Η πλατεία Συντάγματος πήρε το όνομά της από τους «αγανακτισμένους» της εποχής που αξίωσαν στις 3 Σεπτεμβρίου 1843 την καθιέρωση καταστατικού χάρτη από τον «ελέω Θεού» μονάρχη. Σε εκείνη τη μακρινή εποχή, όπου το μικρό ελληνικό κράτος έκανε τα πρώτα του βήματα, ήσαν πολλά και βασανιστικά τα οικονομικά και πολιτικά προβλήματα που ταλάνιζαν την κοινωνία. Παντού επικρατούσε πενία και δυστυχία, εκκρεμούσε η διανομή των εθνικών γαιών, ενώ ήταν ζέουσα η ανάγκη για τη δημιουργία εκπαιδευτικών δομών. Ταυτόχρονα, ο απολυταρχικός τρόπος άσκησης της εξουσίας από το παλάτι ήταν μακριά από τις ανάγκες και τις προσδοκίες του ελληνικού λαού.
Είχε γίνει φανερό ότι επιβαλλόταν ένα Συμβόλαιο μεταξύ των πολιτών και της ηγεσίας. Και αυτό ήταν το κεντρικό σύνθημα των εξεγερμένων, λαού και στρατού, εμπρός από το παλάτι του Όθωνα: «Ζήτω το Σύνταγμα».
Σήμερα, 168 χρόνια μετά, η Ελλάδα βρίσκεται πάλι σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Έχουμε αναμφισβήτητα πετύχει τεράστια άλματα σε οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο. Διαθέτουμε εμπεδωμένους δημοκρατικούς θεσμούς.
Εντούτοις, η πολλαπλότητα και το βάθος των προβλημάτων με τα οποία ερχόμαστε αντιμέτωποι και εξαιτίας της πρωτόγνωρης οικονομικής κρίσης, κάνουν επιτακτική την ανάγκη ριζοσπαστικών αλλαγών. Αλλαγές που θα κάνουν πιο αποτελεσματική τη λειτουργία του πολιτεύματος, πιο αξιόπιστο το πολιτικό σύστημα, πιο διαφανείς τις διαδικασίες των αποφάσεων.
Ο πολιτικός κόσμος, αλλά και το σύνολο σχεδόν των θεσμών, κάτω από το βάρος της οικονομικής κατάρρευσης και της ραγδαίας επιδείνωσης του βιοτικού επιπέδου των μεσαίων και χαμηλών κοινωνικών στρωμάτων, έχουν χάσει σε μεγάλο ποσοστό την αξιοπιστία τους στη συνείδηση της κοινωνίας.
Οι «αγανακτισμένοι», οι «πλατείες», τα συνθήματα που ακούστηκαν εκεί, με όποιες αντιρρήσεις έχει κάποιος για την ακρότητά ή την γενίκευσή τους, αποτελούν ένα μέτρο της διαμορφούμενης κατάστασης.
Απέναντι σε αυτή την τάση, ο πολιτικός κόσμος, τα κόμματα, η κοινωνία των πολιτών, οι κοινωνικοί εταίροι είναι υποχρεωμένοι να ανταποκριθούν άμεσα. Οι ευκαιρίες δεν λείπουν. Και ανάμεσα σε αυτές η αναθεώρηση του Συντάγματος μπορεί να είναι η κορυφαία για ριζοσπαστικές τομές στη λειτουργία του δημοκρατικού μας πολιτεύματος.
Οι πρόσφατες προτάσεις του προέδρου της Ν.Δ. Αντώνη Σαμαρά προσφέρουν την ευκαιρία να προχωρήσουμε σε ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις που απαντούν στις ανάγκες των καιρών και στις προσδοκίες της «πλατείας».
Η κατάργηση της διάταξης για την ποινική ευθύνη των υπουργών, η αναθεώρηση της βουλευτικής ασυλίας, η πρόβλεψη για ουσιαστικό έλεγχο του «πόθεν έσχες» των πολιτικών από τη δικαστική εξουσία και οι εγγυήσεις διαφάνειας στα οικονομικά των κομμάτων υπηρετούν τη λαϊκή απαίτηση για ισονομία και δικαιοσύνη.
Επίσης, η πρόταση για πλήρη διαχωρισμό εκτελεστικής και νομοθετικής εξουσίας, με την καθιέρωση ασυμβίβαστου ανάμεσα στο αξίωμα του Υπουργού με εκείνο του βουλευτή, φιλοδοξεί να περιορίσει τη ρουσφετολογική παθογένεια και το πελατειακό κράτος. Αμαρτίες, που ευθύνονται για πολλά από τα δεινά που πληρώνουμε σήμερα.
Η «πλατεία» το Σεπτέμβρη του 1843 κατήργησε την απολυταρχία. Επιβάλλοντας τη συνταγματική μοναρχία, άνοιξε μια νέα σελίδα στην ιστορία του πολιτικού μας βίου. Η «πλατεία» του 2011 απαίτησε, έστω και εμμέσως, την μετάβαση στη Νέα Μεταπολίτευση. Χρέος των πολιτικών είναι να λάβουμε το σωστό μήνυμα.
Ο Μάξιμος Χαρακόπουλος είναι Γραμματέας Πολιτικού Σχεδιασμού της Ν.Δ., βουλευτής Λαρίσης
