Από τον Γιώργο Καραβάνα
Παρακολουθώ με θλίψη τo επίπεδο των ελληνικών talk show. Το κυρίαρχο χαρακτηριστικό τους είναι ότι δεν ασχολούνται ποτέ με το κυρίως θέμα και προτιμούν να αναλώνονται στη γαρνιτούρα. Επενδύουν στο συναίσθημα και όχι στη λογική όσων τους ακούνε – βλέπεις η τελευταία, δεν «πουλάει» στην Ελλάδα! «Πού θα βάλουμε την κόκκινη γραμμή;». «Ποιος θα λυγίσει πρώτος;». «Η Τρόικα ζητάει τον πατέρα και τη μάνα της». «Πείσμωσε ο Τόμσεν». «Μαλάκωσε η Λαγκάρντ». «Τελικά θα περάσει ο δικός μας τσαμπουκάς ή ο δικός τους;». Από το πρωί ως το βράδυ μας κατακλύζουν με «ειδήσεις» που καθόλου δεν αγγίζουν την ουσία των προβλημάτων. Μας ενδιαφέρει περισσότερο το ΠΟΙΟΣ το είπε και λιγότερο το ΤΙ είπε.
Αν η κατάσταση δεν ήταν τραγική, το παραπάνω θέαμα θα μπορούσε να είναι διασκεδαστικό, ως ένα εναλλακτικό πολιτικό βαριετέ – ένα τηλεδελφινάριο. Επειδή όμως τα πράγματα είναι σοβαρά, θα με ενδιέφερε να ακούσω μία φορά τα κόμματα να εξηγούν το γιατί της άποψής τους, κι όχι το πού το πώς και το πότε. Να δούμε μια έστω φορά τα υπέρ και τα κατά των διαφόρων απόψεων, να τα συγκρίνουμε και να ξεχάσουμε για λίγο αν τα πρότεινε ο Τόμσεν ή ο Φούφουτος, κι αν επιμένει περισσότερο η Λαγκάρντ ή ο Κουβέλης. Μόνο έτσι θα μπορέσουμε κάποτε να συνεννοηθούμε. Μόνον έτσι θα αρχίσουν να βρίσκονται λύσεις αντί να κραυγάζουν όλοι στεκούμενοι με τα πόδια στυλωμένα. Μόνον τότε θα αρχίσουμε να καταλαβαίνουμε τι συμφέρει εμάς και τη χώρα μας. Γιατί – θυμίζω – αν κάτι ίσχυε χθες, δεν ισχύει απαραιτήτως και σήμερα! Ο κόσμος αλλάζει. Κι όποιος δεν αλλάζει μαζί του, νομοτελειακά καταντά μουσειακό είδος.
Πάμε να δούμε λοιπόν το κύριο θέμα της επικαιρότητας (το άρθρο γράφεται 17/10): τα υπό κατάργηση εργασιακά δικαιώματα. Ας προσπαθήσουμε να ξεχάσουμε όλα όσα έχουμε ακούσει από την τηλεόραση κι ας επιστρατεύσουμε μόνη την κοινή μας λογική. Καταρχήν, κι ανεξαρτήτως πολιτικών πεποιθήσεων, ας συμφωνήσουμε σε μια κοινή παρατήρηση: όσο πιο δύσκολα μπορεί ένας εργοδότης να απολύσει έναν εργαζόμενο, τόσο πιο δύσκολα θα αποφασίσει να προσλάβει κάποιον. Δεν θα επιχειρηματολογήσω εδώ για το πόσο άδικο ή δίκαιο είναι αυτό. Είναι σημαντικό όμως να καταλάβουν όλοι, αυτό που γνωρίζει κάθε πρωτοετής φοιτητής στα Οικονομικά: ότι έτσι συμβαίνει παντού στον κόσμο! Όσο πιο ελαστικές και ελεύθερες είναι οι σχέσεις μεταξύ εργοδότη κι εργαζομένου, τόσο χαμηλότερη είναι η ανεργία. Τα στοιχεία αυτό δείχνουν!
Ας πούμε ότι έχεις μία εξοχική ταβέρνα, με ελάχιστη δουλειά τις καθημερινές και πολλή δουλειά τα Σαββατοκύριακα. Αν ο νόμος σου λέει πως «μπορείς να προσλάβεις κάποιον μόνο για τις μέρες και τις ώρες που τον χρειάζεσαι, κι ότι αν η δουλειά μειωθεί δεν θα χρειαστεί να πουλήσεις το μαγαζί σου για να τον αποζημιώσεις», είναι προφανές ότι έχεις συμφέρον να επιδιώξεις να προσλάβεις κόσμο! Η ανεργία θα μειωθεί! Αν όμως ο νόμος σου λέει πως «όποιος προσλαμβάνεται θα δουλεύει και θα πληρώνεται υποχρεωτικά για 8 ώρες την ημέρα και 5 ημέρες την εβδομάδα, θα δικαιούται δώρα και άδειες και θα ειδοποιείται υποχρεωτικά 6 μήνες πριν την απόλυσή του – λες και ξέρεις από πριν από πότε θα αρχίσει η πελατεία σου να μειώνεται και με δεδομένη τη μειωμένη διάθεση για εργασία που θα έχει ο εργαζόμενος από την ημέρα της ειδοποίησής του – κι ότι σε αντίθετη περίπτωση θα πρέπει να αποζημιωθεί με τόσα μηνιάτικα, όσα χρόνια δούλευε», τότε απλώς δεν θα τον προσλάβεις! Θα βολευτείς με κανένα ξάδερφο, κανένα παραπαίδι, κανέναν αδήλωτο μετανάστη.
Θα μου πείτε: «και τι πρέπει να γίνει, να οδηγηθούμε σε εργασιακό μεσαίωνα;». Όχι βέβαια! Θα πρέπει να οδηγηθούμε όμως σε μια σχέση εργοδότη – εργαζομένου, που να αντικατοπτρίζει την πραγματική κατάσταση της οικονομίας και της επιχείρησης και να εξυπηρετεί τα συμφέροντα και των δύο (όταν κλείνει μια επιχείρηση δεν ζημιώνεται μόνο ο εργοδότης, ζημιώνεται και όποιος εργαζόταν σε αυτήν... Εξαίρεση βεβαίως αποτελεί το Δημόσιο, γι’ αυτό κι εκεί παρατηρούνται οι μεγαλύτερες αντιδράσεις: «τι με νοιάζει κι αν κλείσει ο ΟΣΕ; Εγώ θα μεταταχθώ!»). Έτσι, η εργατική νομοθεσία που υποτίθεται πως προστατεύει τον εργαζόμενο, στην ουσία ελαχιστοποιεί την πιθανότητα να βρει ο μη-εργαζόμενος δουλειά! Όσο περισσότερα τα δικαιώματα των πρώτων, τόσο λιγότερες οι ευκαιρίες των δεύτερων. Δεν είναι τυχαία άλλωστε η ηλικιακή διαστρωμάτωση της ελληνικής ανεργίας: γήρανση του εργατικού δυναμικού από τη μία, τεράστια ποσοστά ανεργίας στους νέους από την άλλη.
Στην Ελλάδα κάνουμε ένα συχνό λάθος: κάτω από τον ορισμό «Κοινωνικοί Εταίροι» συμπεριλαμβάνουμε αποκλειστικά τις εργοδοτικές οργανώσεις και τα εργατικά συνδικάτα. Ξεχνάμε ότι στην εξίσωση της εργασίας πρέπει να συμπεριληφθούν και οι εν δυνάμει εργαζόμενοι, οι άνεργοι! Και ότι εργαζόμενοι δεν είναι μόνο οι μισθωτοί, υπάρχουν και οι αυτοαπασχολούμενοι! Έτσι, η εξίσωση είναι στρεβλή: συμφωνούν οι εργοδότες και οι εργαζόμενοι, αφήνοντας όμως απέξω τους ανέργους, που τείνουν να είναι οι περισσότεροι χωρίς να εκπροσωπούνται από κανέναν. Ρώτησε κανείς όποιον δεν έχει δουλειά, αν θα προτιμούσε να μπορεί να δουλεύει τα Σαββατοκύριακα ως σερβιτόρος και τις καθημερινές σε μια άλλη δουλειά; Τον ρώτησε αν θα συμφωνούσε στην πλήρη απελευθέρωση των επαγγελμάτων και των εργασιακών σχέσεων, ώστε να μπορεί να δουλεύει το πρωί ως μισθωτός μερικής απασχόλησης και το βράδυ να μεταφράζει ως αυτοαπασχολούμενος κείμενα από τα αγγλικά; Κι αν έχει ένα μικρό χωραφάκι, να μπορεί να καλλιεργεί, να μεταφέρει και να εμπορεύεται όσα παράγει;
Κι όμως, κάτι τέτοιο θα απαιτούσε ασφάλιση στο ΙΚΑ, στο ΤΕΒΕ και πιθανόν στον ΟΓΑ και το ΤΑΕ! Απίστευτη γραφειοκρατία, νομικά κολλήματα, προβλήματα στην άθροιση ενσήμων, άδειες και κόντρα άδειες. Θα απαιτούσε ο «μεταφραστής», που όμως μένει στο σπίτι των γονιών του, να δηλώσει έδρα, να νοικιάσει γραφείο για να κάνει αυτοψία η εφορία. Θα υπήρχε νομικό ζήτημα για το αν είναι αγρότης ή έμπορος, θα υπήρχε αμφιβολία για το ποιες άδειες χρειάζεται… Ένας νομικός λαβύρινθος, που θα αποθάρρυνε και τον πιο αισιόδοξο. Κι όμως όλες οι παραπάνω ρυθμίσεις και περιορισμοί, δεν μπήκαν για την προστασία αυτού που βρίσκεται σε μεγαλύτερη ανάγκη. Αφορούν αποκλειστικά στην προστασία όσων έχουν δουλειά, απέναντι σε κάθε νέο άνθρωπο που προσπαθεί να ξεκινήσει. Η συνέχεια βεβαίως είναι γνωστή: αδήλωτη εργασία, μαύρα λεφτά, φοροδιαφυγή, διαφθορά. Ένα στρεβλό και πολύπλοκο σύστημα, που φτιάχτηκε για να προστατεύει τους προνομιούχους και να αφήνει απροστάτευτους τους ανέργους, με – αριστερίστικο – πρόσχημα, την προστασία των αδυνάτων!
* Ο Γιώργος Καραβάνας είναι Βιολόγος και μέλος της Κ.Ε. της ΔΡΑΣΗΣ
