Της Μαρίνας Αποστολοπούλου
Βλέπω σε διάφορα τηλεοπτικά ρεπορτάζ, από αυτά της λεγόμενης «καθημερινότητας», διάφορους ρεπόρτερ, οι οποίοι... επιτίθενται κυρίως σε ανθρώπους που ψωνίζουν στις λαϊκές, αλλά και που περιδιαβαίνουν στις αγορές και τους κάνουν το εξής ερώτημα: «τι ψωνίζετε;». Και η απάντηση είναι πάντα η ίδια: «τα απαραίτητα».
Στην Ελλάδα του 2011, ο Έλληνας έχει την... πολυτέλεια να προμηθεύεται μόνο τα «απαραίτητα». Σε ορισμένες δε περιπτώσεις «τα απολύτως απαραίτητα» και σε άλλες ούτε και αυτά, καλά-καλά. Είναι αλήθεια ότι στα χρόνια της μεταπολίτευσης και μετά, η Ελλάδα σταδιακά και εντεινόμενα, μέχρι πριν μερικά χρόνια, πέρασε μια εποχή «χρυσών αγελάδων», πριν μας βρουν μαζεμένες και οι «7 πληγές του Φαραώ». Πλασματική, ως αποδεικνύεται εκ των υστέρων εποχή, η αποπληρωμή της οποίας έχει βαρύτατο τίμημα.
Υπήρχε μια σπατάλη, σε κλίμακες ανάλογα με το «έχειν» του καθενός, μια... ευδαιμονία να το πούμε, μια τάση στο περιττό, μια ανεμελιά και αρκετή αλαφρομυαλιά ως φαίνεται, μια φούσκα στο Χρηματιστήριο και στη ζωή, μια τάση για ανεξέλεγκτο και αμφισβητούμενο πλουτισμό από διάφορους, μια πλεονεξία, ένα «ξόδεμα» με την κυριολεξία ή την ευρύτατη έννοια της λέξης. Και όλα αυτά «άνθισαν» και αποτέλεσαν τρόπο ζωής, επιλογής και συνηθείας, μέσα σε ένα περιβάλλον κακοδιαχείρισης που ξεκινούσε από τις κυβερνήσεις και διαχεόταν προς τα κάτω με έναν τρόπο ανεύθυνο και μάταιο, όπως περίτρανα αποδεικνύεται. Μέσα σε αυτόν τον τεχνητό παράδεισο ευδαιμονίας, είχαμε φτάσει να παίρνουμε με μέγιστη ευκολία δάνεια από τις τράπεζες για να πηγαίνουμε... διακοπές! Και έπειτα και άλλα δάνεια κάθε μορφής καταναλωτισμού για να αποπληρώσουμε τα προηγούμενα ή για να προσφέρουμε σε εαυτούς - από αυτά που το εισόδημά μας δεν έφτανε και δεν επέτρεπε - μια περιττή πολυτέλεια ή μια «ιδιοτροπία» της στιγμής. Όλη η Ελλάδα - ή σχεδόν όλη - απέκτησε αυτοκίνητα μεγάλου κυβισμού και αίφνης τα τελευταία χρόνια «τζιπ». Αυτά που τώρα βλέπουμε να κάθονται στις μάντρες και να μην τα πλησιάζει κανείς λόγω της μεγάλης φορολογίας, ελέω κυβισμού και των ακριβών καυσίμων. Και βέβαια, κάθε οικογένεια που σεβόταν και σέβεται τον εαυτό της, είχε οπωσδήποτε δύο αυτοκίνητα, μπορεί και περισσότερα ή λοιπά μεταφορικά μέσα.
Γενικά περάσαμε μια εποχή πλασματικής «χλιδής» και αλόγιστης σπατάλης. Χωρίς αυτό να σημαίνει βεβαίως ότι σε όλο αυτό το σκηνικό δεν υπήρχαν και εξαιρέσεις. Αλλά η συνολική εικόνα που εξέπεμπε και εντός της οποίας δρούσε η ελληνική κοινωνία ήταν η παραπάνω. Και ξαφνικά - τουλάχιστον για εμάς τους πολλούς που δεν γνωρίζαμε τι συνέβαινε στα παρασκήνια - μέσα σε διάστημα δύο ετών βρεθήκαμε να «παζαρεύουμε» για τα «απαραίτητα»! Γιατί ο κόσμος στον οποίο ζούμε αποδείχθηκε γυάλινος.
Τίποτα από όσα περνάει σήμερα η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων δεν τους αξίζει. Να βρεθούν από την άνεση μιας, έστω ασύμμετρης «σπατάλης», στα όρια της «ένδειας». Με αποτέλεσμα να στρέφονται και πάλι προς τη μετανάστευση, κυρίως οι νεότεροι, αναζητώντας μια λύση και μια ελπίδα. Διάβαζα χθες ότι οι Γερμανοί περιμένουν 40 χιλιάδες Έλληνες μετανάστες, ενώ η Αυστραλία έχει... ανοίξει και μας περιμένει για στοχευμένη απασχόληση. Και μεις έχουμε γυρίσει στο 1960 και στο «σταθμό του Μονάχου, άχου-βάχου».
Από την άλλη όμως μέσα από όλο αυτό το κακό η ελληνική κοινωνία, θέλοντας και μη έχει την επιλογή να ξαναβρεί την αυθεντικότητα και την ουσία της λειτουργίας και της ύπαρξής της μέσα στη σύγχρονη πραγματικότητα. Να επανακαθορίσει τους στόχους της και να κάνει την αυτοκριτική της. Όχι βεβαίως για να βρει τα «απαραίτητα» ή για να παραμείνει εσαεί «κολλημένη» σε αυτά, αλλά για να ξαναθυμηθεί - έστω και με βίαιο τρόπο - που δεν της αφήνει και περιθώρια επιλογής - τις διαστάσεις της πραγματικότητας. Γιατί, όπως έχει πει και ο Κρίστοφερ Λάσκ: «πραγματικότητα είναι κάτι που, αν σταματήσεις να το σκέφτεσαι, δεν εξαφανίζεται». Και η ελληνική κοινωνία έχει μπει σε μια μακρά διεργασία αναζήτησης της πραγματικότητας και επαναπροσδιορισμού των στόχων και των αρχών της.
