1. Εκτός από τον ορατό κόσμο υπάρχει και ο αόρατος κόσμος της ψυχής. Το ότι ο κόσμος της ψυχής είναι αόρατος κάνει πολλούς να αμφισβητούν την ύπαρξή του. Ο μόνος κόσμος που υπάρχει γι΄ αυτούς είναι ο ορατός.
2. Δεν μπορώ να περιγράψω τι ένιωσα όταν άφησα τους δικούς μου στο χωριό, αυτούς που μου εδραίωσαν στην πατροπαράδοτη πίστη, και ήρθα σε ένα καινούριο περιβάλλον με ιδέες και απόψεις , που δεν είχα φανταστεί ότι υπάρχουν.
3. Οι στίχοι αυτοί του Γεωργίου Βιζυηνού θα μπορούσαν ίσως να εκφράσουν τον χαλασμό που ένιωθα στην ψυχή μου: «Από τότε που πενθώ/ το ξανθό και γαλανό/ και ουράνιο φως μου/ μετεβλήθη εντός μου/ κι ο ρυθμός του κόσμου».
4. Οι συζητήσεις με τους συμμαθητές μου στο γυμνάσιο που για άλλους, μπορεί να γίνονταν για διασκέδαση εμένα μου κόστιζαν πάρα πολύ. Δεν μπορούσα να απαντήσω σ΄ αυτούς που είχαν την άποψη ότι οι δυνάμεις του εξωτερικού κόσμου είναι μεγαλύτερες από τις δυνάμεις της ψυχής. Ήταν φανερό ότι είχαν διαβάσει πολιτικά βιβλία, ενώ εγώ τα απέφευγα. Για μένα η σύγκρουση δεν ήταν πολιτική, αλλά θρησκευτική.
5. Δεν θα ήταν υπερβολή να πω ότι όλη η περιπέτεια της ζωής μου περιεστράφη γύρω από αυτή τη σύγκρουση, γύρω απ΄ το ερώτημα αν ο κόσμος ο ορατός κόσμος των αισθητών πραγμάτων είναι πιο δυνατός από τον εσωτερικό κόσμο της ψυχής.
6. Φαντάσου τη χαρά μου όταν έπεσε στα χέρια μου ένα βιβλίο με το θέμα αυτό.
Παραθέτω εδώ κάποιες υπογραμμίσεις που έκανα στο βιβλίο αυτό, που έχει τον τίτλο «Η μυστική εμπειρία» και είναι γραμμένο από κάποιον που έζησε σε συνθήκες πλήρους ανελευθερίας, στα σοβιετικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, από τον Μιχαήλ Μιχαήλωφ.
7. «Όποιος ακολουθεί την εσωτερική του φωνή και σώζει την ψυχή του, γράφει ο Μιχαήλωφ, μαθαίνει εμπειρικά ότι, όσο δεν έχει χαθεί η ψυχή του, το σπουδαιότερο δεν έχει ακόμη χαθεί».
8.Στο κεφάλαιο με τίτλο «Το πρώτο και σπουδαιότερο» γράφει: «Τι συμβαίνει λοιπόν στον άνθρωπο, που ξαφνικά αφαρπάζεται από τη συνηθισμένη του ζωή και πέφτει στα χέρια των ανελέητων δυνάμεων που ένα μονάχα θέλουν, το αφανισμό του;».
9. Σ' αυτό το αποφασιστικό σημείο, ο άνθρωπος αρχίζει, αμέσως πριν τον πλήρη αφανισμό,να καταλαβαίνει ότι υπάρχει κάτι που βρίσκεται μακριά από την αρπάγη των εξωτερικών, φαινομενικά ανυπερνίκητων δυνάμεων και ότι, κι αν όλα τ΄ άλλα δεν μπορούν να διασωθούν, ωστόσο από μια τουλάχιστον άποψη είναι δυνατή η αντίσταση, ο αγώνας και η νίκη: από την άποψη δηλαδή αν εκείνο που έχει σημασία είναι να διαφυλάξει κανείς την ψυχή του.
10. Όποιος της έχει εμπιστοσύνη και ακολουθεί τη φωνή της, δηλαδή την εσωτερική φωνή της ελευθερίας, αυτός έχει μια δυνατότητα να διεξαγάγει νικηφόρα των αγώνα εναντίον του κακού και της βίας. Όμως προηγουμένως πρέπει να παραιτηθεί από καθετί που οι δυνάμεις του ορατού κόσμου μπορούν να του αφαιρέσουν.
11. Ο Ρώσος συγγραφέας Πάνιν που έζησε στα στρατόπεδα συγκεντρώσεως γράφει: «Όποιος σώζει την ψυχή του, αυτός σώζει και το κορμί του. Γι' αυτό ο Σολζενίτσιν επαναλαμβάνει πολλές φορές ότι μόνο το πνεύμα σώζει, μόνο το πνεύμα διατηρεί το κορμί. Όταν επιτευχθεί ισχυρή πνευματική συγκέντρωση, το κορμί αντιδρά με απίστευτη ανθεκτικότητα, ενώ αντιστρόφως η απώλεια του πνευματικού συνεπιφέρει και τη φυσική κατάπτωση».
12. «Μέσα μας ενοικεί μια τεράστια δύναμη» υποστηρίζει ο Πάνιν και συνεχίζει: «Το σύμπαν ολόκληρο είναι με μυστηριώδη τρόπο συνδεδεμένο με τα βάθη της ψυχής μας. Ο καθένας μας είναι το κέντρο του σύκμπαντος», γράφει ο Σολζενίτσιν.
13. Η επιστήμη, ακολουθώντας μακριά πίσω από την Πίστη, διαπιστώνει ότι ακόμα και στην ψυχή του πιο πωρωμένου εγκληματία διατηρούνται ίχνη ελευθερίας. Αυτό σημαίνει ότι η ελευθερία και το αυτεξούσιο φυλάσσεται και μόνο με τη συναίνεσή μας χάνουμε την ψυχή μας.
14. Οι στίχοι αυτοί του Ευαγγελίου περιγράφουν πώς ο Θεός φυλάει την ελευθερία του ανθρώπου: «Ει ουν υμείς, υπάρχοντες πονηροί, οίδατε δόματα αγαθά διδόναι τοις τέκνοις ημών, πόσο μάλλον ο Πατήρ ο εξ ουρανού δώσει Πνεύμα άγιον τοις αιτούσιν αυτόν; (Λουκάς ια΄, 9-13). (Αν λοιπόν εσείς, παρόλο που είστε αμαρτωλοί, ξέρετε να δίνετε καλά πράγματα στα παιδιά σας, πολύ περισσότερο ο ουράνιος Πατέρας θα δώσει Άγιον Πνεύμα σε όσους το ζητούν).
*Μιχαήλ Μιχαήλοφ, Η μυστική εμπειρία στην κατάσταση της ανελευθερίας, Εκδόσεις Η Μεταμόρφωση του Σωτήρος, Μήλεσι, 2007.
