Του Φίλιππου Ζάχαρη (phil.zaharis@gmail.com)
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (European Investment Bank – EIB) και o Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός (International Maritime Organization - IMO) ανακοίνωσαν πριν από λίγο καιρό την έναρξη μελέτης στο πλαίσιο του Μηχανισμού Ευρω-Μεσογειακών Επενδύσεων και Εταιρικής Σχέσης (Facility for Euro-Mediterranean Investment and Partnership – FEMIP) για τη ναυτιλιακή συνεργασία στη Μεσόγειο. Με πρωτοβουλία της Επιτρόπου Μαρίας Δαμανάκη, οι τρεις Οργανισμοί αποφάσισαν να ενισχύσουν τη συνεργασία τους και να ενώσουν την εμπειρία τους σε μια κοινή πρωτοβουλία η οποία αποσκοπεί στη βελτίωση της ολοκλήρωσης των θαλάσσιων πολιτικών και τη διάδοση «καλών πρακτικών» επενδύσεων στη Μεσόγειο. Η μελέτη σκοπεύει να παράσχει στοιχεία που θα διευκολύνουν, ανάμεσα στα άλλα και την ανάπτυξη μιας ολοκληρωμένης θαλάσσιας επιτήρησης στη Μεσόγειο. Αντικείμενό της θα αποτελέσουν βασικά ζητήματα του ναυτιλιακού τομέα στη Μεσόγειο, με σκοπό τον εντοπισμό και τη διάδοση «καλών πρακτικών». Η εν λόγω μελέτη αλλά και δράση αφορά άμεσα την Ελλάδα ως μεγάλη ναυτιλιακή δύναμη καθώς τα βασικά κομβικά λιμάνια της θα μπορούσαν να έχουν πολλά οφέλη από αυτή την συνέργια. Και ειδικά σε μια εποχή όπου η οικονομική κρίση έχει παραλύσει τη χώρα και κατ’ επέκτασιν και η ναυτιλία έχει υποστεί σοβαρό πλήγμα. Η Ελλάδα λοιπόν πρέπει, κατά τη γνώμη μου, να παρακολουθήσει στενά την πορεία αυτής της μελέτης, με δεδομένο μάλιστα ότι η όλη προσπάθεια αποτελεί τον καρπό των προσπαθειών της Ελληνίδας Επιτρόπου. Υπάρχει λοιπόν και εν μέσω κρίσης η δυνατότητα να αξιοποιηθούν μελέτες και να γίνουν προσπάθειες προς την κατεύθυνση της ανάπτυξης σε έναν τομέα ιδιαίτερα ευαίσθητο που η χώρα μας από παράδοση πρωτοστατεί. Η μελέτη λοιπόν αφορά συγκεκριμένα τρεις βασικούς άξονες ιδιαίτερης σημασίας: την κοινωνική διάσταση, τη θαλάσσια επιτήρηση και ασφάλεια, καθώς και τις επενδύσεις στον τομέα των θαλασσίων υποδομών. Το πρώτο βήμα του πρωτοποριακού αυτού έργου είναι η έναρξη της μελέτης σκοπιμότητας στο πλαίσιο του Μηχανισμού Ευρω-Μεσογειακών Επενδύσεων και Εταιρικής Σχέσης (Facility for Euro-Mediterranean Investment and Partnership – FEMIP). Δεδομένου ότι είναι η πρώτη αυτού του είδους μελέτη που αναλαμβάνεται, πρόκειται να ασχοληθεί με βασικά ζητήματα του ναυτιλιακού τομέα στη Μεσόγειο. Στόχος είναι να εντοπίσει και να διαδώσει τις «βέλτιστες πρακτικές» για τους τρεις προαναφερόμενους βασικούς άξονες θεμελιώδους σημασίας. Εις ό,τι αφορά κατά πρώτον την κοινωνική διάσταση, γίνεται λόγος για τη «γαλάζια ανάπτυξη» και τις «γαλάζιες θέσεις εργασίας» στη Μεσόγειο, που βρίσκονται σε άμεση εξάρτηση με την εξέλιξη και ανάπτυξη της σταδιοδρομίας στον τομέα της ναυτιλίας και αλιείας και την προσπάθεια κατάρτισης των εργαζομένων σύμφωνα με τις διεθνείς και ευρωπαϊκές απαιτήσεις. Αναφορικά με την επιτήρηση, τώρα, τον δεύτερο άξονα της μελέτης, προβλέπεται η ολοκληρωμένη επιτήρηση των θαλάσσιων δραστηριοτήτων και των εργασιών, και το ενδιαφέρον εστιάζεται στην εφαρμογή σε περιφερειακό επίπεδο όλων των διεθνών κανονισμών που αφορούν την ασφάλεια και την προστασία της ναυτιλίας και την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος από τη ρύπανση που προέρχεται από τα πλοία. Μεγάλη σημασία λοιπόν έχει ο δεύτερος αυτός άξονας, αναφορικά με την προστασία του περιβάλλοντος και την διατήρηση της οικολογικής ισορροπίας. Γιατί η μεγάλη κυκλοφορία των πλοίων στα ανοιχτά πελάγη σε συνδυασμό με το εμπόρευμα που μεταφέρουν και τα συχνά ναυτικά ατυχήματα που προκαλούν από πετρελαιοκηλίδες μέχρι ανεπανόρθωτη μόλυνση στις ακτές, είναι μια σημαντική παράμετρος που σχετίζεται άμεσα με τη διατήρηση της οικολογικής ισορροπίας. Αξίζει να σημειώσουμε εδώ ότι η Μεσόγειος αποτελεί ένα σημαντικό ναυτικό δίαυλο, με το 30% του παγκόσμιου θαλάσσιου εμπορίου να διακινείται μέσα από αυτή, συμπεριλαμβανομένου και του 20% της παγκόσμιας θαλάσσιας μεταφοράς πετρελαίου. Όπως καταλαβαίνουμε η προαναφερόμενη οικολογική ισορροπία είναι εύθραυστη. Τέλος, εις ό,τι αφορά τον τρίτο άξονα που αφορά τις επενδύσεις, μεγάλη και κυρίαρχη εμπλοκή θα έχει η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων που λόγω της εμπειρίας στη χρηματοδότηση λιμενικών υποδομών πρόκειται να παράσχει κρίσιμη τεχνογνωσία σχετικά με το πώς θα βελτιωθούν οι επιλογές χρηματοδότησης και θα προσελκυσθεί χρηματοδότηση από πλευράς ιδιωτικού τομέα στον τομέα των μεταφορών. Ως βάση για την ανάλυση θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν τα αποτελέσματα των εργασιών στο πλαίσιο του Safemed 1 και του σχεδίου MEDA για τη χρηματοδότηση των λιμενικών εγκαταστάσεων υποδοχής. Σε αυτόν ακριβώς τον τελευταίο άξονα που αφορά τις επενδύσεις, η χώρα μας, και συγκεκριμένα τα λιμάνια της που είναι κομβικά στην Μεσόγειο, θα μπορούσαν να εμπλακούν άμεσα εις ό,τι αφορά την χρηματοδότησή τους για τον όποιο εκσυγχρονισμό των λιμενικών εγκαταστάσεων. Πολλά λοιπόν είναι τα οφέλη για το σχέδιο ναυτιλιακής συνεργασίας στην Μεσόγειο. Αρκεί να τηρηθούν οι προδιαγραφές της μελέτης και να ακολουθηθεί πιστά η ενασχόληση με την ναυτιλία, με σεβασμό προς το περιβάλλον και την ανάπτυξη και κατάρτιση όσων εργάζονται στα λιμάνια της χώρας μας. Και σε τελική ανάλυση όμως, γενικότερα μια σοβαρή μελέτη που θα προβλέπει και άνοιγμα διόδου ναυτιλιακής συνεργασίας σε ολόκληρη τη Μεσόγειο, μπορεί να καταστήσει άκρως ανταγωνιστικά τα λιμάνια όλως των χωρών περιφερειακά της. Με πολλά και πολύ θετικά αποτελέσματα αναφορικά με τη διακίνηση των εμπορευμάτων, την ασφαλή ναυσιπλοΐα αλλά και την ολοένα και πιο εντατικοποιημένη χρηματοδότησή τους. Γιατί η Μεσόγειος, πέρα του ότι είναι το πιο σημαντικό πέρασμα προς την Μέση Ανατολή, την Αραβική Χερσόνησο και κατ’ επέκταση τη νοτιοανατολική Ασία και την Άπω Ανατολή, δεν παύει να είναι ένας θαλάσσιος χώρος με αξιόλογο φυσικό πλούτο και σημαντικές εμπορικές δραστηριότητες. Που όχι απλά πρέπει να παραμείνει ως έχει, αλλά να προστατευθεί αναλόγως, σε συνδυασμό με τη χρηματοδότηση, ανάπτυξη και εξέλιξη της ναυτιλίας.
