Του Κων/νου Ι. Παπακωνσταντίνου
Υπηρέτησα το σχολείο 35 ολόκληρα χρόνια. Γύρισα σχολεία και σχολεία, πέρασαν χιλιάδες μαθητές από τα χέρια μου, συσσώρευσα αμέτρητες αναμνήσεις, από την ασχολία μου με το θεϊκό τούτο πλάσμα, το παιδί. Εντονα όμως θυμάμαι τις στιγμές που το σχολείο ανοίγει φαρδιά, πλατιά την πόρτα του, για να δεχθεί, παλιούς μαθητές, αλλά και τα «πρωτάκια». Τα μικρούτσικα ζουζούνια, διάβαιναν τη σιδερόφραχτη πόρτα της αυλής, γεμάτα φόβο, δέος και απορίες, για τη σχολική ζωή.
Όλα αρχίζουν μ΄ ένα τρελό κουδούνισμα. Ενοχλητικό, εκκωφαντικό, χαρμόσυνο... Σε πρώτο πλάνο καγκελόφρακτος αυλόγυρος. Γιατί άραγε δεν τον δίνουν κάποιο χαρούμενο χρώμα; Πλημμύρα παιδιών. Μικρά, μεγαλύτερα, πιο μεγάλα. Χαρές, τσιρίγματα, ανταμώματα, νέες φιλίες. Όλα καθαρά. Ντυμένα, παστρικά. Πολλά συνοδεύονται από τις μάνες τους, που κι αυτές νιώθουν ένα σφίξιμο στην καρδιά τους.
Σε λίγο ο Αγιασμός. Το κουδούνι χτυπά συγκέντρωση. Παλαιότερα το κρατούσε ο διευθυντής. Ο Νεφεληγερέτης. Στο πλατύσκαλο προβάλλει ο δ/ντής, ο παπάς οι δάσκαλοι.
«Κύριε ο Θεός ημών, φως οικών απρόσιτον / η πηγή της Σοφίας και της γνώσης….» Τα «πρωτάκια» μπερδεύονται σα ζαλισμένα κοτόπουλα. Συνωθούνται. Κοιτάζουν απορημένα. Χάνονται. Η δασκάλα της Α΄ με στοργή, έτσι που τα παιδιά τη βλέπουν σαν υποκατάστατο της μάνας. Στα περασμένα χρόνια όλοι οι μαθητές, προσέρχονταν στο σχολείο με πάνινες σάκες, περασμένες στον ώμο χιαστί. Περιείχαν μόνο το Αναγνωστικό, 2-3 τετράδια, τη γόμα κι ένα μολύβι καλοξυμένο, που θα τρυπήσει θανάσιμα το δράκο της αμορφωσιάς. Ο ποιητής εξωραΐζει με στίχους τις όμορφες τούτες στιγμές:
«Στις αγάπης το τραπέζι / στρώνει κούπες πετιμέζι τα σχολειόπαιδα κερνάει / η χρονιά καλά να πάει». Μετά τον Αγιασμό, ο χαιρετιστήριος λόγος του δ/ντή. Συνήθως ο ίδιος κάθε χρόνο: «Εορτή εορτών και πανήγυρις πανηγύρεων…». Ακαταλαβίστικος. Πληκτικός για τα παιδιά. Κανείς δεν ακούει. «Καλή χρονιά παιδιά…».
Συντεταγμένα τώρα τα παιδιά μπαίνουν στις αίθουσες. Ο διάδρομος καταστόλιστος, με εικόνες ηρώων του ΄21. Μακρινοί πρόγονοί μας. Μακρυμάλληδες, μπαρουτοκαπνισμένοι, με κουμπούρες και πάλες. Στο κέντρο η «Λευτεριά». Αυτή που μας την παρέδωσαν με αίμα και θυσίες. Κι εμείς αγνώμονες. Κάναμε δικούς μας ήρωες. Είδωλα ευτελή. Σιγά, σιγά οι μακρόσυρτες ουρές των μαθητών έσβησαν καθώς χάθηκαν στις αίθουσες. Στους μεγάλους, γνωστό το περιβάλλον. «Τα πρωτάκια» όμως κάθονται άβολα στα θρανία. Όλα παράξενα, φοβικά. Η δασκάλα όμως με το μητρικό της ένστικτο, απλώνει με στοργή τα φτερά της, να δώσει θάρρος στα φοβισμένα ζουζουνάκια. Ο δάσκαλος. Αχ αυτός ο δάσκαλος. Κερί που λιώνει, να φωτίσει τις άμαθες ψυχές. Αφήνει έξω από το σχολείο, βιοτικές μέριμνες. Την αστοργία του κράτους. Το αλλοπρόσαλλο και σαθρό εκπαιδευτικό σύστημα. Και παλιότερα την κοινωνική απαξίωση. Πάντα ακάματος στον αγώνα, να πληρώσει τις ψυχές των παιδιών με τα νάματα της γνώσης.
Πρώτο μάθημα διδασκαλίας, η «Εκθεση». Θέματα επίκαιρα. «Πώς πέρασα το καλοκαίρι». «Πρώτη μέρα στο θρανίο» κ.ά.
Για τούτη τη μέρα, μας μιλάει ο Τέλλος Αγρας. Ενας διαβάτης ρωτάει το παιδί που πάει σχολείο: «Τόση βιάση και σπουδή / για πού πας καλό παιδί;/ κίνησες νωρίς, νωρίς / και τρεχάτο προχωρείς./ Και απαντά ο μαθητής: «Να σταθώ δεν ευκαιρώ / γιατί πάω στο φτερό / Και πού; Να σου πω/ στο σχολειό μου που αγαπώ…».
Το κουδούνι για το διάλειμμα είναι ανακουφιστικό. Σωτήριο. Τρεχάλα όλοι στην αυλή. Να ξαργυρώσουν το χαρτζιλίκι τους, στον μπάρμπα - Στέφανο. Η τάβλα του γεμάτη ξερολούκουμα, καραμέλες, ή μια φλούδα από κασέρι στο τραγανό κουλούρι.
Κάπου εδώ η αυλαία της μεγάλης μέρας πέφτει. Πόσο γλυκά τώρα ακούγεται το κουδούνι της «απόλυσης». Στην καγκελόπορτα, ένα τσούρμο μανάδες, περιμένουν ανυπόμονες ν΄ αγκαλιάσουν το σπλάχνο τους. Σήμερα πέρασε την πρώτη μέρα στη μεγάλη διαδικασία της μάθησης, που χρόνια θα το ταλαιπωρεί… Κι εκείνα ζαλισμένα πέφτουν στην αγκαλιά της μάνας. Ξέχασαν φίλους και δασκάλους, θρανία και πίνακες και κούρνιασαν στη μητρική θαλπωρή.
Και του χρόνου παιδιά. Η ζωή μας με πόνο παλεύεται. Το έλεγαν οι πρόγονοί μας: «Παιδείας αι μεν ρίζαι πικραί, οι δε καρποί γλυκείς».
Και σε σένα δάσκαλε αφανή κι ακούραστε δουλευτή της γνώσης σου εύχομαι:
Δύναμη και κουράγιο. Καλή χρονιά.
