Περίπου το 50% των υγροτόπων της Ευρώπης έχει αποξηρανθεί εξ αιτίας καταχρηστικών χωροταξικών ρυθμίσεων. Το στοιχείο αυτό από μόνο του αποκαλύπτει το μέγεθος του προβλήματος που αντιμετωπίζουν οι υδροβιότοποι. Με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας Υγροτόπων (2 Φεβρουαρίου), ήλθαν πριν από λίγο καιρό στην επιφάνεια αποκαρδιωτικά στοιχεία για την κατάστασή τους. Στην Ελλάδα, τη χώρα του τσιμέντου, τα πράγματα είναι βεβαίως πολύ πιο άσχημα. Επτά από τους δέκα σημαντικότερους υγροτόπους της Ελλάδας, που προστατεύονται από τη συνθήκη Ραμσάρ, κινδυνεύουν. Πρόκειται για τη Βιστωνίδα, το δέλτα του Νέστου, τη λίμνη Κορώνεια, τη Βόλβη, τον Αξιό, τον Αμβρακικό, τη λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου και τη λιμνοθάλασσα Κοτιχίου. Έντονα σημάδια αποσύνθεσης δείχνει συνολικότερα το σύστημα προστασίας των ελληνικών υγροτόπων και των περιοχών του δικτύου Natura 2000. Η άντληση των υδάτινων αποθεμάτων δημιουργεί ένα επιπρόσθετο πρόβλημα στη διατήρηση των υδροβιοτόπων. Τα στοιχεία αναφέρουν ότι σε ευρωπαϊκή κλίμακα, 54% του νερού καταναλώνεται από τη βιομηχανία, 26% από τη γεωργία και 20% για οικιακή χρήση. Σε πολλές περιοχές οι ασκούμενες πιέσεις από την αυξανόμενη ζήτηση νερού, προκαλούν υπερεκμετάλλευση των τοπικών αποθεμάτων.
ΑΝΕΞΕΛΕΓΚΤΗ ΔΟΜΗΣΗ ΚΑΙ ΥΠΕΡΑΝΤΛΗΣΗ ΥΔΑΤΩΝ
Την ίδια στιγμή, η ανεξέλεγκτη δόμηση διαταράσσει τη φυσική ισορροπία. Αποτέλεσμα η κυριολεκτική εξαφάνιση υγροτόπων από τον χάρτη και η άμεση επίδραση στη βιοποικιλότητα και την ανάπτυξη των ειδών στο ζωικό και φυτικό βασίλειο. Τουλάχιστον 20 ευρωπαϊκές χώρες εξαρτώνται για ποσοστό μεγαλύτερο του 10% των αναγκών τους, από το νερό ποταμών των γειτονικών τους κρατών και το ποσοστό αυτό φθάνει το 75% στην περίπτωση των Kάτω Χωρών και του Λουξεμβούργου. Όλοι καταλαβαίνουμε από τα εν λόγω στοιχεία, τις παρενέργειες από την υπεράντληση των υδάτινων αποθεμάτων αλλά και τις επιπτώσεις στη διατήρηση των υδροβιοτόπων. Φέτος, η Διεθνής Σύμβαση Ραμσάρ, η παλαιότερη από τις παγκόσμιες περιβαλλοντικές συμβάσεις με 159 μέλη σε όλο τον κόσμο, γιορτάζει τα 40 έτη από την υπογραφή της στην πόλη Ραμσάρ της τότε Περσίας. Η σύμβαση για τους Υγροβιότοπους Διεθνούς Σημασίας υπογράφηκε στις 2 Φεβρουαρίου 1971 στην Περσική πόλη Ραμσάρ και άρχισε να ισχύει στις 21 Δεκεμβρίου 1975. Η Ελλάδα έχει υπογράψει τη συγκεκριμένη σύμβαση και την επικύρωσε με το Ν.Δ.191/74. Οι χώρες που τη συνυπέγραψαν αναφέρουν την σημαντική αξία των υγροτόπων, την επιβεβλημένη προστασία τους καθώς αποτελούν ενδιαιτήματα σπάνιων ειδών χλωρίδας και πανίδας και κυρίως ορνιθοπανίδας και γενικότερα έχουν μεγάλη περιβαλλοντική αξία λόγω της ποικιλότητας των οικοσυστημάτων και της βιοκοινότητας τους. Η φετινή Παγκόσμια Ημέρα Υγροτόπων, σε ευθυγράμμιση με την κήρυξη του 2011 ως Παγκόσμιου Έτους για τα Δάση από τα Ηνωμένα Έθνη, είναι αφιερωμένη στα δάση, υπό τον τίτλο «Δάση για το νερό και τους υγροτόπους».
ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ – ΠΡΑΣΙΝΟΙ: Η ΚΑΤΑΔΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΡΩΝΕΙΑ
Οι Οικολόγοι – Πράσινοι, τονίζουν σε ανακοίνωσή τους, ότι στην Ελλάδα, αν κάτι σφραγίζει συμβολικά την κατάσταση των υγροτόπων, είναι οι απογοητευτικές εξελίξεις για τη λίμνη Κορώνεια, με αποκορύφωμα την παραπομπή της χώρας μας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Πολλά από τα μέτρα του Σχεδίου Αποκατάστασης της λίμνης, για το οποίο η χώρα μας είχε ζητήσει ενίσχυση από το Ταμείο Συνοχής, αναφέρουν οι Πράσινοι, εξακολουθούν να μην έχουν τεθεί σε εφαρμογή, ενώ οι περισσότεροι από τους όρους που τέθηκαν για τη χρηματοδότηση δεν έχουν τηρηθεί. Έτσι, η Επιτροπή αποφάσισε να μην ανανεώσει, προς το παρόν, τη συγχρηματοδότηση για το σχέδιο δράσης στη λίμνη, τονίζοντας πως «λόγω ασήμαντης προόδου μέχρι τώρα», αποφάσισε την προσαγωγή της Ελλάδας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
WWF: ΚΑΤΑΣΤΡΕΦΟΝΤΑΙ ΟΙ ΝΗΣΙΩΤΙΚΟΙ ΥΓΡΟΤΟΠΟΙ
Για τους υγρότοπους όμως αναφέρεται με στοιχεία και το WWF - Ελλάς. Η περιβαλλοντική οργάνωση καταγράφει την καταστροφή των νησιώτικων υγροτόπων επισημαίνοντας ότι παρόλο που σχεδόν το 50% των υγροτόπων βρίσκονται εντός των ορίων προστατευτέων ή προστατευόμενων περιοχών (Δίκτυο Natura 2000, Σημαντικές Περιοχές για τα Πουλιά, Καταφύγια Άγριας Ζωής, κ.α.), μόνο δύο προστατεύονται ικανοποιητικά στην Ελλάδα και έχουν σχετικά επαρκή περιβαλλοντική διαχείριση. Πρόκειται για τις Κουκουναριές της Σκιάθου και το έλος Ψαλιδίου στην Κω. Με την εξαίρεση λίγων υγροτόπων, που βρίσκονται κυρίως σε δυσπρόσιτες περιοχές, αναφέρει το WWF – Ελλάς, οι υπόλοιποι υποβαθμίζονται και συρρικνώνονται με ανησυχητικά αυξανόμενους ρυθμούς κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Τουλάχιστον 25 υγρότοποι έχουν καταστραφεί εντελώς κατά τα τελευταία 50 χρόνια για τη δημιουργία νέων οικισμών και τουριστικών εγκαταστάσεων. Δύο στους τρεις ρυπαίνονται σοβαρά από στερεά απορρίμματα ή υγρά απόβλητα. Το 84% από αυτούς που εξετάστηκαν έχουν υποβαθμιστεί ή αλλοιωθεί σημαντικά, γεγονός που οφείλεται κυρίως σε εκχερσώσεις και μπαζώματα, διανοίξεις δρόμων, δόμηση και επέκταση καλλιεργειών. Απώτερος σκοπός αυτών των δραστηριοτήτων είναι η μετατροπή των υγροτόπων σε οικόπεδα εξαιτίας της αυξανόμενης ζήτησης για οικοδομήσιμη παραθαλάσσια γη, που ενισχύεται από την έλλειψη χωροταξικού σχεδιασμού και τη δυνατότητα για εκτός σχεδίου δόμηση.
ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗ ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ
Στην Ελλάδα όμως τα προβλήματα με την κατάσταση των υγροτόπων είναι παντού. Στην Αττική, οι εναπομείναντες υγρότοποι είναι σοβαρά υποβαθμισμένοι. Οι απειλές και οι πιέσεις που αντιμετωπίζουν σήμερα οι υγρότοποι γύρω από την Αθήνα έχουν οδηγήσει στη σοβαρή υποβάθμισή τους, και άρα την υποβάθμιση της ποιότητας ζωής των κατοίκων. Κακοσχεδιασμένα αντιπλημμυρικά έργα, πετρελαϊκές δεξαμενές, εκτός σχεδίου δόμηση, παράνομο κυνήγι, εκτεταμένα μπαζώματα, είναι μόνο λίγες από τις αυξανόμενες απειλές που καταγράφονται στους υγροτόπους της Αττικής. Η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία αναφέρει ότι δέχθηκε την προηγούμενη χρονιά περισσότερες από 35 καταγγελίες που αφορούν στην υποβάθμιση των υγροτόπων της Ελλάδας.
ΤΟ ΕΚΒΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΝΕΣΤΟ
Τέλος, το Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων – Υγροτόπων (ΕΚΒΥ) αναφέρεται στην αποκατάσταση και ανάδειξη του παραποτάμιου δάσους του Νέστου, που υπήρξε ένα από τα μεγαλοπρεπέστερα παραποτάμια δάση των Βαλκανίων και της Ευρώπης. Αυτό αποτελεί ένα δείγμα για το τι μπορεί να αποφέρει η συνεργασία για την διάσωση των υγροτόπων. Παρά τη συρρίκνωση, πάντως, και τον κατακερματισμό της δομής του το δάσος του Νέστου, αναφέρει το ΕΚΒΥ, εξακολουθεί να αποτελεί πολύτιμο κεφάλαιο της φυσικής κληρονομιάς της Ελλάδας. Με σκοπό την προστασία των υπολειμματικών τμημάτων του φυσικού δάσους, την αποκατάσταση της φυσικής βλάστησης, την ανάδειξη των πολλαπλών αξιών του δάσους και την προώθηση του αειφόρου τουρισμού στην περιοχή του Νέστου, το Δασαρχείο Καβάλας και το ΕΚΒΥ ολοκλήρωσαν το έργο «Αποκατάσταση και ανάδειξη του παραποτάμιου δάσους Νέστου», κόστους 1.650.000 ευρώ. Σήμερα βρίσκονται σε εξέλιξη οι εργασίες κατασκευής του Περιβαλλοντικού Πάρκου στην περιοχή του Εράσμιου, στο Ανατολικό Δασόκτημα του Νέστου. Μακάρι παρόμοιες προσπάθειες να βοηθήσουν στη διάσωση και άλλων σημαντικών υγροτόπων της χώρας που από το πολύ τσιμέντο έχει απολέσει τη δυνατότητα διατήρησης της βιοποικιλότητας, με συνεχείς ενέργειες βλαπτικές προς το περιβάλλον. Και δεν χρειάζονται μεγαλόστομα λόγια. Απλά σχέδια και άμεση υλοποίησή τους με την συνδρομή και συνεργασία διαφορετικών φορέων. Γιατί η φυσική κληρονομιά της Ελλάδας είναι εντυπωσιακά μεγάλη. Αρκεί να το συνειδητοποιήσουν βέβαια και οι εκάστοτε κυβερνώντες.
