Του Φίλιππου Ζάχαρη (phil.zaharis@gmail.com)
Θεωρούμε ως δεδομένο ότι ο πληθωρισμός ως φαινόμενο έχει σε κάποιες τάξεις αρνητικές παρενέργειες και θετικές σε κάποιες άλλες. Όταν αυξάνεται το επίπεδο των τιμών, το πραγματικό εισόδημα, για παράδειγμα των χαμηλών κοινωνικών τάξεων, μειώνεται. Αυτό συμβαίνει στις κατηγορίες των ατόμων που είναι συνταξιούχοι, μισθωτοί και γενικά οι υπάλληλοι, που ο μισθός τους δεν αναπροσαρμόζεται συχνά. Αυτό συμβαίνει και στην Ελλάδα αυτή την εποχή. Αντίθετα, ο πληθωρισμός ευνοεί, ή τουλάχιστον δεν πλήττει, τα άτομα που το εισόδημά τους προέρχεται από κέρδη, γιατί τα κέρδη συνήθως αυξάνονται μαζί με τον πληθωρισμό. Στη λογική αυτή, και με παράλληλο στόχο τη μείωση της ανεργίας, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) έθεσε ως στόχο της εξαρχής τη μείωση του πληθωρισμού και τη σταθερότητα των τιμών, προκειμένου να υπάρξει ισόρροπη ανάπτυξη των οικονομικών δραστηριοτήτων. Στην ΟΝΕ αποφασίστηκαν εδώ και χρόνια πολιτικές για σταθερό πληθωρισμό, όσο το δυνατόν χαμηλότερο. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία όμως ενώ ο πληθωρισμός στην ευρωζώνη παραμένει σταθερός, η ανεργία είναι υψηλή. Η αποκαλούμενη με οικονομικούς όρους «καμπύλη Philips» προϋποθέτει πως η αύξηση του πληθωρισμού μειώνει την ανεργία. Στις χώρες λοιπόν της ΟΝΕ που μέσω της ΕΚΤ επιδιώκεται ο σταθερός πληθωρισμός, έχουμε υψηλά ποσοστά ανεργίας. Οι κυβερνήσεις όμως επιδιώκουν χαμηλότερους συνδυασμούς πληθωρισμού και ανεργίας. Με την ανάθεση της νομισματικής πολιτικής στην ΕΚΤ επιδιώκεται ακριβώς το αντίθετο από τη συνεχή αύξηση των τιμών που θα επιφέρει μεν μείωση της ανεργίας αλλά μεγαλύτερο πληθωρισμό, κάτι που θα κάνει τους εργαζόμενους να ζητούν αύξηση των ονομαστικών τους μισθών. Στην δε περίπτωση του μεγάλου πληθωρισμού, να σημειωθεί, μειώνεται η αποταμίευση και αυξάνεται η κατανάλωση. Οι εργαζόμενοι λοιπόν στις χώρες αυτές, στην εκάστοτε επιχειρούμενη μείωση του πληθωρισμού, αλλάζουν συνεχώς εργασιακό περιβάλλον καθώς ή προσφερόμενοι μισθοί είναι χαμηλοί παρότι παρουσιάζεται εικονική αντιμετώπιση της ανεργίας. Η καμπύλη Philips, που προανέφερα, έθεσε εξαρχής το φλέγον ερώτημα και δίλημμα: Χαμηλός πληθωρισμός και υψηλό ποσοστό ανεργίας ή υψηλός πληθωρισμός και χαμηλό ποσοστό ανεργίας; Στις χώρες της ΟΝΕ παρατηρούνται εδώ και καιρό υφεσιακές καταστάσεις, με κάμψη της οικονομικής δραστηριότητας, αύξηση της ανεργίας, αλλά ταυτόχρονα πτώση του πληθωρισμού, στόχο που έθεσε εξαρχής η ΕΚΤ και που τόσο παραστατικά απεικόνισε η καμπύλη Philips. Με άλλα λόγια, και στην τελευταία περίπτωση πληθωρισμός και ανεργία παρουσιάζουν αντίθετες μεταβολές. Παρατηρείται όμως συχνά-πυκνά ακόμη και παράλληλη αύξηση του πληθωρισμού και της ανεργίας, το φαινόμενο γνωστό ως στασιμοπληθωρισμός. Η επιδιωκόμενη μείωση του πληθωρισμού και της ανεργίας στις χώρες της ΟΝΕ μπορεί να έχει θετικά αποτελέσματα. Δεν πάει να πει όμως ότι με τη μείωση της ανεργίας εξασφαλίζονται πάντα ή κατοχυρώνονται εργασιακά δικαιώματα ή προσδοκίες. Οι χαμηλότερες τιμές και η μη προσφορά χρήματος στην αγορά μειώνουν τους πραγματικούς μισθούς. Θα πει κανείς βέβαια ότι με χαμηλότερες τιμές θα έχουμε παράλληλα και καταπολέμηση της ανεργίας. Μείωση ανεργίας μπορείς να κάνεις όμως και με αύξηση του φθηνού εργατικού δυναμικού. Ή τις νέες «ευέλικτες» μορφές εργασίας, την ημιαπαασχόληση ή την εκ περιτροπής απασχόληση με χαμηλές απολαβές, που τόσο επιθύμησε εξαρχής ο ΣΕΒ και επιβάλλεται σιγά-σιγά από την κυβέρνηση στα εργασιακά. Με λίγα λόγια, τα στατιστικά στοιχεία δεν αντανακλούν απαραίτητα κάθε φορά και την εκάστοτε κοινωνική πραγματικότητα. Γιατί εκεί φαίνονται οι επιπτώσεις των εφαρμοζόμενων οικονομικών πολιτικών. Οι πολιτικές λοιπόν από την ΕΚΤ για χαμηλό πληθωρισμό και μείωση της ανεργίας, δεν μεταφράζονται πάντα σε ευημερία και οικονομική σταθερότητα. Από την άλλη πλευρά βέβαια, η επέκταση των πιστώσεων και η αθρόα προσφορά ρευστού, εκτόξευσαν την τελευταία 5ετία παγκοσμίως τα χρέη στα ύψη και το κραχ δεν άργησε να έρθει, αρχής γενομένης από τις ΗΠΑ, και μεταλαμπαδευόμενο σε όλες τις δυτικές οικονομίες, μη εξαιρουμένων φυσικά των χωρών της ΟΝΕ, επέφερε τη σοβαρή πληγή στις οικονομίες των δυτικών χωρών. Όσο αυξάνεται ο πληθωρισμός μειώνεται η ανεργία και το αντίστροφο μας λέει η καμπύλη Philips. Μειωμένο και σταθερό πληθωρισμό θέλει από την πλευρά της η ΕΚΤ. Παράλληλα ζητείται από τις κυβερνήσεις η μείωση της ανεργίας. Η πραγματικότητα στις χώρες της ΟΝΕ καταγράφει οδυνηρές συνέπειες από την κατά καιρούς ασκούμενη οικονομική πολιτική. Το ερωτήματα όμως για τη σχέση πληθωρισμού και ανεργίας παραμένουν επίκαιρα, αποδεχόμενοι το γεγονός ότι οι εκάστοτε ασκούμενες πολιτικές αναθεωρούνται σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία, που ποτέ δε έδειξαν ισορροπία πληθωρισμού και ανεργίας στις χώρες της ΟΝΕ. Μια κατάσταση που φωτογραφίζει ύφεση, με απρόβλεπτες συνέπειες στην ευρωζώνη, και που ενδεχόμενη έξοδος της Ελλάδας δεν θα επιφέρει καμία ισορροπία μιας και θα ακολουθήσουν εξελίξεις – ντόμινο. Συμφέρει λοιπόν τους Ευρωπαίους να βοηθήσουν την Ελλάδα; Ασφαλώς και ναι. Τα ανταλλάγματα είναι πολλά και η προσφορά μας σε χρήμα και γη εξόχως σημαντική. Τα δε μέτρα σκληρής οικονομικής λιτότητας θα βοηθήσουν τις κυβερνήσεις των κρατών – μελών της ΟΝΕ να ελαχιστοποιήσουν τις παροχές και να εκτινάξουν στα ύψη τα κέρδη του μεγάλου κεφαλαίου που ανακατεύει κάθε φορά την τράπουλα και επιλέγει το υποψήφιο θύμα. Η θυματοποίηση αυτή απέχει παρασάγγας από τους «ευγενείς» στόχους της ΕΚΤ περί χαμηλού πληθωρισμού και ανεργίας, με πολιτικές που ανακατανέμουν τα κέρδη.
