Από τη στιγμή που οι Τούρκοι στρατηγοί, αντί να βγάλουν τα τανκς στους δρόμους της Άγκυρας και της Κωνσταντινούπολης, υποβάλλουν ομαδικά τις παραιτήσεις τους, είναι προφανές ότι η κατάσταση στην Τουρκία έχει αλλάξει ριζικά εις βάρος των στρατιωτικών και υπέρ της πολιτικής ηγεσίας. Το «ξεδόντιασμα» της εξουσίας και της δυνατότητας της ηγεσίας των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων να παραβιάζει κατά βούληση τη συνταγματική νομιμότητα αποτελεί το τελευταίο στάδιο της κατάλυσης του κεμαλικού καθεστώτος από τον πανίσχυρο πλέον πρωθυπουργό Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Η παραίτηση προ δεκαημέρου του αρχηγού των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων, στρατηγού Ισίκ Κοσανέρ, του αρχηγού Στρατού, Ερντάλ Τζεϊλάνογλου, του αρχηγού Πολεμικής Αεροπορίας, πτέραρχου Χασάν Ακσάι, και του αρχηγού Πολεμικού Ναυτικού, ναύαρχου Εσρέφ Ουγούρ Γιγίτ, υπήρξε κίνηση όχι μόνο πρωτοφανής, αλλά και αδιανόητη μέχρι πρότινος.
Επί ογδόντα χρόνια τώρα, όταν υπήρχε διάσταση στρατιωτικών και πρωθυπουργού, αυτός που πάντα απομακρυνόταν ήταν ο πρωθυπουργός - είτε με την εκδήλωση στρατιωτικού πραξικοπήματος είτε με την απειλή εκδήλωσης πραξικοπήματος. Συχνά τα πολιτικά κόμματα λάμβαναν το μήνυμα των στρατιωτικών και προχωρούσαν πάραυτα στη σύμπηξη συμμαχιών μέσα στο Κοινοβούλιο, που ανέτρεπαν με κοινοβουλευτικό τρόπο τους ενοχλητικούς ή ανεπιθύμητους για το στράτευμα πρωθυπουργούς.
Τα τελευταία δέκα χρόνια όμως - από το 2002, συγκεκριμένα, που το κόμμα του Ερντογάν κέρδισε τις εκλογές και την απόλυτη πλειοψηφία στη Βουλή, ελέω του ληστρικού εκλογικού νόμου που έχει επιβάλλει το χουντικό Σύνταγμα του αιμοσταγούς δικτάτορα Εβρέν εδώ και σχεδόν τριάντα χρόνια - τα πράγματα άλλαξαν.
ΟΙ ΣΤΡΑΤΗΓΟΙ ΜΑΘΑΙΝΟΥΝ ΟΤΙ ΤΑ ΠΡΑΞΙΚΟΠΗΜΑΤΑ ΕΧΟΥΝ ΚΟΣΤΟΣ
Από τη στιγμή που ο Ερντογάν εξελέγη πρωθυπουργός ξηλώνει συστηματικά τα θεσμικά θεμέλια του κεμαλικού πολιτικοστρατιωτικού καθεστώτος. Κερδίζοντας αλλεπάλληλες εκλογές με διαρκώς αυξανόμενο (!) ποσοστό, πράγμα όντως πρωτοφανές, επιτίθεται και καταλαμβάνει ένα - ένα τα «οχυρά» του κεμαλισμού στο εσωτερικό της Τουρκίας.
Πρώτα, άλωσε το θεσμό της Προεδρίας της Δημοκρατίας, επιβάλλοντας την άμεση εκλογή του προέδρου από το λαό και προωθώντας στη θέση αυτή το στενό σύμμαχό του, Αμπντουλάχ Γκιουλ.
Στη συνέχεια, εξουδετέρωσε τη δικαστική εξουσία ως όργανο των στρατιωτικών, που έθετε με συνοπτικές διαδικασίες εκτός νόμου τα κόμματα και τους πολιτικούς που επιθυμούσαν οι στρατοκράτες της Άγκυρας.
Τώρα, ήρθε η ώρα της μεγάλης σύγκρουσης: ο Ερντογάν αναμετράται ευθέως με το στρατό! Το διασκεδαστικό είναι ότι είναι ο Ερντογάν πλέον αυτός που χρησιμοποιεί τα ερείσματα που απέκτησε στο δικαστικό σώμα εναντίον του στρατού!
Οι Τούρκοι στρατηγοί, για πρώτη φορά στη ζωή τους, μαθαίνουν με επώδυνο τρόπο ότι οι συνωμοσίες για την οργάνωση πραξικοπήματος ανατροπής της πολιτικής ηγεσίας όχι απλώς τιμωρούνται, αλλά έχουν και βαρύτατο κόστος, όπως και η συμμετοχή τους σε παραστρατιωτικές οργανώσεις και συμμορίες.
Όπως είναι ευνόητο, με βάση τη νοοτροπία τους, οι Τούρκοι στρατηγοί άρχισαν να συνωμοτούν με στόχο την οργάνωση πραξικοπήματος ανατροπής του Ερντογάν... αμέσως μετά την επιλογή του! Έδωσαν το όνομα «Βαριοπούλα» στο σημαντικότερο σχέδιο πραξικοπήματος. Παράλληλα, οργίαζε η συμμετοχή στρατιωτικών στην παρακρατική, παραστρατιωτική οργάνωση «Εργκενεκόν».
Τώρα τους ήρθε ο λογαριασμός. Ο Ερντογάν «τσουβαλιάζει» κατά δεκάδες τους στρατιωτικούς που εμπλέκονταν σε αυτές τις δύο υποθέσεις και τους ρίχνει στο... μπουντρούμι!
ΠΗΓΑΝ ΝΑ ΕΚΒΙΑΣΟΥΝ ΚΑΙ ΤΕΛΙΚΑ... ΠΑΡΑΙΤΗΘΗΚΑΝ!
Όταν λέμε ότι τους τσουβαλιάζει κατά δεκάδες στα μπουντρούμια, το εννοούμε κυριολεκτικά: αυτή τη στιγμή βρίσκονται φυλακισμένοι πάνω από... 40 (!!!) στρατηγοί του τουρκικού στρατού και συνολικά 165 στρατιωτικοί. Την Παρασκευή 29 Ιουλίου, ο εισαγγελέας του Κακουργιοδικείου της Κωνσταντινούπολης διέταξε τη σύλληψη ακόμη 22 εν ενεργεία και αποστράτων αξιωματικών - και μεταξύ αυτών είναι προς σύλληψη και ο αρχηγός της Στρατιάς του Αιγαίου, στρατηγός Νουσρέτ Τασντελέν.
Ήταν η απάντηση του Ερντογάν στην τελευταία πρόκληση των στρατηγών. Ενόψει της συνεδρίασης του Ανώτατου Στρατιωτικού Συμβουλίου, που άρχισε την τετραήμερη συνεδρίασή του τη Δευτέρα με πρώτο θέμα τις κρίσεις για αλλαγές στην ηγεσία του στρατεύματος, οι στρατηγοί αποφάσισαν να κάνουν «τσαμπουκά» στον Ερντογάν: στη λίστα προαγωγών που υπέβαλαν, συμπεριέλαβαν και 17... επίδοξους πραξικοπηματίες! Δεκαεπτά αξιωματικούς, δηλαδή, που είναι ήδη προφυλακισμένοι λόγω της συμμετοχής τους στη «Βαριοπούλα» και την «Εργκενεκόν»!
Η πρόκληση ήταν πολύ χοντρή. Οι στρατηγοί καλούσαν την κυβέρνηση να εγκρίνει, δηλαδή, την προαγωγή αξιωματικών που έχουν ήδη προφυλακιστεί, επειδή συνωμοτούσαν για την πραξικοπηματική ανατροπή της!
Στην ουσία, είχαμε ένα ιδιόμορφο «τελεσίγραφο» των στρατιωτικών προς τον πρωθυπουργό, ανάλογο εκείνων που παλιότερα οδηγούσαν στην απομάκρυνση των πρωθυπουργών. Μόνο που ο Ερντογάν δεν ανήκει στην κατηγορία των παλαιότερων Τούρκων πρωθυπουργών και έχει αλλάξει ριζικά τους ενδοτουρκικούς συσχετισμούς πολιτικής και στρατιωτικής εξουσίας.
Δεν υπέκυψε, φυσικά. Αρνήθηκε να εγκρίνει τη λίστα προαγωγών των ανωτάτων αξιωματικών στις δύο συναντήσεις που είχε με τον αρχηγό των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων, στρατηγό Ισίκ Κοσανέρ, στις 26 και 28 Ιουλίου, δίνοντας παράλληλα το μήνυμα ότι οι συλλήψεις επίδοξων πραξικοπηματιών αξιωματικών θα συνεχιστούν.
Την Παρασκευή 29 Ιουλίου, ο Τούρκος Α/ΓΕΕΘΑ συναντήθηκε και με τον πρόεδρο της Δημοκρατίας Αμπντουλάχ Γκιουλ, σε μια ύστατη προσπάθεια μήπως και βρει κατανόηση από αυτόν, δημιουργώντας παράλληλα έτσι και ένα ρήγμα μεταξύ Ερντογάν και Γκιουλ.
Μάταιος κόπος. Ούτε από τον Γκιουλ βρήκε ανταπόκριση, ενώ το μεσημέρι της ίδιας μέρας ο Ερντογάν προχωρούσε σε αποφασιστική επίδειξη ισχύος μέσω της έκδοσης ενταλμάτων σύλληψης από τον εισαγγελέα της Κωνσταντινούπολης για τους 22 εν ενεργεία και απόστρατους αξιωματικούς που προαναφέρθηκαν.
Η ηγεσία του στρατεύματος δεν είχε αντικειμενικά άλλη επιλογή από την ταπεινωτική παραίτησή της. «Πήγε για μαλλί και βγήκε κουρεμένη», όπως λέει ο λαός μας. Όχι γουλί, πάντως...
Ο ΣΥΜΒΙΒΑΣΜΟΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΤΑΠΕΙΝΩΜΕΝΟΣ ΣΤΡΑΤΟΚΡΑΤΕΣ
Ο Ερντογάν αποσκοπεί στην ουσία - και η ουσία στη συγκεκριμένη περίπτωση έγκειται στον πολιτικό έλεγχο του στρατού και στην υπαγωγή του στην πολιτική εξουσία, όχι στο διασυρμό των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων.
Την Πέμπτη, με τη λήξη των εργασιών του Ανώτατου Στρατιωτικού Συμβουλίου, ανακοινώθηκαν οι αλλαγές στην ηγεσία του στρατεύματος. Φάνηκε έτσι ότι ο Ερντογάν αφενός είχε περάσει τη γραμμή του και αφετέρου έκανε κινήσεις προσφοράς «κλάδου ελαίας» στους στρατηγούς.
Αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων τοποθετήθηκε ο τέως αρχηγός της Στρατοχωροφυλακής, στρατηγός Νετζντέτ Οζέλ, ο οποίος ήταν ο μόνος αρχηγός που δεν είχε παραιτηθεί και εξαιτίας αυτού ο Ερντογάν τον είχε διορίσει για... μία εβδομάδα (!) αρχηγό Στρατού, προκειμένου να μπορεί να διοριστεί στη συνέχεια Α/ΓΕΕΘΑ.
Αν, μάλιστα, ο Οζέλ αποδειχθεί συνεργάσιμος με τον Ερντογάν, ο Τούρκος πρωθυπουργός θα έχει ένα ασυνήθιστο πλεονέκτημα. Στη θέση του αρχηγού ενόπλων δυνάμεων διορίζονται στρατηγοί γύρω στα 65 τους, έναν - ενάμιση χρόνο πριν από την αποστρατεία τους. Εξαιτίας, όμως, της ανώμαλης κατάστασης με αρκετούς αρχαιότερούς του στρατηγούς, ο Οζέλ είναι μόνο 61 χρόνων και κανονικά δεν πρόκειται να αποστρατευθεί παρά το 2015.
Παράλληλα, ο Ερντογάν δεν απέταξε 14 ανώτατους αξιωματικούς που είναι προφυλακισμένοι, αποδεχόμενος να παραμείνουν στο στράτευμα, αλλά φυσικά όχι και να προαχθούν.
ΤΟ ΕΝΤΑΛΜΑ ΣΥΛΛΗΨΗΣ ΕΓΙΝΕ... ΠΡΟΑΓΩΓΗ ΠΑΡΑΓΚΩΝΙΣΜΟΥ!
Η παραιτηθείσα ηγεσία είχε ζητήσει - κατά τις πληροφορίες του τουρκικού Τύπου - από τον πρόεδρο Γκιουλ να διοριστεί αρχηγός Στρατού ο υπόδικος για την «Εργκενεκόν» στρατηγός Σαλντιράι Μπερκ και αρχηγός Στρατοχωροφυλακής ο υπαρχηγός του Γενικού Επιτελείου Ενόπλων Δυνάμεων, στρατηγός Ασλάν Γκιουνέρ.
Ο Ασλάν Γκιουνέρ δεν τοποθετήθηκε διοικητής της Στρατοχωροφυλακής, αλλά διοικητής της Πολεμικής Ακαδημίας - θέσης τιμητικής, χωρίς όμως άμεση εξουσία.
Ο άλλος στρατηγός, ο Μπερκ, προτίμησε να ζητήσει ο ίδιος τη συνταξιοδότησή του, αφού φυσικά δεν τοποθετήθηκε αρχηγός Στρατού, ελπίζοντας ότι ίσως έτσι θα πέσει πιο μαλακά η προσωπική του υπόθεση στο δικαστήριο, αφού δεν θα συνιστά ο ίδιος απειλή για την κυβέρνηση Ερντογάν ευρισκόμενος εκτός στρατεύματος.
Το πιο εντυπωσιακό στοιχείο του συμβιβασμού Ερντογάν - στρατιωτικών υπήρξε πάντως ο χειρισμός εκ μέρους του Τούρκου πρωθυπουργού της υπόθεσης του μέχρι πριν μία εβδομάδα διοικητή της Στρατιάς του Αιγαίου, στρατηγού Νουσρέτ Τασντελέρ.
Όπως προαναφέραμε, εναντίον του είχε ζητήσει ο εισαγγελέας Κωνσταντινούπολης την έκδοση εντάλματος σύλληψης. Αυτός κατηγορείται κυρίως ως υπεύθυνος του στησίματος δεκάδων ιστοσελίδων αντικυβερνητικής προπαγάνδας, περίπου 35 τον αριθμό. Μεταξύ αυτών υπήρχαν και τρεις ιστοσελίδες «μαύρης» προπαγάνδας εναντίον της Ελλάδας (για τις οποίες, φυσικά, δεν κατηγορείται). Η μία από αυτές, μάλιστα, είχε όνομα «Έλληνες φονιάδες» στα αγγλικά!
Αντί να συλληφθεί, λοιπόν, αυτός ο στρατηγός, τοποθετήθηκε διοικητής της Διεύθυνσης Εκπαίδευσης και Δογμάτων - στη θέση δηλαδή που κατείχε ο συνταξιοδοτηθείς υπόδικος στρατηγός Μπερκ. Θεωρητικά είναι προαγωγή, πρακτικά όμως υποβιβασμός, γιατί η θέση του διοικητή Στρατιάς είναι απείρως σημαντικότερη.
Η αλήθεια, βέβαια, είναι ότι από τη νέα του θέση ο στρατηγός Τασντελέρ μπορεί να εντείνει την ανθελληνική προπαγάνδα του.
«ΑΠΟΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΠΟΙΕΙΤΑΙ» ΣΤΑΔΙΑΚΑ Η ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Η έκβαση της διαπάλης Ερντογάν - στρατιωτικών έχει σημασία και για τη χώρα μας. Αυτός είναι άλλωστε ο λόγος που ασχολούμαστε και δημοσιογραφικά με αυτό το θέμα σήμερα, διαφορετικά οι αλλαγές στην ηγεσία του τουρκικού στρατεύματος θα μας ήταν παντελώς αδιάφορες.
Η Ελλάδα βλέπει θετικά την «αποστρατιωτικοποίηση» της εξωτερικής πολιτικής της Άγκυρας και την αποκλειστική υπαγωγή της στην πολιτική εξουσία της Τουρκίας. Δεκαετίες τώρα ισχυριζόμαστε ότι το τουρκικό στρατοκρατικό «βαθύ κράτος» χειρίζεται αυτό κατά προτεραιότητα τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και πολύ συχνά θέτει την πολιτική ηγεσία της Άγκυρας ενώπιον τετελεσμένων γεγονότων. Θετικό θα ήταν να εκλείψει αυτό το δεύτερο κέντρο χάραξης τουρκικής εξωτερικής πολιτικής.
Από εκεί και πέρα, βεβαίως, είναι εντελώς αφελής η αντίληψη ότι αν πάψουν να ανακατεύονται άμεσα στα ελληνοτουρκικά οι Τούρκοι στρατηγοί, τότε θα βελτιωθούν αυτομάτως οι ελληνοτουρκικές σχέσεις. Αυτό είναι εντελώς ανυπόστατο.
Είναι προφανές ότι τις ίδιες επιθετικές βλέψεις της Άγκυρας εναντίον της χώρας μας θα εκφράζουν τότε οι πολιτικοί ηγετικοί κύκλοι της Τουρκίας. Διαφορά τόνου μπορεί να υπάρξει, διαφορά ύφους, ναι. Διαφορά συμφερόντων όμως και διαφορά ουσίας αποκλείεται να υπάρξει. Σφάλλουν βαρύτατα όσοι καλλιεργούν τέτοιες ψευδαισθήσεις.
