Από τον Ντίνο Αυγουστή
Πάντα θυμάμαι με ιδιαίτερη συγκίνηση την ομιλία της Μαρούλλας Παλληκαρίδη Βρυωνίδη πριν λίγα χρόνια στη Λάρισα, για τον Ήρωομάρτυρα αδελφό της Ευαγόρα Παλληκαρίδη που αγωνίστηκε με πάθος και αμείωτη ένταση για την ένωση της Κύπρου με τη «μάνα» Ελλάδα, ενάντια στην αγγλική αποικιοκρατία και την τουρκική επιβουλή και απαγχονίστηκε στις 14 Μαρτίου του 1957, ποτίζοντας με το Άλκιμο αθώο αίμα του, το δένδρο της Πανώριας Λευτεριάς.
Καλεσμένη του τοπικού Συλλόγου Κυπρίων ήρθε στην πόλη μας μαζί με την Ελευθερία, για την οποία ο Ευαγόρας έγραφε από τα κελιά των μελλοθανάτων απευθυνόμενος στην αδελφή του: «...Λυπάμαι πολύ, που δεν πρόφθασα να την βαφτίσω, μα δεν πειράζει. Μπορείς να το κάνεις κι εσύ. Τ' όνομα που θα της δώσεις, θέλω να είναι πεντασύλλαβο και να θυμίζει εκείνην, για την οποίαν ήρθα έως εδώ, εκείνη για την οποία έγραψε ο ποιητής Σολωμός το πιο όμορφο τραγούδι του. Εκείνην την οποίαν κάθε άνθρωπος επιθυμεί πιο πολύ απ' όλα. Κατάλαβες, αδελφή μου».
Ήταν μια βιωματική αφήγηση που σκόρπισε ρίγη συγκίνησης στο πυκνό ακροατήριο που την παρακολούθησε, στην αίθουσα εκδηλώσεων των Εκπαιδευτηρίων Μαίρης Ν. Ράπτου. Κατασυγκινημένη η αδελφή του Βαγορή αναφέρθηκε στη σύντομη ζωή του και πιο πολύ στις τελευταίες δύσκολες ώρες πριν οι Άγγλοι αποικιοκράτες τον οδηγήσουν στο ικρίωμα της αγχόνης. Έχεις τίποτε να πεις, για να μην καταδικασθείς σε θάνατο; ρώτησε ο φλεγματικός Άγγλος δικαστής. «Γνωρίζω ότι θα καταδικασθώ σε θάνατο, είπε ο Ευαγόρας, θα με κρεμάσετε, το ξέρω. Ό,τι έκαμα, το έκαμα ως Έλλην Κύπριος, που Ζητά την Ελευθερία του. Εύχομαι να είμαι ο τελευταίος που θ' αντικρίσει την αγχόνη. Τίποτε άλλο!
«Στείλε μία λαμπάδα στον Αϊ Γιώργη και αύριο στείλε τη μητέρα μου να την δω και να μου φέρει και τον σταυρό μου...», ήταν τα τελευταία λόγια που είπε ο Ευαγόρας απευθυνόμενος στον πατέρα του που τον επισκέφθηκε την παραμονή του απαγχονισμού. Ήλθαν την επομένη οι γονείς. Για να αντικρίσουν τα παγερά βλέμματα του Άγγλου δεσμοφύλακα και των Τούρκων επικουρικών, που δεν τους επέτρεψαν να τον ασπασθούν για τελευταία φορά. Ούτε καν πριν τον απαγχονισμό: «Έτσι όριζε ο νόμος...»! Κλεισμένος μέσα στο στενό και ανήλιαγο κελί ο Ευαγόρας κι απ' έξω η μάνα, ο πατέρας, οι αδελφές... Το πυκνό συρμάτινο πλέγμα κάνει το τοπίο θολό και δεν επιτρέπει να δουν καθαρά το πρόσωπό του που παρά τα φρικτά βασανιστήρια έλαμπε από χαρά. Ο Ευαγόρας αστειεύεται και εμψυχώνει τους δικούς του. Ήρεμος και γαλήνιος ετοιμάζεται να περάσει στην αιωνιότητα. Το εφηβικό του πρόσωπο, άστραψε πιο πολύ καθώς περνούσε στο λαιμό του το σύμβολο της πίστεως. Τώρα θα βγει συντροφιά μαζί του. Θα βαδίσει άφοβα προς την αθανασία...
Έτσι πέρασε στην αιωνιότητα ο Ευαγόρας αφήνοντας πίσω του κληρονομιά ανεκτίμητη το πολυσύνθετο έργο του. Αθλητής και ποιητής έγραψε πολλά πλούσια σε λυρισμό ποιήματα. Τριάντα πέντε σχεδόν χρόνια μετά τη θυσία του ο αείμνηστος Μάριος Τόκας μελοποίησε στίχους του ήρωα. Στίχους που ευωδιάζουν Ελλάδα και αγνό ανεπιτήδευτο έρωτα. Και πριν δύο περίπου χρόνια κυκλοφόρησαν τα δύο νέα βιβλία του Ευαγόρα: «Αν θες να μάθεις νέα μου» το ένα, το «Κόκκινο τετράδιο» το άλλο. Πρόκειται για τα ποιήματα και τα γράμματα που ο Ευαγόρας έγραφε για έναν και μοναδικό αποδέκτη. Γραμμένα στα περιθώρια των μαθητικών τετραδίων, στα αντάρτικα λημέρια, ακόμα και μέσα από τα κελιά των μελλοθανάτων.
«Τα γράμματα και τα ποιήματα που κατέχω και για πρώτη φορά δίνω στη δημοσιότητα, απευθύνονταν σε μένα και γράφτηκαν για μένα από τον Ευαγόρα Παλληκαρίδη, έναν από τους νεότερους σε ηλικία ήρωες του κυπριακού απελευθερωτικού αγώνα. Πάνε πολλά χρόνια από τον θάνατό του και αποφάσισα ότι είναι καιρός, αυτά που κρατώ τόσα χρόνια κοντά στην καρδιά μου, να τα μοιραστώ και με όλους εκείνους που εκτιμούν τη θυσία του και τιμούν τη μνήμη του... Χρόνια ζυμωμένα με αγώνα, ιδρώτα και μόχθο, στόχους, στοχασμούς και ιδανικά ποτισμένα με ανόθευτο πατριωτισμό και λόγια ουσίας, που φούντωναν και θέριευαν με τις αγνές ψυχές μας... Σύνθημά μας η «ένωση»... Η «ένωση» με την πηγή του οικουμενικού και διαχρονικού πολιτισμού, την πανανθρώπινη μεγάλη ιδέα, την οδηγήτρια μητέρα Ελλάδα...!» γράφει στον πρόλογο του βιβλίου η Λύα Χατζηαδάμου-Βότση.
Την έκδοση επιμελήθηκαν η Βούλα Κόκκινου και ο Σάββας Κόκκινος, που γράφουν σχετικά στον πρόλογο του βιβλίου: «Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης, παρά το μικρό της ηλικίας του, ήταν ένας φτασμένος και πολύ προχωρημένος, για την εποχή του, ποιητής, αλλά και ένας βαθιά καλλιεργημένος άνθρωπος. Πολύπλευρος και πολυδιάστατος, και ως λογοτέχνης και ως άνθρωπος, έκανε και θα συνεχίσει να κάνει αισθητή την παρουσία του ανάμεσα μας. Δεν θα πάψει να βρίσκεται αενάως στη μνήμη του λαού, καθιστώντας υπερήφανο τον καθένα από εμάς ξεχωριστά και όλους μαζί.
Δανείζομαι και πάλιν τα λόγια της Λύας Χατζηαδάμου-Βότση: «Διαβάζοντας το Κόκκινο τετράδιο με τα ποιήματά του, που για πρώτη φορά δημοσιοποιούνται και μάλιστα αυθεντικά, με τη δική του γραφή και ορθογραφία πιστεύω ότι ο αναγνώστης θα καταλάβει, πως ο Ευαγόρας τα έλεγε με το δικό του μοναδικό τρόπο, τον ποιητικό. Μέσα από αυτό διαφαίνονται οι πνευματικές διαστάσεις και η μεγαλοσύνη μιας οικουμενικής και διαχρονικής ηρωικής μορφής, η οποία δεν θα πάψει να ζει και να εμπνέει τον λαό μας».
Ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης που δεν ήταν ένας συνηθισμένος άνθρωπος... Ήταν ένα ανυπέρβλητο μέγεθος, ήταν ο Ήρωας, ήταν ο ίδιος ο Χριστός (συγγνώμη αν θεωρηθεί βλάσφημο)... ήταν ένας τιτάνας βγαλμένος μέσα από τους διαιώνιους θρύλους της ελληνικής μυθολογίας... Και που θα είναι στους αιώνες των αιώνων πρότυπο Εθνικής Αξιοπρέπειας, Ηθικής Ευαισθησίας, Δημοκρατικού Ήθους, Ασυμβίβαστος Αγωνιστής της Ελευθερίας κατέχοντας άξια περίοπτη θέση στο αέτωμα των μαρτύρων του Κυπριακού Ελληνισμού.
* Ο δρ. Ντίνος Αυγουστή είναι εκπαιδευτικός στο ΤΕΙ Λάρισας a.avgoustis@hotmail.com
