Του Στέλιου Θ. Καραφέρια, Διευθυντή Σπουδών Φροντιστηρίων Πουκαμισάς
Μια μέρα πριν την έναρξη των Πανελλαδικών Εξετάσεων θεωρούμε εξαιρετικά χρήσιμο να δώσουμε στους μαθητές που θα διαγωνιστούν μερικές τελευταίες συμβουλές, έτσι ώστε να κάνουμε το έργο τους πιο εύκολο.
Οι υποψήφιοι επιβάλλεται τις ημέρες που μεσολαβούν μεταξύ των εξεταζόμενων μαθημάτων να επαναλαμβάνουν με προγραμματισμό και κυρίως με νηφαλιότητα την ύλη που μελέτησαν σε όλη την περίοδο της προετοιμασίας τους και να μην αναλώνουν τα ψυχικά και σωματικά αποθέματά τους στη μελέτη νέων θεμάτων ή την επίλυση εξαιρετικά πολύπλοκων ασκήσεων. Λανθασμένη τακτική αποτελεί επίσης η αναζήτηση SOS θεμάτων και η ενασχόληση των υποψηφίων μόνο με αυτά. Η πολυετής πείρα μας έχει διδάξει ότι τα θέματα ανακυκλώνονται διαρκώς, ότι όλα τα σημεία της εξεταστέας ύλης είναι πιθανά θέματα στις εξετάσεις, ενώ συχνά συμβαίνει θέματα που τα είδαμε στο παρελθόν στις Πανελλαδικές να επαναλαμβάνονται με διαφορετική διατύπωση ή υπό διαφορετική λογική.
Είναι καθοριστικό οι υποψήφιοι κατά τη διάρκεια των εξετάσεων να αφιερώνουν το σωστό χρόνο για την ανάπαυσή τους, δεδομένου ότι ο καλός ύπνος πριν από την κάθε γραπτή εξέταση μεγιστοποιεί την απόδοση του εγκεφάλου στη νοητική διεργασία που απαιτεί η αξιολόγηση. Επιπλέον, πρέπει οι υποψήφιοι να εμπεδώσουν ότι η υπερβολική, διαρκής και πολύωρη, χωρίς προγραμματισμένα διαλείμματα, μελέτη δεν βελτιώνει την απόδοση, αντίθετα τη μετριάζει.
Την ημέρα της εξέτασης θεμιτό είναι να μην ασχοληθεί ο υποψήφιος με κανένα σημείο της ύλης, όσο κατευθύνεται προς το εξεταστικό κέντρο και κατά τη διάρκεια της αναμονής των θεμάτων. Το διάστημα αυτό πρέπει να μείνει κενό από πνευματική προσπάθεια, ώστε ξεκούραστος ο υποψήφιος να καταθέσει το μέγιστο των δυνατοτήτων του κατά τη διάρκεια του διαγωνίσματος. Προσοχή ιδιαίτερη απαιτείται κατά το χρόνο αναμονής των θεμάτων, οπότε και η αγωνία των υποψηφίων κορυφώνεται. Συνήθης αντίδραση των υποψηφίων κατά τη διάρκεια αναμονής των θεμάτων είναι η προσπάθεια και η αδυναμία ανάκλησης τυχαίων σημείων της ύλης. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει αυτό το γεγονός να επηρεάσει την ψυχολογία τους, αφενός γιατί είναι φυσιολογική αντίδραση και αφετέρου γιατί κατά τη γραπτή αξιολόγηση ο εγκέφαλος λειτουργεί αφαιρετικά. συνεπώς, όταν έρθουν τα θέματα και ο υποψήφιος καταπιαστεί με ένα – ένα από αυτά χωριστά, η ανάκληση μνήμης θα αποδειχθεί απλή διαδικασία.
Μόλις κοινοποιηθούν τα θέματα, ο υποψήφιος πρέπει να συγκεντρωθεί σε αυτά και να μην επιτρέψει σε τίποτε να αποσπάσει την προσοχή του, να διαβάσει μία φορά προσεκτικά όλα τα ζητήματα, ενώ ταυτόχρονα θα κρατά κάποιες πρόχειρες σημειώσεις, στις οποίες θα ανατρέξει αργότερα. Αμέσως μετά, προτείνεται να επεξεργαστεί τα θέματα που γνωρίζει πολύ καλά και με κλιμάκωση να ασχοληθεί στο τέλος με όποιο θέμα φαίνεται δύσκολο ή δυσνόητο. Δεδομένου ότι στα περισσότερα μαθήματα οι υποψήφιοι εξετάζονται σε τέσσερα θέματα, ο μέσος χρόνος που πρέπει να αφιερώσουν σε κάθε θέμα είναι περίπου 45 λεπτά της ώρας. Όμως, κάποια από τα θέματα θα φανούν στους προετοιμασμένους υποψήφιους πολύ απλά. Συνεπώς ο χρόνος που θα απομείνει για τα απαιτητικά θέματα είναι αρκετός, ώστε να τα επεξεργαστούν χωρίς βιασύνη.
Ο χρυσός κανόνας είναι να μην επιμείνει ο υποψήφιος για μεγάλο χρονικό διάστημα σε κάποιο θέμα που φαίνεται ότι δεν μπορεί άμεσα να επιλύσει, γιατί αυτό θα επιφέρει δύο αρνητικά αποτελέσματα: Πρώτον, θα μειωθεί ο χρόνος που θα απομείνει για να αφιερώσει στα άλλα θέματα και δεύτερον, η εμμονή στο ίδιο θέμα κατά κανόνα μειώνει τις πιθανότητες για την επίλυσή του. Συνεπώς, εάν ο υποψήφιος «κολλήσει» σε κάποιο θέμα, το αφήνει για λίγο, ασχολείται με τα υπόλοιπα και επανέρχεται σε αυτό αργότερα.
Κατά την απάντηση ενός θέματος είναι επιβεβλημένο με προσοχή να σημειώνονται σωστά οι αριθμοί των ερωτημάτων του (λόγου χάρη, Θέμα 2ο, Α.), κυρίως όταν αυτά δεν απαντώνται με τη σειρά που δίνονται στις εκφωνήσεις. Η σαφής διάκριση των ερωτημάτων και υποερωτημάτων είναι πολύ σημαντική, επειδή συμβαίνει συχνά οι υποψήφιοι να χάνουν πολύτιμες μονάδες από θέματα που απάντησαν μεν αλλά με λάθος αρίθμηση ή με ακαταστασία στο γραπτό τους. Άλλωστε, η άρτια αρχιτεκτονική του γραπτού (τάξη, αισθητική, ευανάγνωστες απαντήσεις) υποσυνείδητα προϊδεάζει θετικά το βαθμολογητή. Τα ερωτήματα πρέπει να απαντώνται με σαφήνεια και πληρότητα. Πολλοί διαβασμένοι μαθητές συμβαίνει να χάνουν μονάδες, γιατί σε κάποιο θέμα θεώρησαν ότι μέρος μίας απάντησης ή αιτιολόγησης είναι αυτονόητη. Τίποτε δεν θεωρείται αυτονόητο στις Πανελλαδικές και ό,τι ζητείται στις εκφωνήσεις πρέπει να αιτιολογηθεί επακριβώς. Συχνά άλλωστε στα θέματα εμπεριέχεται η έκφραση «να εξηγήσετε» ή «να περιγράψετε». Με αυτόν τον τρόπο ζητείται από τους υποψηφίους η πλήρης ανάλυση ενός φαινομένου, μίας έννοιας κ.λπ. Ωστόσο, πλεονασμοί, υπερβολικές αναλύσεις ή άσχετες πληροφορίες πρέπει να αποφεύγονται, διότι ενέχουν τον κίνδυνο για βαθμολογική ποινή, εάν εμπεριέχουν λάθη ή θεωρηθούν ως αποτέλεσμα της ακρισίας του υποψήφιου. Οι εκφωνήσεις των θεμάτων των Πανελλαδικών είναι κατά κανόνα σαφείς και συνεπώς δεν είναι δύσκολο οι υποψήφιοι, αφού διαβάσουν προσεκτικά τις εκφωνήσεις, να κατανοήσουν την ακριβή έκταση των απαντήσεών τους. Μετά το τέλος των απαντήσεών τους και δεδομένου ότι υπάρχει χρόνος στη διάθεσή τους, είναι απαραίτητη η επανεξέταση του γραπτού, προκειμένου να διορθωθούν κάποια λεπτά σημεία, όπως εκφράσεις ή τελικές αριθμητικές πράξεις.
Ευχόμαστε σε όλους τους μαθητές επιτυχία στις Πανελλαδικές και εκπλήρωση των στόχων τους.
