Με αφορμή το νέο νομοσχέδιο-πλαίσιο διαλόγου σχετικά με το οργανωτικό σχήμα και τη δομή της διοίκησης και της καθοδήγησης της εκπαίδευσης θέλω να επισημάνω μια καίρια πτυχή του εγχειρήματος που είναι ο δάσκαλος.
Σπεύδω αισιόδοξα σε μια αναδίφηση της πρότασης να ομολογήσω πως απαντά πράγματι σε δυσκαμψίες, επικαλύψεις, σύγχρονες εκπαιδευτικές ανάγκες και οικονομίες κλίμακας στη σημερινή πολυεπίπεδη διοίκηση.Προβάλλονται όμως και ενστάσεις όπως για το μάθημα της Πληροφορικής που δε δίνεται βαρύτητα στο λύκειο και η επιστολή της Ένωσης Καθηγητών Πληροφορικής και προς τον πρωθυπουργό της χώρας(ένθερμο φίλο των νέων τεχνολογιών)μάλλον είναι δικαιολογημένη.Ευχάριστα δε ένιωσα μαρκάροντας στην ιστοσελίδα προτεινόμενες επιμέρους αλλαγές για τα δικά μας δεδομένα που επί χρόνια προτείναμε όσοι από εμάς έχουμε εμπειρίες από σχολεία του εξωτερικού και που ο χώρος της φιλοξενίας μου δεν το επιτρέπει να τις αναφέρω και να τις αιτιολογήσω.Η αγωνία όμως όλων μας εστιάζεται στο τι καλύτερο θα εισπράττει ο μαθητής καθημερινά στο σχολείο, γιατί αυτό είναι το ζητούμενο.Το σχήμα σχεδιάσαμε, προγραμματίσαμε, τελειώσαμε εν προκειμένω δεν αρκεί.Και εξηγούμαι:
Στην κατιούσα κλίμακα των εννοιών παιδεία-μάθηση-εκπαίδευση-διδασκαλία στο τελευταίο σκαλοπάτι βρίσκεται η διδασκαλία.Δύο είναι οι κυριότεροι πυλώνες αυτής ο δάσκαλος και το περιβάλλον εργασίας (κλίμα, επίπεδο
μαθητών, ύλη, μεθοδολογίες, πρακτικές, μέσα).Απουσία του πρώτου πυλώνα το οικοδόμημα γκρεμίζεται ενώ με ανεπάρκειες του δεύτερου απλώς κραδαίνεται λίγο.Καλά και χρυσά τα προαπαιτούμενα της διδασκαλίας με τις σύγχρονες βοήθειες της ψηφιοποίησης και της διαδραστικότητας αλλά τον καθοριστικό ρόλο τον έχει ο δάσκαλος.
Ο μαθητής στο σχολείο παίρνει τρία πράγματα:γνώσεις-δομές, δεξιότητες-ικανότητες, στάσεις-διαθέσεις-φρονήματα.Οι τελευταίες είναι καλλιέργεια συναισθημάτων και συνειδήσεων όπως:πατριωτικό και θρησκευτικό συναίσθημα, ιστορική συνείδηση, αξιοπρέπεια, αλληλεγγύη, υπευθυνότητα, συνεργατικότητα κ.ά. που απαιτούν έμπρακτα υποδειγματικά βιώματα.Οι δε γνώσεις και ικανότητες δεν μας ενδιαφέρει απλά να μεταδίδονται αλλά να εσωτερικοποιούνται από τους μαθητές με κατάλληλη άσκηση ώστε να μετατρέπονται σε προσωπικά εργαλεία σκέψης και συμπεριφοράς απαραίτητα για την κριτική και δημιουργική ικανότητά τους.
Το περιεχόμενο της διδασκαλίας δηλαδή η διδασκόμενη ύλη με το τι, πότε και πώς διδάσκουμε πρέπει να έχει συνέχεια.Το τι έχει να κάνει με την έκταση και το βάθος της ύλης, συνιστώσες που συνήθως βρίσκονται σε αντίστροφη σχέση υπό την έννοια πως αρχικά αρκούμαστε στην περιγραφή και βαθαίνουμε λίγο ενώ με την ωρίμαση του μαθητή ασχολούμαστε περισσότερο με το βάθος της γνώσης με ένα προοδευτικό βαθμό δυσκολίας για υποκίνηση.Το πότε αναφέρεται στον κατάλληλο χρόνο απόκτησης της νέας γνώσης από το μαθητή σε συνθήκες ψυχολογικής και πνευματικής ετοιμότητας.Και το πώς καθορίζει τη διδακτική στρατηγική που ακολουθούμε για να φτάσουμε στο στόχο έγκαιρα, ανεμπόδιστα και αποτελεσματικά.
Στον καθορισμό της ύλης κατά γνωστικό αντικείμενο δηλαδή στη σύνταξη των αναλυτικών προγραμμάτων της πλέον σημαντικής και επίπονης διαδικασίας προκειμένου να διασφαλιστεί η ομαλή σύνδεσή της απαραίτητη είναι η συνεργασία των δασκάλων με τους καθηγητές γυμνασίου, των καθηγητών γυμνασίου με τους καθηγητές λυκείου, των καθηγητών λυκείου με τους καθηγητές πρώτου έτους ΑΕΙ και ΤΕΙ.Θα μου πείτε αυτά είναι αυτονόητα κι όμως...Η παραπάνω συνεργασία των εκπαιδευτικών είναι αναγκαία, γιατί η γνώση ως ολότητα μέσα από τις δυναμικές αλληλεπιδράσεις της συνεχώς εξελίσσεται και μας προσπερνά στο δε μαθητή αλλά και στον καθένα μας φαντάζει σαν μια γνωστική ομπρέλα που δεν πρέπει να έχει σχισμές άλλως« βρεχόμαστε» και δεν προστατευόμαστε.Η συνέχεια και η προσαρμογή της διδασκόμενης ύλης είναι εκ των ων ουκ άνευ προκειμένου να ανέβουμε στέρεα στο επόμενο σκαλοπάτι.Εδώ εντοπίζεται μια από τις αιτίες που ένας αριθμός πρωτοετών φοιτητών ανωτάτων ιδρυμάτων ενώ προσέρχονται με ζέση και ενθουσιασμό στην αρχή ακολούθως, επειδή δεν καταλαβαίνουν, απέχουν από τις παρακολουθήσεις ορισμένων μαθημάτων αισθανόμενοι απέχθεια και φοβία.Υπό αυτό το κράτος και ενίοτε συνεπικουρούμενο με ακαταλληλότητα συγγραμμάτων(συρραφές ασύνδετων μεταφρασμένων κεφαλαίων) και ασυνεχές ημερήσιο ωρολόγιο πρόγραμμα αφήνουν τα μαθήματα για το τέλος των σπουδών και όταν αποφασίζουν να τα δώσουν διαπιστώνουν αλλαγή καθηγητή και ύλης και το πρόβλημα περιπλέκεται περισσότερο.
Αβίαστα προκύπτει σε αυτή τη γραφή πως η πρωτοκαθεδρία στο οικοδόμημα εκπαίδευση ανήκει στον αξιόμαχο εκπαιδευτικό με την υποχρέωσή του να αφουγκράζεται τις κάθε φορά απαιτήσεις της εργασίας του με προθυμία, ευσυνειδησία και υπευθυνότητα.Αυτός είναι ο μάστορας- ισότιμο μέλος της ομάδας που καθοδηγεί, συντονίζει, εμψυχώνει- και που πρωτίστως με την τέχνη, την τεχνική και την επιλογή των υλικών και όχι μόνον με τις επιστημονικές παραδοχές θα φέρει εις πέρας το έργο.Εξάλλου στη ζωή μας πλείστα όσα πράγματα θέλουν το μάστορά τους.Προς επίρρωση αυτού και ο χειρούργος γιατρός περισσότερο στηρίζεται στην τέχνη και στην τεχνική παρά στη θεωρητική ιατρική.Μέλλει να δούμε και το αντίστοιχο πλαίσιο της πολυπαθούσας τεχνικής εκπαίδευσης.
Οι αρμόδιοι φορείς οφείλουν να συνεργάζονται με τον έστω και με ελλείψεις δάσκαλο για ό, τι αφορά την παιδεία, η δε πολιτεία να πασχίζει να τον κερδίζει σε ψυχολογία κεντρίζοντας το φιλότιμο του μη παραβλέποντας την πραγματικότητα πως είναι αφεντικό σαν κλείσει την πόρτα της αίθουσας και να μην τον θεωρεί άμοιρο αναγκών.
Αυτό είναι το πιστεύω του γράφοντος με εμπειρία δασκάλου και διοίκησης.
* Ο Αθανάσιος Β.Ραούλης
Είναι συνταξιούχος εκπαιδευτικός (τ.Περιφερειακός Δ/ντής Α/θμιας & Β/θμιας Εκπαίδευσης Θεσσαλίας)
