* Του Χάρη Ανδρεόπουλου
Σε μια εποχή έντονης κρίσης των πνευματικών αξιών, σαν αυτή που διερχόμαστε, το παρουσιαζόμενο πόνημα του εκλεκτού συναδέλφου, φιλολόγου καθηγητή Βασιλείου Τράντου, αποτελεί – ειδικά για εμάς τους Έλληνες, αλλά και όχι μόνο - τον καλύτερο «οδηγό» για την υπέρβαση της πολυδιάστατης παρακμής που βιώνει η κοινωνία μας. Ο συγγραφέας, αν και έχει στο βιογραφικό του πλούσια συνδικαλιστική δράση στο καθηγητικό χώρο, σ΄ αυτή του τη παρέμβαση κομίζει μια πρόταση που εκπηγάζει όχι μέσα από συνήθη «μανιφέστα» της τρέχουσας πολιτικής σκηνής, αλλά από ένα άλλο σκηνικό – ένα θεατρικό σκηνικό - το οποίο λειτουργεί (εκ-) παιδευτικά ακτινοβολώντας ένα άλλο ήθος, νοημαδοτώντας μια άλλη στάση ζωής.
Μας μιλά για το αρχαίο ελληνικό θέατρο το οποίο στην εποχή του δεν ήταν μια απλή διασκέδαση, αλλά αντιμετωπιζόταν ως παιδαγωγικός θεσμός με ιδιαίτερη σημασία και με πρωτεύοντα ρόλο στην αγωγή των πολιτών. Μας μεταφέρει μεσ’ απ΄ τις σελίδες του βιβλίου του σε απολαυστικές παραστάσεις της αρχαίας ελληνικής δραματουργίας. Κι όχι μόνο στις δυο – τρεις γνωστές, αυτές που το ευρύ κοινό διδάχθηκε στα χρόνια τα μαθητικά, αλλά και σε πολλές άλλες μέσ’ από τον τεράστιο και γοητευτικό εκείνο καλλιτεχνικό θησαυρό της αρχαιοελληνικής γραμματείας, ο οποίος μέχρι σήμερα παραμένει, για τους πολλούς, στο απόλυτο σχεδόν σκοτάδι – γιατί πέρα από την υποτυπώδη γνώση της «Ιφιγένειας» και της «Αντιγόνης», του «Οιδίποδα τυρράνου», της «Λυσιστράτης» και της «Μήδειας», του «Πλούτου» και των «Ορνίθων» ελάχιστοι σήμερα γνωρίζουν το περιεχόμενο των εξ ίσου θαυμασίων και διδακτικών θεατρικών έργων, όπως ο «Ηρακλής μαινόμενος», οι «Ικέτιδες», οι «Ιχνευταί», η «Ασπίς», οι «Φοίνισσαι», οι «Επιτρέποντες», οι «Εκκλησιάζουσαι», ο «Αίας», κ.α. Συνολικά οι πιο πολλοί νεοέλληνες αγνοούν τις 32 σωζόμενες τραγωδίες και τα 2 σατυρικά δράματα του Αισχύλου, του Σοφοκλή και του Ευριπίδη καθώς και τις 16 σωζόμενες κωμωδίες του Αριστοφάνη και του Μενάνδρου. Στο βιβλίο παρουσιάζονται σε περίληψη οι υποθέσεις όλων των - ιστορουμένων από το 534 π.Χ. μέχρι το 262 μ.Χ.- σωζομένων τραγωδιών, σατυρικών δραμάτων και κωμωδιών της αρχαιοελληνικής δραματουργίας.
Διαβάζοντας το «Αρχαίο Ελληνικό Θέατρο» του Βασ. Τράντου ο αναγνώστης «μεταφέρεται» στις κερκίδες ενός αρχαίου θεάτρου, κρατά στα χέρια του το «πρόγραμμα» της παράστασης και ενημερώνεται για τους συντελεστές και τις υποθέσεις όλων των έργων, βιώνοντας έτσι τον απαράμιλλο πνευματικό πλούτο που έχουμε κληρονομήσει από τους αρχαίους προγόνους μας.
Αλλά δεν είναι μόνο αυτός ο στόχος του συγγραφέα. Αυτό που πρωτίστως τον ενδιαφέρει είναι να αναδείξει τον παιδαγωγικό ρόλο που διεδραμάτιζε το αρχαίο θέατρο, ένα ρόλο τον οποίο η αρχαία δραματική ποίηση μπορεί να εκπληρώσει και σήμερα, καθώς η τραγωδία (με τις αναφορές της στο ηρωοποιημένο παρελθόν) και η κωμωδία (με την ανελέητη διακωμώδηση, τη σάτιρα και τη κριτική των πράξεων και των προσώπων του παρόντος) ανίχνευαν και αξιολογούσαν τη δράση των ανθρώπων στο πλαίσιο αξιών που είναι κοινές και διαχρονικές σε κάθε κοινωνία. Συνεπώς, το αρχαίο ελληνικό θέατρο ήταν βαθιά «πολιτικό», με την έννοια ότι αποτελούσε σκόπιμη και μεθοδευμένη προσπάθεια της κοινωνίας των πολιτών να κατανοήσει τον εαυτό της μέσα από τον ορθό λόγο, τον οποίο οι αρχαίοι μας πρόγονοι είχαν αναγάγει σε ακρογωνιαίο λίθο του τρόπου της ζωής τους.
* Σε μια εποχή, σαν τη σημερινή, κατά την οποία στη νέα, τη σύγχρονη Ελλάδα, ο ορθός λόγος πήγε… «περίπατο» (και τις συνέπειες αυτής της παρεκτροπής, ως κοινωνία, τις βιώνουμε επώδυνα στις μέρες μας), το βιβλίο του Βασίλη Τράντου - το οποίο διατίθεται ήδη από τα βιβλιοπωλεία της Λάρισας - προσφέρεται και ως αφορμή αυτομεμψίας για τον πολιτισμό που (κληρονομήσαμε, αλλά…) απεμπολήσαμε, αλλά και σαν «οδηγός» αυτογνωσίας - έως και μετανοίας -, ως κίνητρο για αλλαγή πορείας και επανασύνδεσής μας με την αρχαία μας παράδοση, τον μονάκριβό μας πολιτισμό. Με διαμεσολαβητή προς τούτο και «γέφυρα» τo Aρχαίο Ελληνικό Θέατρο που τόσα πολλά έχει να μας διδάξει με τις παιδαγωγούσες κωμωδίες, τραγωδίες και τα εξόχως διδακτικά του δράματα, ως πατρώες παρακαταθήκες Παιδείας και Πολιτισμού.
* Ο Χάρης Ανδρεόπουλος είναι καθηγητής (ΠΕ01) Β’/βάθμιας Εκπαίδευσης (http://religiousnet.blogspot.com ).
