*Του Κων. Α. Οικονόμου, δασκάλου - συγγραφέα
Η ΑΝΑΡΡΙΧΗΣΗ ΤΟΥ ΣΤΑ ΑΞΙΩΜΑΤΑ: Ο Μουαμάρ αλ Καντάφι (συνταγματάρχης) - πολιτικός, ήταν ο ηγέτης-δικτάτορας της Λιβύης για 42 έτη (1959-2011). Καταγόταν από οικογένεια Βεδουίνων νομάδων. Ήταν πατέρας 8 παιδιών. Σπούδασε Νομικά και στη συνέχεια ακολούθησε στρατιωτική καριέρα στη Βεγγάζη. Την 1/9/1969 μια μικρή ομάδα από αξιωματικούς του στρατού υπό την ηγεσία του Καντάφι έκανε πραξικόπημα και ανέτρεψε τον βασιλιά Ίντρις που τότε παραθέριζε στην Ελλάδα. Βασιλιάς ανακηρύχθηκε ο ανιψιός του και διάδοχος του θρόνου, Sayyid Hasan arκ-Rida al-Mahdi as-Sanussi. Όμως, η αντίδραση των Λίβυων στη σκληρή δικυβέρνηση του Καντάφι δεν άργησε να φανεί. Μαζικές διαδηλώσεις εναντίον του άρχισαν από το 1974. Για χρόνια, οι Λίβυοι είχαν υποφέρει από ένα κατασταλτικό στρατιωτικό καθεστώς. Παρά τον ογκώδη πλούτο πετρελαίου της Λιβύης, που αξιοποιούνταν κυρίως για το στενό πυρήνα συγγενών και συνεργατών του Καντάφι, οι κοινωνικοί και οικονομικοί πόροι επιδεινώθηκαν γρήγορα, ενώ το εκπαιδευτικό σύστημα έγινε φτωχότερο εξαιτίας του στρατιωτικού ελέγχου. Ως αποτέλεσμα, την 7η/4/1976 φοιτητές από τη Βεγγάζη και την Τρίπολη οργάνωσαν τις μαζικές διαδηλώσεις ενάντια στο καθεστώς Μουαμάρ Καντάφι. Το καθεστώς του Καντάφι αντέδρασε με τη βία. Τα κυβερνητικά στρατεύματα εισέβαλαν στα πανεπιστήμια, συλλαμβάνοντας πολλούς σπουδαστές. Άλλοι πυροβολήθηκαν και αρκετοί σκοτώθηκαν, ενώ άλλοι κρεμάστηκαν δημόσια προς... παραδειγματισμό, όπως συνέβη με σπουδαστές από το πανεπιστήμιο Al-Fateh που κρεμάστηκαν δημόσια στην κεντρική πλατεία της Βεγγάζης. Το καθεστώς, μάλιστα, μετέδωσε τις εκτελέσεις στη λιβυκή κρατική τηλεόραση περισσότερο για να εκβιάσει και να εκφοβίσει το λαό, για να αποφύγει ξανά διαδηλώσεις. Ημέρες αργότερα, οι διαφωνούντες ανώτεροι στρατιωτικοί κρεμάστηκαν επίσης, ενώ κάθε Απρίλιο ο Καντάφι διοργάνωνε επετειακές εκδηλώσεις για τα γεγονότα του 1976, φροντίζοντας κάθε φορά να στήνει και νέα ικριώματα. Ο Καντάφι ήταν επίσης ο δημιουργός της “Πράσινης βίβλου”, στην οποία καταγράφει την πολιτική του φιλοσοφία. Ως οπαδός της παναραβικής ιδέας προχώρησε στην ενοποίηση της χώρας του με τη Συρία για μικρό χρονικό διάστημα. Ήταν άλλωστε προσωπικός φίλος των Άσαντ.
ΚΑΝΤΑΦΙ ΚΑΙ ΚΟΣΜΟΣ: Οι σχέσεις του Καντάφι με τη Δύση έφτασαν στα όρια της σύγκρουσης εξαιτίας της προστασίας που προσέφερε το καθεστώς του σε διάφορες εξτρεμιστικές ή τρομοκρατικές ομάδες. Το 1985 ο τότε πρωθυπουργός της Ελλάδας Α. Παπανδρέου, με μια επιτυχημένη πρωτοβουλία διαιτησίας, κατάφερε την ιστορική συνάντηση στην Κρήτη του προέδρου της Γαλλίας Φρ. Μιτεράν με τον Καντάφι, κατά τη μεγάλη διένεξη που τους χώριζε το θέμα του Τσαντ, όπου και επήλθε συμβιβαστική λύση με τη γνωστή «Συμφωνία της Ελούντας». Στις 14 Απριλίου 1986, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ρέηγκαν διέταξε βομβαρδισμό κατά της Λιβύης στην επιχείρηση «El Dorado Canyon», με αποτέλεσμα το θάνατο 60 ανθρώπων. Η επίθεση έγινε με αφορμή, όπως δηλώθηκε τότε, τις καταγγελίες περί εμπλοκής της Λιβύης στη βομβιστική επίθεση σε ντισκοτέκ του Βερολίνου, λίγες ημέρες νωρίτερα, με 3 νεκρούς, από τους οποίους οι 2 ήταν Αμερικανοί στρατιώτες. Το περίεργο όμως της επίθεσης ήταν ότι πραγματοποιήθηκε αμέσως μετά την απόφαση της Λιβύης να κλείσει τον Κόλπο της Σύρτης, σε νοητή ευθεία και να θεωρήσει όλο τον θαλάσσιο χώρο του κόλπου ως λιβυκά χωρικά ύδατα. Αμέσως μετά την αεροπορική κυρίως επίθεση, η Λιβύη παραιτήθηκε της προγενέστερης απόφασής της. Το 1991 η Μ. Βρετανία και οι ΗΠΑ κατηγόρησαν επίσημα το καθεστώς του Καντάφι για την τραγωδία στο Λόκερμπι της Σκωτίας των παραμονών των Χριστουγέννων του 1988 όταν ανατινάχθηκε στον αέρα η πτήση 103 αεροσκάφους της Pan Am, με απολογισμό 270 νεκρούς. Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ απαίτησε από τη Λιβύη να παραδώσει στη δικαιοσύνη τους 2 υπόπτους για το τρομοκρατικό χτύπημα, να καταβάλλει αποζημίωση στις οικογένειες των θυμάτων, να συνεργαστεί επίσημα με τις ομάδες έρευνας για την τραγωδία και να σταματήσει κάθε μορφή υποστήριξης προς τις αραβικές τρομοκρατικές ομάδες. Η άρνηση της Λιβύης να υπακούσει, οδήγησε τον ΟΗΕ σε επιβολή διεθνών κυρώσεων εναντίον της χώρας. Τον Οκτώβριο του 1993 λίγοι αξιωματικοί του λιβυκού στρατού επιχείρησαν να δολοφονήσουν τον Καντάφι, χωρίς αποτέλεσμα. Τον Απρίλιο του 1999, μετά από συνεχιζόμενες πιέσεις του ΟΗΕ, η Λιβύη παρέδωσε στη δικαιοσύνη τους 2 υπόπτους βομβιστές του Λόκερμπι, ενώ τέσσερα χρόνια μετά ανέλαβε επίσημα την ευθύνη αλλά και την αποζημίωση στις οικογένειες των θυμάτων. Σταδιακά αποκαταστάθηκαν οι σχέσεις της χώρας με τη Δύση. Τον Μάρτιο του 2004 ο πρωθυπουργός της Βρετανίας Μπλερ επισκέφθηκε επίσημα την Τρίπολη, ενώ και οι ΗΠΑ αποκατέστησαν τις σχέσεις τους με το καθεστώς του Καντάφι. Από την περίοδο αυτή άρχισε και τις περιοδείες του σε διάφορες πρωτεύουσες χωρών, ενώ κατά την παραμονή του εκεί απαιτούσε να μένει πάντοτε σε σκηνή!
Ο ΚΑΝΤΑΦΙ ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΑΦΡΙΚΑΝΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ: Ο Καντάφι εξελέγη πρόεδρος της Α.Ε. στις 2 Φεβρουαρίου του 2009. Σε δήλωσή του, κατά τη διάσκεψη κορυφής του διεθνούς οργανισμού στην Αιθιοπία, ο Καντάφι πρότεινε να εργαστούν οι ανεξάρτητες χώρες της Αφρικής, για να πετύχουν μια ένωση, που θα ονομαζόταν Ηνωμένες Πολιτείες της Αφρικής.
ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΑΝΤΑΦΙ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ: Ο πρώην πρωθυπουργός της Ελλάδας Α. Παπανδρέου το 1977 χαρακτήρισε το καθεστώς της Λιβύης «διακυβέρνηση στα πρότυπα του δήμου των αρχαίων Αθηναίων»! Σύμφωνα με το γιο του Ανδρέα Παπανδρέου και σημερινό πρωθυπουργό Γ. Παπανδρέου, ο Καντάφι διατηρούσε στενές σχέσεις με τον πατέρα του. Από το 1975 ο Καντάφι άρχισε να ενοχλείται από τους Λίβυους που ζούσαν στο εξωτερικό. Μετά τη μεγάλη σφαγή του 1976 στα πανεπιστήμια, κατάφερε να σβήσει κάθε φωνή που να είναι εναντίον του στη Λιβύη. Αλλά στο εξωτερικό οι Λίβυοι εκφράζονταν εναντίον του ελεύθερα. Μετά από μια μεγάλη απόπειρα εναντίον του το 1984, ο Καντάφι έστελνε εκτελεστές δολοφόνους να καθαρίσουν την Ευρώπη και τον κόσμο από τα «κοπρόσκυλα» (!) όπως τους είχε τότε αποκαλέσει. Δύο Λίβυοι φοιτητές 23 και 24 ετών, δολοφονήθηκαν στο διαμέρισμά τους στην Αθήνα την ίδια χρονιά, ενώ ένας Λίβυος, πατέρας δύο παιδιών, πυροβολήθηκε σε δρόμο της ίδιας πόλης. Στους ύποπτους εκτελεστές του Καντάφι δόθηκε άδεια για να αποχωρήσουν από την Ελλάδα και δεν φυλακίστηκαν ποτέ! Λόγω της φιλίας της ελληνικής κυβέρνησης τότε με τον Καντάφι, η Ελλάδα ήταν αφιλόξενη στους Λίβυους που δεν θέλανε τον Καντάφι. Υπήρξαν, όμως, και πολλές άλλες απόπειρες εναντίον Λίβυων πολιτικών προσφύγων σε διάφορες περιοχές της Αττικής. Στις 10/6/2010 ο Γ. Α.Παπανδρέου επισκέφθηκε τον Καντάφι στην Τρίπολη της Λιβύης. Στη συνάντηση αυτή πραγματοποιήθηκε συμφωνία συνεργασίας με τη Λιβύη. Τη συμφωνία υπέγραψαν ο υπουργός Επικρατείας Χ. Παμπούκης και ο υπουργός Οικονομικών της Λιβύης. Περιλαμβάνει τομείς όπως οι τηλεπικοινωνίες, οι μεταφορές, η ενέργεια, ο τουρισμός, τα γεωργικά προϊόντα, η αρχαιολογία, η κατασκευή έργων υποδομής κυρίως λιμενικών, το real estate, οι φαρμακοβιομηχανίες, η υγεία και η παιδεία. [Αλήθεια οι συνθήκες αυτές εξακολουθούν να ισχύουν;]
ΤΟ 2011: Στις 17 Φεβρουαρίου 2011 ξεκίνησαν οι πολιτικές ταραχές στη Λιβύη εναντίον της κυβέρνησης του Καντάφι. Οι διαδηλώσεις κορυφώθηκαν στα τέλη Φεβρουαρίου, με τον αριθμό των νεκρών διαδηλωτών να ξεπερνά τους 1000. Τον Μάρτιο παραιτήθηκαν πολλοί πρώην συνεργάτες του Καντάφι, ανάμεσά τους και υπουργοί, σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την πολιτική καταστολής που ακολουθούσε προς τους διαδηλωτές, ενώ μέλη των δυνάμεων ασφαλείας αυτομόλησαν προς το μέτωπο της αντιπολίτευσης. Ο πρώην υπουργός Δικαιοσύνης, Μουσταφά Α. Τζαλίλ σχημάτισε προσωρινή κυβέρνηση και ο ΟΗΕ επέβαλε στις 17 Μαρτίου 2011 ζώνη εναέριου αποκλεισμού στη Λιβύη. Στις 30 Απριλίου 2011 σκοτώθηκε ένας από τους γιους του Καντάφι σε αεροπορικό βομβαρδισμό του NATO, καθώς επίσης και τρεις από τους εγγονούς του, στην Τρίπολη. Ο Καντάφι, ο οποίος μαζί με τη σύζυγό του επισκεπτόταν το σπίτι του γιου του, όπου έλαβε χώρα ο βομβαρδισμός, δεν τραυματίστηκε. Στις 27 Ιουνίου 2011 το Διεθνές Πολιτικό Δικαστήριο εξέδωσε ένταλμα σύλληψης εναντίον του Καντάφι, κατηγορώντας τον για εγκληματα κατά της ανθρωπότητας που έγιναν κατά τον εμφύλιο πόλεμο, ενώ εκδόθηκαν εντάλματα κατά του γιου του Καντάφι, Σαΐφ αλ-Ισλάμ, και του επικεφαλής των λιβυκών μυστικών υπηρεσιών Αμπντάλα αλ-Σενούσι.
Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ: Στις 20/10/1011, σύμφωνα με το αραβικό κανάλι Αλ Τζαζίρα, ο Μουαμάρ Καντάφι βρέθηκε τραυματισμένος και στα δυο του πόδια. Σύμφωνα με πηγές, ο Καντάφι σκοτώθηκε το πρωί της 20ης Οκτωβρίου ενώ προσπαθούσε να απομακρυνθεί από τη γενέτειρά του, τη Σύρτη. Τελικά η σορός του Καντάφι εντοπίστηκε στη Μισράτα. Η βρετανική εφημερίδα «The Guardian», έδειξε μια εικόνα με τον ματωμένο και νεκρό Καντάφι δείχνοντας πως είναι νεκρός, ενώ φαίνεται πως πριν πεθάνει οι αντίπαλοι στρατιώτες τον είχαν βασανίσει.
