Από τον Κων/νο Παπακωνσταντίνου
«Η Ηθική δεν συνάδει της πολιτικής»
Αλ. Παπαδιαμάντης
Αν κανείς διαβάσει τα έργα του Παπαδιαμάντη, θα διαπιστώσει, πώς ο Άγιος των γραμμάτων δεν είναι μόνο ένας διηγηματογράφος παγκόσμιας ακτινοβολίας (Ζάν Μωρεά). Ασχολήθηκε με τη ηθογραφία, με τη μεγάλη ελληνοχριστιανική παράδοση, αλλά και με την πολιτική. Σε όλα τα διηγήματα, μυθιστορήματα ή άρθρα του, εκφράζει άμεσα ή έμμεσα την απαξίωσή του για την πολιτική.
Με περισσή τέχνη παρουσιάζει στα κείμενά του, τους ιθύνοντες. (Αστυνόμους, Προεστούς, Βουλευτές ή κομματάρχες, με έλλειμμα ήθους, που αρχίζει από την αδιαφορία για το έργο τους, την κατάχρηση εξουσίας, την εκμετάλλευση και την αναλγησία, για έναν λαό, που δυστυχεί.
Θα δούμε σήμερα, πώς εκφράστηκε για την πολιτική.
Και το κάνουμε αυτό, γιατί ότι γινόταν τότε (1951 – 1911) τα ίδια και χειρότερα ίσως γίνονται σήμερα με το διεφθαρμένο πολιτικό μας σύστημα. Αλήθεια, δεν διδάσκονται οι άνθρωποι από τα λάθη τους; Τόσο τυφλώνονται από την ιδιοτέλεια, τον εγωισμό και την απονιά για τον διπλανό τους; Πότε η Παιδεία μας θ’ ανοίξει τα μάτια και τις ψυχές των ανθρώπων;
Στη «Φόνισσα» ο Παπαδιαμάντης, στηλιτεύει την πολιτική συμπεριφορά των Μεγάλων. «Την πλιατσικολογίαν-λέγει-διεδέχθη η φορολογία. Κι έπειτα ο λαός, να ο περιούσιος λαός, εξακολουθεί να δουλεύει διά την μεγάλην κεντρικήν γαστέρα, Την ώτα μη έχουσαν».
Ένας Αστυνομικός, συμβουλεύει τον συνάδελφόν του:
«Εις τον καυγάν, να βλέπεις ποίος είναι δυνατότερος και να φυλάγεσαι. Να μαλώνεις τον αδύνατον... έτσι βγαίνεις λάδι». Σε άλλο διήγημα, «Η άμοιρη Δασκάλα» πέφτει θύμα άθλιου πολιτικάντη, που αρνείται να την παντρευτεί και την αφήνει έκθετη στην κοινωνία.
Κυρίως όμως στο έργο του: «Οι Χαλασοχώρηδες» το πολιτικό έγκλημα αποτελεί βασικό στοιχείο της ηθογραφίας του. Σ’ ένα νησάκι γίνονται εκλογές, με κύριο γνώρισμα την πολιτική αθλιότητα. Η ψηφοθηρία των δύο κομμάτων, γίνεται από τους μπράβους, από σπίτι σε σπίτι, επίμονα μεθοδικά, πιεστικά... Με ευγένεια με υποκρισία και δόλιους μηχανισμούς και ψεύτικες υποσχέσεις. Μήπως σας θυμίζει κάτι από το σήμερα; Έρχονται οι βουλευτές στο νησί και οι κομματάρχες ξεσηκώνουν τον κόσμο. Τον πιέζουν. Τον δωροδοκούν. Τον εκμαυλίζουν.
Μήπως και σήμερα δεν έχουμε κλακαδόρους και οσφυοκάμπτες, που ποντάρουν σε ίδια οφέλη; Πολιτικούς τυχάρπαστους, που μας τάζουν λαγούς με πετραχήλια και μετά την εκλογή συνεχίζουν το διεφθαρμένο τους έργο;
Πομφόλυγες, όπως σήμερα, που μιλάνε για κοινωνικό κράτος ή για προστασία του πολίτη; Ενώ την επομένη, βγάζουν την κουκούλα και αποκαλύπτονται λήσταρχοι, ψευδολόγοι, αριβίστες, φονιάδες των ονείρων και των ελπίδων του λαού;
Η Ηθική και η Πολιτική, τονίζει ο Παπαδιαμάντης, δεν ταιριάζουν. Οι υπεύθυνοι για την πολιτική φαυλότητα, είναι αδίστακτοι. Τους αποκαλεί «Πονηρούς και πολυμήχανους». Παρουσιάζουν το έγκλημα σαν αρετή, την αλήθεια σαν ψέμα. Ξεγελούν τον κόσμο γιατί κατέχουν καλά την ψυχολογία του όχλου, του δύσμοιρου λαού. Και τον χειραγωγούν.
Ο Παπαδιαμάντης δεν έτρεψε καμιά εκτίμηση για τους πολιτικούς. Τους χαρακτήριζε σαν αδίστακτους, αμοραλιστές και εκβιαστές. Αλληλοκατηγορούνται για ανηθικότητα και διαφθορά.
Κάποιον Κοινοτάρχη Βατούλα, τον αποκαλεί «Φαταούλα». Για τα κόμματα εκφράζεται απαξιωτικά. «Οι Χαλασοχώρηδες» και «Οι Ανδροχωρίστες». Είστε κλέφτες και ρημάζετε τον τόπο, έλεγαν οι μέν. Και οι άλλοι απαντούσαν. Σείς ληστέψατε τα ταμεία και φέρατε τη δυστυχία. Τα ζούμε και σήμερα Άγιε Γέροντα, με το ΠΑΣΟΚ και τη Ν.Δ. Το ίδιο βιολί, φώναζε ο Άγιος των Γραμμάτων. «Η πλουτοκρατία ήτο, είναι και θα είναι, ο μόνιμος Άρχων του κόσμου. Ο διαρκής αντίχριστος. Αυτή γεννά την δυστυχία. Αυτή τρέφει την κακουργίαν. Αυτή φθείρει σώματα και ψυχάς. Αυτή παράγει τη κοινωνικήν σηπεδόνα. Αυτή κατατρέχει κοινωνίας νεοπαγείς... »
Καημένε Άγιε Πατέρα! Αν ξυπνούσες σήμερα θα έβλεπες «Φαταούλες» στρατιές ολόκληρες. Τρωκτικά, τερμίτες και παράσιτα, κολλημένα στον κρατικό κορβανά, λήσταρχοι ελεύθεροι και άπιαστοι, όπως στις μέρες σου. Και θα αναφωνούσες:
«Κύριε των δυνάμεων απόκοψον τα μιαράς των χείρας, σβέσον τας πονηράς αισθήσεις των και κατάκαψον τας δολίας προθέσεις των, ίνα διασωθεί ο περιούσιος λαός. Αμήν».
