Από την Βιβή Παστάκα
Για τη διάγνωση του συνεπειών του ροχαλητού και του πλήρους συνδρόμου της Αποφρακτικής Άπνοιας του ύπνου απαραίτητη είναι η πλήρης πολυσωματοκαταγραφική μελέτη ύπνου που περιλαμβάνει τη συνεχή καταγραφή ηλεκροεγκεφαλογραφήματος, ηλεκροοφθαλμογραφήματος, ηλεκρομυογραφήματος των κινήσεων θώρακα και κοιλιάς, της ροής αέρα σε μύτη-στόμα, του κορεσμού της αιμοσφαιρίνης, ηλεκτροκαρδιογραφήματος, της θέσεως σώματος και του ροχαλητού. Η εξέταση προϋποθέτει την εισαγωγή και παραμονή του ασθενή για ένα βράδυ σε Εργαστήριο Μελέτης Ύπνου, ενώ σε επιλεγμένα περιστατικά μπορεί να πραγματοποιηθεί και κατ’ οίκον. Η ακριβής σταδιοποίηση του ύπνου όπως και το πλήρες σκοράρισμα των υποαπνοϊκών γεγονότων οφείλουν να γίνουν από εξειδικευμένο προσωπικό.
Η Αποφρακτική Άπνοια του Ύπνου είναι μία πολύ συχνή πάθηση που αφορά το 20% του ενήλικου πληθυσμού ενώ το πλήρες σύνδρομο με την εκσεσημασμένη ημερήσια υπνηλία αγγίζει το 6%. Ο σημαντικότερος προδιαθεσικός παράγοντας είναι η παχυσαρκία, ενώ το κάπνισμα, το αλκοόλ και η ρινική συμφόρηση λειτουργούν επιβαρυντικά. Χαρακτηριστικά το 70% των πασχόντων είναι παχύσαρκοι.
Η Αποφρακτική Άπνοια του ύπνου χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενα επεισόδια απόφραξης του φάρυγγα κατά τη διάρκεια του ύπνου ενώ ο ασθενής καταβάλλει έντονες αναπνευστικές προσπάθειες. Το συχνότερο ανατομικό αίτιο που προκαλεί στένωση του φαρυγγικού αυλού είναι οι υπερτροφικές αμυγδαλές, ωστόσο, στην παθογένεια του συνδρόμου συμμετέχουν κυρίως η δυσλειτουργία των μυών της περιοχής του φάρυγγα, που επιδεινώνεται με την παχυσαρκία, και η αστάθεια του αναπνευστικού ερεθίσματος. Κλινικά οι ασθενείς εμφανίζουν έντονο καθημερινό ροχαλητό με διακοπές της αναπνοής στον ύπνο, ημερήσια υπνηλία, κόπωση και σωματομετρικά χαρακτηρίζονται από κεντρική παχυσαρκία (μεγάλη περιφέρεια λαιμού- μέσης).
Οι σημαντικότερες επιπτώσεις του συνδρόμου είναι η ημερήσια υπνηλία ο αυξημένος κίνδυνος για καρδιαγγειακά νοσήματα και οι μεταβολικές διαταραχές. Οι μικροαφυπνίσεις λειτουργούν προστατευτικά τερματίζοντας τα απνοϊκά επεισόδια, έχουν όμως ως αποτέλεσμα τη διαταραχή της αρχιτεκτονικής του ύπνου με φυσικό επακόλουθο την εκσεσημασμένη ημερήσια υπνηλία. Η ημερήσια υπνηλία με τη σειρά της προκαλεί ευερεθιστότητα και γενικότερα διαταραχές συμπεριφοράς, ενώ η τραγικότερη συνέπειά της είναι τα τροχαία ατυχήματα. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη άτομα με σύνδρομο αποφρακτικής άπνοιας έχουν 7-πλάσια πιθανότητα σε σύγκριση με υγιείς να υποστούν τροχαίο ατύχημα σε διάστημα 5 ετών. Το πρόβλημα λαμβάνει τεράστιες διαστάσεις αν αναλογισθεί κανείς το πόσοι επαγγελματίες οδηγοί παραμένουν αδιάγνωστοι.
Από την άλλη, οι καρδιαγγειακές επιπτώσεις του συνδρόμου είναι εμφανείς από τα αρχικά στάδια της νόσου. Οι αιμοδυναμικές μεταβολές που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια των απνοϊκών επεισοδίων ευθύνονται τόσο για οξείες βλάβες που μπορεί να συμβούν κατά τον ύπνο όπως είναι τα αγγειακά ισχαιμικά εγκεφαλικά επεισόδια, η ισχαιμία και το έμφραγμα του μυοκαρδίου, όσο και για χρόνιες καρδιαγγειακές επιπτώσεις όπως είναι η ανάπτυξη συστηματικής αρτηριακής υπέρτασης, οι αρρυθμίες και η καρδιακή ανεπάρκεια. Με άλλα λόγια ο ασθενής με Αποφρακτική Άπνοια δεν κινδυνεύει μόνο κατά τον ύπνο του αλλά και από χρόνιες καρδιαγγειακές βλάβες δεδομένου ότι τα επαναλαμβανόμενα επεισόδια απνοιών συνηγορούν στην εμφάνιση αθηροσκλήρωσης. Πολύ συχνά μία ανθιστάμενη στη θεραπεία υπέρταση υποκρίπτει σύνδρομο Αποφρακτικής Άπνοιας. Ακόμη και το καθημερινό ροχαλητό χωρίς άπνοιες, αποτελεί παράγοντα κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα.
Η Αποφρακτική Άπνοια διαταράσσοντας επίσης τον μεταβολισμό της ινσουλίνης, της λεπτίνης και άλλων παραγόντων εμπλέκεται στην ανάπτυξη του μεταβολικού συνδρόμου με την εγκατάσταση υπερχοληστεριναιμίας και Σακχαρώδους διαβήτη τύπου II, ενισχύοντας τον καρδιαγγειακό κίνδυνο
Τέλος, σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, η αποφρακτική άπνοια έχει συσχετισθεί με αυξημένο κίνδυνο πρόωρου θανάτου οποιασδήποτε αιτιολογίας
Θεραπεία εκλογής για το Σύνδρομο Αποφρακτικής Άπνοιας στον Ύπνο αποτελεί η συσκευή συνεχούς θετικής πίεσης με ρινική μάσκα n-CPAP. Για τη σωστή εφαρμογή και ρύθμιση της συσκευής CPAP χρειάζεται δεύτερη μελέτη ύπνου στο Εργαστήριο. Η συνεχής θετική πίεση που παρέχεται με τη συσκευή CPAP σταθεροποιεί την διαβατότητα των ανωτέρων αεραγωγών, εξασφαλίζοντας την συνεχή ροή αέρα και αποκλείοντας τα απνοϊκά επεισόδια. Σε επιλεγμένους, κυρίως νεαρής ηλικίας ασθενείς, μπορεί να προταθεί ΩΡΛ ή ορθοδοντική αντιμετώπιση.
* Η Βιβή Παστάκα είναι Διευθύντρια του ΕΣΥ - Υπεύθυνη Εργαστηρίου Ύπνου της Παν. Πνευμονολογικής Κλινικής
