Του Νίκου Τσολακίδη*
Η κοινή γεωργική πολιτική της Ε.Ε. αποτελεί σχεδόν το 38% του Ευρωπαϊκού προϋπολογισμού σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τη δεκαετία του 70’’ το ποσοστό αυτό έφτανε το 70%. Για την περίοδο 2014-2020 προβλέπονται 380 δισ. ευρώ δαπάνες στη γεωργία και την αγροτική ανάπτυξη, από αυτά 280 δισ. ευρώ αφορούν καθεστώς άμεσων ενισχύσεων και πληρωμών προς τους αγρότες και περίπου 100δισ.ευρώ αφορούν την ενίσχυση της αγροτικής ανάπτυξης. Τόσο στον πυλώνα 1 της στήριξης των γεωργών όσο και στον πυλώνα 2 της αγροτικής ανάπτυξης η Ελλάδα καλείται να διαχειριστεί για την περίοδο 2014-2020 το ποσό των περίπου 19 δισ. ευρώ από την ΚΑΠ όσο και από την κοινή αλιευτική πολιτική. Η Ελλάδα είχε λάβει την περίοδο 2007-2013 39,3 δισ.. ευρώ, από τα οποία 20,6 δισ.. αφορούσαν στη συνοχή και 18,7 δισ.. ευρώ στη γεωργία. Η αγροτική παραγωγή καλείται σήμερα να ανταποκριθεί στις προκλήσεις της επισιτιστικής ασφάλειας της Ένωσης, της παραγωγής ασφαλών και ανταγωνιστικών προϊόντων, της ορθολογικής διαχείρισης των φυσικών πόρων και την στήριξη της κοινωνικής συνοχής της περιφέρειας. Θα πρέπει με λίγα λόγια να καλύψει τις ανάγκες 500 εκ. καταναλωτών κάνοντας ευέλικτη και σωστή χρήση των εκμεταλλεύσεων. Στα πλαίσια μια ευρωπαϊκής οικογένειας που δραστηριοποιούνται 14 εκατομμύρια γεωργοί και 4 εκατομμύρια επιπλέον εργαζόμενοι στον τομέα των τροφίμων σε έναν κλάδο που καλύπτει το 7% των θέσεων εργασίας και παράγει το 6% περίπου του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος της ένωσης. Συνολικά, στη γεωργία και τη βιομηχανία τροφίμων δραστηριοποιούνται 15 εκατ. επιχειρήσεις με 46 εκατ. θέσεις εργασίας, με το μέσο γεωργικό εισόδημα να αγγίζει το 40% του μέσου όρου εισοδήματος που προέρχεται από μη γεωργικές δραστηριότητες, αυτό σε συνδυασμό με τις δυσκολίες της αγροτικής καλλιέργειας σε μειονεκτικές και απομακρυσμένες περιοχές επιβάλλουν τη στήριξη της αγροτικής ανάπτυξης με σκοπό τη συγκράτηση των πληθυσμών στις αρχικές εστίες εγκατάστασης τους όπου διαβιώνουν και δημιουργούν, εξυπηρετώντας έτσι τον στόχο της κοινωνικής συνοχής και της ανάσχεσης του φαινομένου της αστυφιλίας.
Στη χώρα μας τα προβλήματα της ελληνικής γεωργίας και των εκμεταλλεύσεων εστιάζονται κυρίως:
* Στην αποσταθεροποίηση των αγορών αγροτικών προϊόντων και στην αδυναμία τους να αυτορυθμιστούν
* Στην συνεχή πτωτική τιμή στην πρωτογενή αγορά.
* Στην αδυναμία σε μια μικρή αγροτική οικονομία να ανταποκριθεί σε μαζικές καλλιέργειες «έντασης». Στην Ελλάδα η μέση καλλιεργούμενη γη δεν ξεπερνά τα 7,1 εκτάρια (70 στρέμματα).
* Στη μη αξιοποίηση και ανάπτυξη προϊόντων Π.Ο.Π και παραδοσιακών αυθεντικών προϊόντων. (Η Ελλάδα διαθέτει πάνω από 80 κατοχυρωμένα προϊόντα Π.Ο.Π)
* Στη στροφή μέσα από την επιδοματική πολιτική που ασκήθηκε τα προηγούμενα χρόνια σε καλλιέργειες που δεν ήταν ανταγωνιστικές.
* Στην αύξηση του κόστους παραγωγής λόγω μικρής εκμεταλλεύσιμης γης και υψηλού ενεργειακού κόστους
Τα προβλήματα αυτά είχαν σαν συνέπεια τις αυξομειώσεις στο γεωργικό εισόδημα, δηλαδή ενώ τη δεκαετία του 90’’ είχαμε αύξηση στο γεωργικό εισόδημα πάνω από 10%, τα τελευταία χρόνια έχουμε σταδιακή πτώση, επίσης είχαμε αυξομειώσεις στον όγκο παραγωγής διαφόρων καλλιεργειών.
Ο πρωτογενής τομέας που έχει χτυπηθεί από την ύφεση και την οικονομική δυσπραγία για να εκκινήσει ξανά και να παράγει πλούτο δημιουργώντας θέσεις εργασίας θα πρέπει να υποστηριχθεί στην πράξη με μεγάλες και μικρές παρεμβάσεις που θα απελευθερώσουν τις δημιουργικές του δυνάμεις. Συνοψίζω μερικές σκέψεις και προτάσεις που αφορούν κυρίως:
* Στη σταθεροποίηση του καθεστώτος της καταβολή της ενιαίας ενίσχυσης στους γεωργούς (προκαταβολή), που πρέπει να γίνεται δίχως γραφειοκρατίες και καθυστερήσεις καθώς αποτελεί βασικό στοιχείο του προγραμματισμού από τους αγρότες της καλλιεργητικής χρονιάς που έχουν μπροστά τους..
* Η χώρα στον τομέα των επιδοτήσεων θα πρέπει να αξιοποιήσει τα κοινοτικά προγράμματα στις βελτίωσης εκμεταλλεύσεων, καθώς επίσης και για τον εκσυγχρονισμό των υποδομών.
* Στην προώθηση πιο αποδοτικών μεθόδων διαχείρισης του νερού με τη στοχευμένη αντικατάσταση ανοικτών χωμάτινων καναλιών από επενδεδυμένα με σκυρόδεμα ή από κλειστά δίκτυα και τον περιορισμό των αρδευτικών μεθόδων χαμηλής απόδοσης, όπως η τεχνητή βροχή και τα αυλάκια από τη στάγδην και την υπόγεια άρδευση.
* Την εξοικονόμηση υδατικών πόρων μέσα από την επί τόπου ανακύκλωση-επαναχρησιμοποίηση του αρδευτικού και κτηνοτροφικού νερού και την αδειοδοτημένη επαναχρησιμοποίηση επεξεργασμένων λυμάτων τριτοβάθμιας επεξεργασίας σε συγκεκριμένες καλλιέργειες (πχ. βαμβάκι).
* Στον εκσυγχρονισμό της απαρχαιωμένης νομοθεσίας των γεωθερμικών πεδίων, για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, όπως π.χ. είναι οι θερμοκηπιακές εγκαταστάσεις
* Τον άμεσο εξορθολογισμό και εξάλειψη της γραφειοκρατίας στο καθεστώς των νέων αγροτών.
* Στον τομέα της κτηνοτροφίας θα πρέπει άμεσα να εφαρμοστεί η αυτοαδειοδότηση τόσο για τα ποιμνιοστάσια όσο και για της εγκαταστάσεις σταβλισμένης ζωικής παραγωγής.
Θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η αγροτική παραγωγή πρέπει να συνδεθεί άμεσα με την αγορά. Να γίνει επιλογή κάποιων προϊόντων στα οποία η χώρα μας έχει συγκριτικό πλεονέκτημα και να σχεδιαστούν εκεί ολοκληρωμένες παρεμβάσεις από το χωράφι έως το ράφι. Ιδιαίτερη σημασία για αυτά τα προϊόντα θα πρέπει να έχει η διασφάλιση της ποιότητας τους μιας και θα αποτελέσουν τα προϊόντα “βιτρίνας” της χώρας.
* Επιλογή και ιεράρχηση των εξαγωγικών αγορών στις οποίες απευθύνεται η Ελλάδα με βάση τις εισαγωγές αυτών των χωρών και τον υφιστάμενο ανταγωνισμό.
* Ομαδοποίηση των ελληνικών προϊόντων σε τέσσερις βασικές κατηγορίες και υιοθέτηση ξεχωριστής στρατηγικής για την κάθε μια ως εξής:
* Εξαγώγιμα
* Εμπορεύσιμα
* Εγχώριας διαχείρισης
* Ευρείας κατανάλωσης
* Απαιτείται να στηριχθούν οι νέες καλλιέργειες που θα συμβάλουν ουσιαστικά στον επαναπροσανατολισμό της γεωργίας και την αναδιάρθρωση, στοχευμένα όμως μέσα από κατευθύνσεις. Είναι πλέον επιβεβλημένη η εφαρμογή ολοκληρωμένης γεωργίας και η ενθάρρυνση ατόμων με γνώση να ασχοληθούν με την γεωργία, όπως οι γεωπόνοι. Ανάδειξη του “καλαθιού προϊόντων” κάθε περιφέρειας με:
* προϊόντα βιολογικής γεωργίας/κτηνοτροφίας).
* ΠΟΠ (Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης)
* ΠΓΕ (Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης).
* Προσθήκη νέων προϊόντων σε καθεστώς ΠΟΠ ή ΠΓΕ.
* Στο εγχείρημα της τόνωσης της γεωργικής παραγωγής είναι προϋπόθεση η αποκέντρωση των υπηρεσιών που έχουν σαν αντικείμενο την ελληνική γεωργία και αλιεία με μεταφορά δομών του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και τροφίμων όπως και φορέων (Γενική διεύθυνση Αλιείας, Ο.ΠΕ.ΚΕ.Π.Ε, ΕΛΓΑ, ΟΓΑ), στην περιφέρεια.
* Η στήριξη της συμβολαιακής γεωργίας και κτηνοτροφίας με καθαρούς όρους και χωρίς ψιλά γράμματα θα δώσει τη δυνατότητα διασφάλισης τιμής πώλησης των αγαθών από τους παραγωγούς και θα τους προστατεύσει μεσοπρόθεσμα από τις συνεχείς μεταπτώσεις των τιμών των αγαθών στην αγορά.
* Η μείωση του ΦΠΑ στο 8% στα αγροεφόδια, τους σπόρους, τα φυτοφάρμακα και τις ζωοτροφές ποσοστό που ισχύει μεσοσταθμικά και στις άλλες χώρες της Ευρώπης.
* Το κόστος παραγωγής είναι ένα από τα βασικά προβλήματα της ελληνικής αγροτικής εκμετάλλευσης το οποίο σε συνδυασμό με τη μικρή μονάδα εκμετάλλευσης που αποτελεί τη ραχοκοκαλιά της εθνικής γεωργίας καθιστά την παραγωγή προϊόντων σε αρκετούς τομείς προβληματική και ασύμφορη. Το πρόβλημα του ενεργειακού κόστους στην παραγωγή απαιτεί την εκτέλεση μακρόπνοου σχεδίου διαχείρισης υδάτων και δικτύων άρδευσης όπου είναι εφικτό στην ελληνική επικράτεια καθώς και με την εκμετάλλευση άλλων πηγών ενέργειας όπως η γεωθερμία.
* Η αναμόρφωση του πλαισίου του επενδυτικού νόμου που αφορά την μεταποίηση στον πρωτογενή τομέα.
* Η εξάλειψη του δικτύου μεσαζόντων που δεν είναι έμποροι αγαθών και τη διασφάλιση αξιοπρεπών τιμών των αγαθών με τη δημιουργία 52 δημοπρατηρίων γεωργικών και κτηνοτροφικών προϊόντων στις 52 περιφερειακές ενότητες με πλήρη ηλεκτρονική διασύνδεση τους σε όλη τη χώρα , υπό την εποπτεία και ευθύνη των αγροτικών συνεταιρισμών και των ομάδων παραγωγών, που θα εξασφαλίζει εγγύηση κατώτερης τιμής εκκίνησης της αγοράς και συμμετοχή στη διαδικασία των εμπόρων με εγγυήσεις. Ένας θεσμός που δεν λειτούργησε ποτέ στη χώρα μας πέρα από κάποιες σποραδικές περιπτώσεις στα κηπευτικά και τα φρούτα σε κάποιες περιοχές. Τα δημοπρατήρια αποκλείουν οποιαδήποτε άλλη δίοδο πρόσβασης στα αγροτικά προϊόντα των εμπόρων, παρά μόνο μέσω της δημόσια δημοπράτησης, εξασφαλίζουν κατώτερη τιμή αγοράς και βέβαια τη δυνατότητα πληρωμής του παραγωγού σε σύντομο χρονικό διάστημα.
* Κατάργηση των πιστωτικών τιμολογίων στις αγοραπωλησίες αγροτικών προϊόντων το μέτρο δεν είναι βέβαιο ότι θα έχει άμεσα αποτελέσματα στην πτώση των τιμών για τον καταναλωτή θέτει όμως ένα ακόμη εμπόδιο στην υπέρμετρη κερδοσκοπία των μεσαζόντων.
* Στήριξη των εξαγωγών σε προϊόντα ποιότητας υψηλής προστιθέμενης αξίας που είναι και πολιτική της ΚΑΠ.. Η Ελλάδα θα πρέπει να ισοσκελίσει τις «απώλειες», από την εισαγωγή κάποιων αγαθών με την ανάπτυξη δυναμικών ανταγωνιστικών ποιοτικών καλλιεργειών και την στήριξη των εξαγωγών τόσο ενδοκοινοτικά όσο και εξωκοινοτικά.
* Η βιολογική γεωργία στην Ελλάδα που συμπλέει και με την προσπάθεια της Ε.Ε. για ορθολογική διαχείριση των φυσικών πόρων χρειάζεται στήριξη όχι τόσο στην επιδότηση της καλλιέργειας αλλά στη δημιουργία δικτυού διάθεσης των βιολογικών προϊόντων και η δημιουργία παιδείας και κουλτούρας για την προτίμηση τους, καθώς οι τιμές τους είναι υψηλότερες από εκείνες των προϊόντων της συμβατικής γεωργίας και η ποσότητα της παραγωγής χωρίς βελτιωτικά μικρή, αυτό έχει σαν συνέπεια να μην είναι ιδιαίτερα ανταγωνιστικά. Όμως η συνεχής αυστηροποίηση των κανόνων ποιότητας και υγιεινής στη διατροφή δείχνουν ότι έχουν θέση στην αγορά των τροφίμων. Τέλος η σύνδεση της καινοτομίας και της τεχνολογίας με την αγροτική εκμετάλλευση θα συμβάλει στο εκσυγχρονισμό και την αύξηση της αποδοτικότητας της ελληνικής γεωργίας σε ένα οικονομικό περιβάλλον που γίνεται ολοένα πιο ανταγωνιστικό και πλήττει τους Έλληνες γεωργούς.
* Ο Νίκος Τσολακίδης, είναι στέλεχος διαχείρισης κοινοτικών προγραμμάτων, Υποψήφιος ευρωβουλευτής με την Ελιά – Δημοκρατική Παράταξη
