Από την Έφη Χαστά (efi_hasta@hotmail.com)
Και να που τελικά η Ευρώπη σαστισμένη διαπιστώνει ότι το ελληνικό ζήτημα αποτελεί ένα πολύ μικρό μέρος της κρίσης χρέους που πλήττει τους κόλπους της ευρωζώνης. Η Γερμανία είναι αποφασισμένη να πάρει τα ηνία της κατάστασης στα χέρια της ύστερα και από τη δυσκολία χρηματοδότησης που συνάντησε η οικονομία της με τα ανεβασμένα επιτόκια, την ώρα που οι χρηματαγορές και έγκριτοι τεχνοκράτες «στοιχηματίζουν» στην κατάρρευση του ευρωπαϊκού οικονομικού οικοδομήματος. Ώρα μηδέν για την ευρωζώνη;
Στις αρχές του 1999, έτος δημιουργίας της ΟΝΕ, μεγάλο μέρος οικονομολόγων υποστήριζε πως το εγχείρημα δεν θα επιτύχαινε. Ο λόγος ήταν ότι τα ευρωπαϊκά κράτη που θα συμμετείχαν στην ΟΝΕ παρά το γεγονός ότι θα έχουν ενιαίο νόμισμα, δεν ακολουθούν ίδια δημοσιονομική πολιτική, δηλαδή δεν έχουν κοινό φορολογικό σύστημα, κοινό τρόπο παροχής των δημόσιων δαπανών οπότε σε περιόδους όπου θα έπρεπε να στηριχθεί το ευρώ δεν θα υπήρχε μία φόρμουλα κοινής δημοσιονομικής πολιτικής. Το γεγονός αυτό τότε αποσιωπήθηκε και στη συνέχεια ξεχάστηκε με την ανάπτυξη η οποία σημειώθηκε τα επόμενα έτη σε όλα τα κράτη της ευρωζώνης. Οι επικεφαλής μίλησαν για τεράστια επιτυχία του νομίσματος, για ραγδαίο ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης στην Ευρώπη, για επίτευξη της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.
Όμως το 2009 ήρθε και ανέτρεψε ότι μέχρι τότε θεωρούνταν δεδομένο. Στη δίνη των εξελίξεων η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα σε συνεργασία με το Δ.Ν.Τ. παρέχει στην Ελλάδα, τον Μάιο του 2009, οικονομική ενίσχυση 110 δισεκατομμυρίων ευρώ υπό την προϋπόθεση υλοποίησης σκληρών δημοσιονομικών μέτρων. Τον ίδιο μήνα η Ευρώπη προχώρα για πρώτη φορά στην ιστορία της στη δημιουργία μηχανισμών δημοσιονομικής πολιτικής. Είναι οι γνωστοί μηχανισμοί πλέον EFSF και EFSM. Τι στόχο όμως έχουν αυτοί οι μηχανισμοί; Με τον EFSF οι ηγέτες της ευρωζώνης δίνουν το πράσινο φως παροχής οικονομικής βοήθειας με συνοπτικές διαδικασίες σε οποιοδήποτε μέλος της ΟΝΕ το οποίο βρίσκεται σε δύσκολη οικονομική κατάσταση. Ο συγκεκριμένος μηχανισμός διαθέτει 440 δισεκατομμύρια ευρώ τα οποία είναι άμεσα διαθέσιμα ενώ στόχος είναι μέχρι τις αρχές του 2012 το ποσό αυτό να ανέλθει στο 1 τρισεκατομμύριο ευρώ!
Ο μηχανισμός EFSM είναι αντίστοιχος με τον EFSF όμως είναι σε θέση να παρέχει οικονομική βοήθεια όχι μόνο σε μέλος της ευρωζώνης αλλά σε κάθε κράτος της Ευρωπαϊκής Ένωσης το οποίο βρίσκεται σε οικονομική δυσχέρεια και έχει το δικό του νόμισμα. Από τον συγκεκριμένο μηχανισμό το ύψος της οικονομικής βοήθειας μπορεί να ανέλθει σε 60 δισεκατομμύρια ευρώ.
Στόχος είναι ως τα μέσα του 2013 η ενοποίηση των δύο αυτών μηχανισμών. Από τον Ιούνιο του 2013 κάθε κράτος μέλος της ευρωζώνης θα έχει ως αυστηρή υποχρέωση τη σταθερότητα του ευρώ ανεξαρτήτως οικονομικού, εθνικού, πολιτικού κόστους! Όμως η ερώτηση που γεννάται είναι τι θα γίνει με οποιοδήποτε κράτος-μέλος που βρίσκεται σε οικονομικό αδιέξοδο διαταράσσοντας τη σταθερότητα του ευρώ; Προς αυτή την κατεύθυνση αποσκοπούν οι πολιτικές ζυμώσεις που πραγματοποιούνται αυτή την περίοδο. Το «Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης» το οποίο από το 1999 έως σήμερα προέβλεπε για κάθε χώρα δημοσιονομικό έλλειμμα στο 3% και δημοσιονομικό χρέος στο 60% του ΑΕΠ κάθε κράτους μέλους τροποποιείται. Στόχος είναι το έλλειμμα κάθε κράτους να αγγίζει μόλις το 1,5% του ΑΕΠ και το χρέος το 60%. Σε αντίθετη περίπτωση το κράτος θα μπαίνει υπό αυστηρό καθεστώς επιτήρησης με υπογραφή οικονομικής συμφωνίας συνεργασίας για υλοποίηση αυστηρών δημοσιονομικών αλλαγών στην οικονομία του και εγκατάσταση στη χώρα εντεταλμένων συμβούλων ώστε να ακολουθούν από κοντά την πορεία των δημοσιονομικών μεγεθών.
Και αν η χώρα παρά την οικονομική βοήθεια δεν πετυχαίνει τους στόχους της και βρεθεί πολύ κοντά στην πτώχευση, η ευρωζώνη τι κάνει; Συνεχίζει να παρέχει βοήθεια στο μέλος ή το αφήνει να πτωχεύσει; Οι ηγέτες προσανατολίζονται στη δημιουργία του «Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου». Ο στόχος δεν είναι ίδιος με αυτόν του «Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου» δηλαδή η παροχή χρηματοδότησης σε αδύναμα οικονομικά κράτη. Δεν θα υπήρχε και νόημα. Στόχος θα είναι η σωστή καθοδήγηση ώστε η πτώχευση ή αναδιάρθρωση του χρέους του κράτους μέλους να γίνει χωρίς να δημιουργηθούν ιδιαίτερες παραμορφώσεις στην εγχώρια οικονομία του κράτους και χωρίς να υπάρξει αρνητικό αντίκτυπο και αστάθεια στις χρηματοπιστωτικές αγορές του εξωτερικού.
Αυτό που διαπιστώνεται είναι ότι μία καινούρια εποχή ξεκινά για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Έστω και εν μέσω γενικευμένης κρίσης και υπό το πρίσμα σκληρών κριτικών και αγανακτισμένων πολιτών η Ευρώπη και κυρίως η ευρωζώνη δημιουργεί μηχανισμούς που για μια δεκαετία αγνοούσε. Σαν ένα παιδί 10 ετών που πέφτει, χτυπάει, κλαίει, σηκώνεται έτσι αντιδρά και η ευρωζώνη. Έχει μόλις πέσει, έχει μόλις χτυπήσει. Ας της δώσουμε μία ευκαιρία. Ας πιστέψουμε σε αυτή. Μία ολόκληρη δεκαετία το ευρώ όχι απλώς μας διευκόλυνε, μας άνοιξε καινούριους πολλαπλούς ορίζοντες δράσης που ποτέ δεν φανταζόμασταν. Είναι αδιανόητο να ακούγονται ατέρμονες συζητήσεις για επιστροφή της χώρας στη δραχμή. Δεν μπορούμε να φανταστούμε ούτε στο ελάχιστο ποιες θα ήταν οι κοινωνικές επιπτώσεις. Η οικονομική συγκυρία στην Ελλάδα είναι εξαιρετικά δύσκολη όμως κανείς ακόμη δεν μας έχει δείξει την έξοδο από την Ένωση. Ας μην τη δείχνουμε λοιπόν μόνοι μας
* Η Έφη Χαστά είναι απόφοιτος του ΠΜΣ «Εφαρμοσμένης Οικονομικής» του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.
