Από τον Φίλιππο Ζάχαρη
Aπό κοινωνική - εργασιακή αναλγησία, υφεσιακή προσήλωση, έκρηξη της ανεργίας καθώς και από βάθος σύγχυσης και αδιεξόδων, χαρακτηρίζονται τα νέα μέτρα λιτότητας που περιλαμβάνονται στο μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό πλαίσιο στρατηγικής 2012-2015 και τα οποία αποβλέπουν στην εξοικονόμηση πόρων 6, 22 δισ. ευρώ κατά την περίοδο 2012-2015 (11,7 δισ. ευρώ 2013-2014), σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του Ινστιτούτου Εργασίας (ΙΝΕ) της ΓΣΕΕ για την οικονομία και την απασχόληση το 2012.
Η έκθεση διαπιστώνει ότι αυτό συμβαίνει διότι η εξασφάλιση των προβλεπόμενων πόρων αντί να εστιάζεται στην καταπολέμηση της εκτεταμένης φοροδιαφυγής, επικεντρώνεται στην αύξηση της φορολογικής επιβάρυνσης των μισθωτών και συνταξιούχων, στη μείωση των μισθών, των συντάξεων και των κοινωνικών επιδομάτων, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την επιδείνωση του βιοτικού τους επιπέδου, τη μείωση της ζήτησης και τη συνέχιση της υφεσιακής κατάστασης της ελληνικής οικονομίας.
Η έκθεση του ΙΝΕ παραθέτει στοιχεία της έκθεσης του ΟΟΣΑ, σύμφωνα με τα οποία τα πραγματικά εισοδήματα των Ελλήνων υπέστησαν σημαντική μείωση κατά 25,3% το 2011 από τη συνολική επιβάρυνση στην οποία υπεβλήθησαν λόγω της δημοσιονομικής προσαρμογής και η συνολική επιβάρυνση στην Ελλάδα επί του εργατικού κόστους διαμορφώθηκε στο 37,8% έχοντας αυξηθεί τη δεκαετία 2001-2011 σε σχέση με τον μέσο όρο των κρατών μελών του ΟΟΣΑ κατά περισσότερες από 4 ποσοστιαίες μονάδες.
Ειδικότερα, η φορολογική επιβάρυνση στην Ελλάδα αυξήθηκε στο 35,6% των μικτών αμοιβών το 2011 από 34,3% το 2000, τη στιγμή που ο μέσος όρος στα κράτη-μέλη του ΟΟΣΑ υποχώρησε στο 31,7% το 2011 από 33,3% το 2000. Στην έκθεση του ΙΝΕ γίνεται σαφές ότι οι δανειστές με τον δανεισμό προς τη χώρα μας 175 δισ. ευρώ (Μνημόνιο 1, 110 δισ. ευρώ, συν Μνημόνιο 2,65 δισ. ευρώ) συνοδευόμενο από την εφαρμογή μέτρων λιτότητας εξασφαλίζουν την αποπληρωμή των δανειακών τους κεφαλαίων μέχρι το τέλος του 2012.
Επίσης, συνάγεται ότι μέσα σε τέσσερα χρόνια η ελληνική οικονομία μετεξελίχθηκε σε οικονομικό σχηματισμό υψηλού κινδύνου και φαύλου κύκλου, αφού η βαθύτερη ύφεση απαιτεί νέα μέτρα που δημιουργούν ελλείμματα και αυτά με τη σειρά τους καταλήγουν σε νέες περικοπές δημόσιων και κοινωνικών δαπανών καθώς και μισθών και συντάξεων που θα οδηγήσουν κατά το 2012 σε περαιτέρω μείωση του ΑΕΠ (-7%, -8%) και επιδείνωση των οικονομικών και κοινωνικών μεγεθών, τα οποία έχουν υποχωρήσει κατά μια δεκαετία.
Παράλληλα, η αγοραστική δύναμη του μέσου μισθού έχει υποχωρήσει στα επίπεδα του 2003 και των μειωμένων κατώτατων μισθών στα επίπεδα της δεύτερης πενταετίας της δεκαετίας του 1970. Οι διαπιστώσεις αυτές της έκθεσης του ΙΝΕ δεν απέχουν και πολύ από τη συνολική θλιβερή κατάσταση της ελληνικής οικονομίας, με τα δυσθεώρητα ποσοστά ανεργίας και τις συνεχείς περικοπές και μειώσεις στους μισθούς και τις συντάξεις.
Ήταν όμως η λιτότητα μονόδρομος εδώ που έχουμε φτάσει; Η έκθεση επισημαίνει, μεταξύ άλλων, ότι η πολιτική της εσωτερικής υποτίμησης δεν έχει οδηγήσει την ελληνική οικονομία σε ανάκαμψη και σε επιστροφή στις αγορές παρά τα όσα αρχικά, και ανά έτος, διακηρύσσονται από την Τρόικα (Ε.Ε., ΔΝΤ, ΕΚΤ, Κυβέρνηση) ως προς τις δυνατότητες αυτής της πολιτικής. Στο πέμπτο έτος της ύφεσης (2008-2012) της ελληνικής οικονομίας η πολιτική αυτή δεν οδηγείται από τις αυθόρμητες δυνάμεις της αγοράς, όπως αρχικά είχε προβλεφθεί ότι θα συνέβαινε, αλλά από πολιτικές αποφάσεις και διοικητικά μέτρα και η γενική παραγωγική και οικονομική υποχώρηση συνοδεύεται από κοινωνική αποσύνθεση, δυσαρέσκεια και αβεβαιότητα. Η πτώση της εγχώριας ζήτησης κατά την τριετία 2010-2012 είναι ήδη δραματική (-25% περίπου) και επανέφερε το επίπεδο της ζήτησης σε αυτό του 2000.
Εάν συνεχιστεί η εφαρμογή της ίδιας πολιτικής, σημειώνεται χαρακτηριστικά στην έκθεση, η μείωση της εγχώριας ζήτησης, θα αποκτήσει καταστροφικές διαστάσεις και ο όγκος της θα επανέλθει στα επίπεδα της δεκαετίας του 1990. Η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπου παρατηρείται ονομαστική μείωση του κατώτατου μισθού, με αποτέλεσμα μετά την μείωση κατά 22% τον Φεβρουάριο του 2012 να ανέρχεται στο 49% (από 60% πριν το Μνημόνιο 2 με βάση την ΕΓΣΣΕ) του αντίστοιχου κατώτατου μισθού των ανεπτυγμένων χωρών-μελών (Αγγλία, Γαλλία, Βέλγιο, Ολλανδία, Λουξεμβούργο) της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτά και άλλα πολλά στοιχεία παραθέτει η έκθεση του ΙΝΕ για την οικονομία και απασχόληση στην Ελλάδα το 2012.
Απομένει να αξιοποιηθούν αυτά τα ούτως ή άλλως πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία και να επιλεγούν οι κατάλληλες πολιτικές που θα βγάλουν σταδιακά τη χώρα από την κρίση. Και το ζητούμενο δεν είναι αν τα στοιχεία αυτά είναι καταπέλτης για τις όποιες πολιτικές, αλλά το πώς θα μπορέσει ο τόπος να ανασάνει έστω και παροδικά.
Τα νέα μέτρα που επιφέρουν εκ νέου περικοπές και μειώσεις στις συνολικές αποδοχές είναι προ των πυλών. Οι δε διαμάχες για αυτά εκδηλώνονται πλέον και σε ενδοκυβερνητικό επίπεδο. Το μέλλον της χώρας παραμένει άγνωστο.
Σύμφωνα με την προαναφερόμενη έκθεση, η ελληνική οικονομία χάνοντας την ιστορική ευκαιρία του εξευρωπαϊσμού, κινήθηκε για τρεις δεκαετίες σε μια διαδικασία εγκαθίδρυσης και τελικά κατάρρευσης μιας ασθενούς τεχνολογικά και καινοτομικά παραγωγικής βάσης και ενός ιδιότυπου χρηματοπιστωτικού καπιταλισμού. Το 2010, οι άνεργοι ανέρχονταν σε 628.000 άτομα. Το 2011, ο αριθμός την ανέργων αυξήθηκε σε 877.000 άτομα και το 2012 η εκτίμηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κάνει λόγο για ανεργία 952.000 ατόμων, ενώ του ΙΝΕ/ ΓΣΕΕ- ΑΔΕΔΥ για 1.200.000 ατόμων (24%).
Τα στοιχεία είναι πράγματι αποκαρδιωτικά. Το επόμενο βήμα πρέπει και επιβάλλεται να είναι ιδιαίτερα προσεκτικό. Σε αντίθετη περίπτωση, η απόσταση που μας χωρίζει από την πλήρη κατάρρευση είναι πολύ πιο κοντινή από όσο φανταζόμαστε. Η κυβέρνηση το ξέρει, το ίδιο όπως και η αντιπολίτευση. Ας συνεννοηθούν πριν πιάσουμε οριστικά πάτο.
