης νερού και την αλόγιστη χρήση λιπασμάτων, φυτοφαρμάκων, η συγκέντρωση του πληθυσμού σε 30-40 τσιμεντουπόλεις καθώς και η μειωμένη ατομική ευθύνη λόγω της υπερκαταναλωτικής νεοπλουτικής υποκουλτούρας, το προσδόκιμο και η ποιότητα ζωής συνεχώς υποβαθμίζονται, ήδη έχουμε κατρακυλήσει στη 14 θέση, από τη δεύτερη που βρισκόμασταν προ 20ετίας.
Από τα παραπάνω γίνεται πλέον φανερό ότι όσοι και όποιοι επεξεργάζονται σχέδια συρρίκνωσης ή περιορισμού της Α’/βάθμιας Υγείας για λόγους οικονομικούς, είτε στοιχειωδώς αγνοούν τα οικονομικά της υγείας, είτε είναι απέναντι ενός σύγχρονου αποτελεσματικού και σωστά αρθρωμένου συστήματος Υγείας με κυριότερο πυλώνα και ραχοκοκαλιά την Α’/βάθμια Φροντίδα Υγείας.
Περιττό να αναφερθεί ότι σε μια ευνομούμενη και ευρωπαϊκή δημοκρατική πολιτεία, η Α’/βάθμια Φροντίδα Υγείας που λειτουργεί με κανόνες και απαντάει στα σύγχρονα προβλήματα της κοινωνίας, αποτελεί επιπλέον και τον σημαντικό χρηματοδότη του συστήματος Υγείας, αφού η ρήση του γίγαντα της ιατρικής σκέψης, Ιπποκράτη «κάλλιον το προλαμβάνειν παρά το θεραπεύειν» είναι σήμερα επίκαιρη όσο ποτέ άλλοτε.
Σε ότι αφορά στο δημόσιο διάλογο περί αλλαγών, συνδιοικήσεων, συγχωνεύσεων υγειονομικών μονάδων που διεξάγονται ομολογουμένως σε βαρύ και δυσμενή κλίμα, η πρόκληση και η υπεύθυνη θέση μας είναι μπροστά μας.
Πολιτικοί – Τ.Α. κοινωνικοί φορείς, κίνημα ενεργών πολιτών, λειτουργοί της υγείας, εργαζόμενοι πνευματικοί πολίτες οφείλουν και πρέπει να συνδιαμορφώσουν, χωρίς δογματισμούς, συντεχνιακή αντίληψη και αμετροέπεια, ρεαλιστικές και σύγχρονες προτάσεις που να σηματοδοτούν ένα αποτελεσματικό, διαφανή και με προοπτική Ε.Σ.Υ.
Επίσης θα ήθελα να τονίσω ότι αποτελεί μύθο και φθηνό λαϊκισμό ότι αν διαθέτεις περισσότερα χρήματα για την υγεία σε ένα αδιοίκητο και διάτρητο ΕΣΥ που βιώσαμε τόσα χρόνια, ότι θα προσφέρουμε περισσότερες και ποιοτικότερες υπηρεσίες υγείας.
Οι ειδικοί των οικονομικών της υγείας αλλά και οι χρήστες των υπηρεσιών υγείας έχουν αποδείξει κατ’ επανάληψη το δυσθεόρατο ύψος της παραοικονομίας.
* Ο κ. Μπαντούλης είναι συνταξιούχος ιατρός του ΕΣΥ και αναπληρωτής διοικητής του Γενικού Νοσοκομείου Λάρισας
