Από τον Γεώργιο Μπέλτσιο
«Eμπορία ανθρώπων» σημαίνει τη συλλογή, τη μεταφορά, τη μετακίνηση, την υπόθαλψη ανθρώπων μέσω απειλής ή χρήση βίας ή άλλων μορφών εξαναγκασμού, απαγωγής, εξαπάτησης, απάτης, κατάχρηση δύναμης ή μιας ευάλωτης κατάστασης, ή της πληρωμής ή λήψης χρημάτων με σκοπό τη συγκατάθεση ενός ατόμου ώστε να ασκήσει εξουσία πάνω σε έναν άλλον άνθρωπο με σκοπό την εκμετάλλευση. Η εκμετάλλευση περιλαμβάνει την εκπόρνευση του άλλου, ή άλλες μορφές σεξουαλικής εκμετάλλευσης, αναγκαστική εργασία ή υπηρεσίες, δουλεία ή πράξεις όμοιες με δουλεία, υποτέλεια ή αφαίρεση οργάνων. Τα κέρδη που αποφέρει το παγκόσμιο εμπόριο ανθρώπων στα εγκληματικά δίκτυα μπορούν να συγκριθούν με τα αντίστοιχα του εμπορίου ναρκωτικών και όπλων. Oι μορφές που έχει η εμπορία ανθρώπων (trafficking)είναι: Πορνεία, Βιομηχανία του Σεξ, Εξαναγκαστική εργασία, Επαιτεία, Εμπόριο βρεφών, Εμπόριο οργάνων, Πορνογραφία, Αγορά νυφών, η Υποχρεωτική στράτευση ανηλίκων.
Πρόσφατα διαβάσαμε με τρόμο και συγκίνηση ταυτόχρονα στον Τύπο το τραγικό περιστατικό με το 6χρονο παιδί από την Κίνα που το απήγαγαν και με χειρουργική επέμβαση του αφαίρεσαν τα μάτια αποβλέποντας στο εμπόριο των κερατοειδών. Το παιδί βρέθηκε κοντά στο σπίτι από την οικογένειά του τυφλό. Μόλις συνήλθε στην κλινική που νοσηλευόταν ρώτησε τους γονείς του «γιατί είναι τόσο σκοτεινά και γιατί δεν ξημέρωσε ακόμα» γιατί δεν γνωρίζει ότι κάποιοι φρικτοί εγκληματίες του έβγαλαν τα μάτια όταν το απήγαγαν («Ελευθερία» 29/8/13. )
Γιατί όμως, συμβαίνει το «trafficking»; Η εμπορία ανθρώπων δεν είναι αποκλειστικά και μόνο γέννημα της φτώχειας και της άνισης κατανομή του πλούτου, αλλά - κατά βάση - είναι γνήσιο τέκνο μιας ιδεολογίας που διαχωρίζει το ανθρώπινο είδος σε ανώτερους και κατώτερους κοινωνικά, φυσικά και πνευματικά ανθρώπους. Η δουλεία ενυπάρχει αιώνες σε όλες σχεδόν τους πολιτισμούς, πλήττει τα ευάλωτα κοινωνικά στρώματα και ομάδες. Σύγχρονη μορφή της δουλείας είναι το trafficking. Οι γυναίκες και τα παιδιά ως ευάλωτες κοινωνικές ομάδες έχουν τα μεγαλύτερα ποσοστά τόσο για το σεξουαλικό εμπόριο όσο και για την εξαναγκαστική εργασία αλλά και τις υπόλοιπες μορφές που λαμβάνει το φαινόμενο. Παρά τις διεθνείς απαγορεύσεις, οι σεξουαλικές κακοποιήσεις γυναικών και παιδιών αποτελούν πάγια πρακτική, τόσο κατά τη διάρκεια ειρηνικών όσο και εμπόλεμων περιόδων, ενώ οι δράστες παραμένουν ατιμώρητοι. Βασικοί παράγοντες ενισχύουν και διατηρούν το φαινόμενο: Πρώτον, η ευάλωτη, άνιση κοινωνική θέση των γυναικών και των παιδιών κατά την ειρηνική περίοδο και δεύτερον, η αδιαφορία των κυβερνήσεων για τη λήψη σοβαρών μέτρων πρόληψης, επιβολής ποινών στους δράστες και κοινωνικής ενσωμάτωσης του θύματος κατά τη μεταπολεμική περίοδο.
H εξαναγκαστική εργασία αποτελεί την πιο διαδεδομένη μορφή δουλείας. Περισσότερα από 20 εκ. άνθρωποι παγκοσμίως (γυναίκες, παιδιά και άνδρες) βρίσκονται υπό συνθήκες δέσμιας εργασίας. Το άτομο και η εργασία του παρέχονται ως εγγύηση για την αποπληρωμή δανείου, του ιδίου ή μέλους της οικογένειας. Το δάνειο μπορεί να είναι ελάχιστο, όσο για παράδειγμα είναι το κόστος αγοράς ενός φαρμάκου, αλλά ικανό να καταστήσει το άτομο υπόδουλο για πολλά χρόνια. Στην πραγματικότητα το δάνειο δεν εξοφλείται ποτέ. Σε κάποιες χώρες – ιδίως όπου ενυπάρχει έντονο το σύστημα της κοινωνικής διαστρωμάτωσης - το χρέος κληρονομείται από γενεά σε γενεά. Το άτομο μπορεί να εργάζεται σε σπίτια, αγρούς, εργοστάσια, βιομηχανίες, βιοτεχνίες κ.α. έως και 18 ώρες ημερησίως και κρατείται υπό συνθήκες φυλάκισης.
Μορφή της υποχρεωτικής εργασίας είναι και η παιδική δουλεία. Στο θεσμό της υποχρεωτικής εργασίας και της δουλείας βρίσκει πρόσφορο έδαφος για να ευδοκιμήσει και να λειτουργήσει ένα σύστημα παραοικονομίας, το οποίο αποφέρει μεγάλο μέρος των κερδών της παγκόσμιας οικονομίας. Με το Ν. 3386/2005 «Είσοδος, διαμονή και κοινωνική ένταξη υπηκόων τρίτων χωρών στην Ελληνική Επικράτεια» (άρθρα 46 επ.), προβλέπεται η χορήγηση άδειας διαμονής σε θύματα εμπορίας ανθρώπων, για την οποία δεν απαιτείται καταβολή παραβόλου. Ειδική μέριμνα λαμβάνεται για τα ανήλικα θύματα με σκοπό τον ταχύτερο εντοπισμό της οικογένειάς τους και τη νομική εκπροσώπηση και στήριξή τους στην ποινική διαδικασία. Βασική καινοτομία αποτελεί η καθιέρωση προθεσμίας περίσκεψης, ώστε να μπορέσουν τα θύματα εμπορίας να συνέλθουν και να λάβουν απόφαση, ανεπηρέαστα από τους δράστες των σχετικών αδικημάτων.
Παράλληλα, τα θύματα της εμπορίας ανθρώπων, διαρκούσης της προθεσμίας περίσκεψης, πέρα από την προστασία και την ασφάλεια που εγγυώνται οι εισαγγελικές και αστυνομικές αρχές, έχουν δικαίωμα δωρεάν νομικής βοήθειας, ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, ενώ τους παρέχονται υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας. Στο πλαίσιο του ίδιου νόμου κρίσιμη για την προστασία των γυναικών θυμάτων εμπορίας είναι η απαγόρευση της διοικητικής απέλασης εγκύου κατά τη διάρκεια της κύησης και για έξι μήνες μετά τον τοκετό.
Οι λίγες Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις που εργάζονται κόντρα στο ανατριχιαστικό αυτό φαινόμενο μόνο μικρή ανακούφιση σε λίγες περιπτώσεις μπορούν να δώσουν. Οι μόνοι που μπορούν να σταματήσουν αυτήν τη ντροπή στην αξιοπρέπεια της οντότητας Άνθρωπος είναι οι χρήστες των «υπηρεσιών». Όλοι αυτοί που αγοράζουν από τους προαγωγούς ηδονή, σωματικά όργανα, ή νομίζουν ότι βοηθούν με την ελεημοσύνη που δίνουν. Όσο αυτό το φαινόμενο αποφέρει κέρδη δεν υπάρχει άλλος ουσιαστικός τρόπος που θα μπορούσε να το σταματήσει.
* Ο Γεώργιος Μπέλτσιος είναι κοινωνικός λειτουργός
