Από τον Γεώργιο Ν. Ξενόφο
Ευχές, το αναπόσπαστο κομμάτι κάθε κάρτας, λίγα λόγια αποτυπωμένα με αγάπη σε ένα κομμάτι χαρτί, στολισμένο με χριστουγεννιάτικες παραστάσεις. Στον καιρό των κινητών και των ηλεκτρονικών υπολογιστών, όπου η επικοινωνία των ανθρώπων ανά τις ηπείρους γίνεται σε χρόνο ρεκόρ, υπάρχουν ακόμη εκείνοι που αφιερώνουν χρόνο για να επιλέξουν, να αγοράσουν και στη συνέχεια να ταχυδρομήσουν σε αγαπημένα πρόσωπα μια χριστουγεννιάτικη κάρτα. Ήδη, από τις αρχές του 18ου αιώνα, συναντά κανείς, ως προάγγελους της χριστουγεννιάτικης κάρτας, ευχετήρια γράμματα τα οποία έστελναν οικότροφοι μαθητές στους συγγενείς τους, διακοσμημένα με χαρούμενες παραστάσεις.
Η πρώτη χριστουγεννιάτικη κάρτα πιστεύεται ότι σχεδιάστηκε στην Αγγλία το 1843 από τον Βρετανό ζωγράφο John Gallcott Horsley, για τον φίλο του Henry Gole, ιδρυτή του Victoria και Albert Museum.Ήταν σε μορφή τρίπτυχου, λιθογραφημένη σε χοντρό χαρτόνι 5 1/8 επί 3 1/4 ίντσες, σε σκούρα σέπια (μελανωπή χρωστική ουσία που προέρχεται από σουπιά ή καλαμάρι και χρησιμοποιείται ως μελάνι σχεδιάσεως και νερομπογιά) και ζωγραφισμένη στο χέρι. Πλαισιωμένη από ζωγραφιές ξύλων, πάνω στα οποία αναρριχείται κισσός, η κάρτα έχει ως κυρίως θέμα ένα ευχάριστο οικογενειακό δείπνο, κάτω από το οποίο αναγράφονται οι λέξεις: "Χαρούμενα Χριστούγεννα και Ευτυχισμένο το νέο έτος". Στη μια πλευρά της απεικονίζεται μια γυναίκα να ντύνει έναν φτωχό, ενώ στην άλλη, ένας άντρας να προσφέρει φαγητό σε κάποιον πεινασμένο. Μια έκδοση, χιλίων τέτοιων καρτών, διατέθηκε προς πώληση στο Λονδίνο έναντι ενός σελινίου η μία. Σήμερα είναι πολύ σπάνια και αξίζει να σημειωθεί ότι τον Δεκέμβριο του 2005 μια τέτοια κάρτα πουλήθηκε αντί του ποσού των 8.500 λιρών Αγγλίας. Έτσι, το νέο πλέον έθιμο της χριστουγεννιάτικης κάρτας που βρήκε πρόσφορο έδαφος στη διάδοσή του, την οργάνωση των ταχυδρομείων και την εξάπλωση του σιδηροδρόμου.
Πολύ σύντομα έφτασε και στις ΗΠΑ. Στη δεκαετία 1840-1850 οι κάρτες τυπώνονταν στην Ευρώπη και εισάγονταν στην Αμερική. Στα μέσα του 19ου αιώνα ο R. H. Pease, ιδιοκτήτης ενός καταστήματος στο Albany της Νέας Υόρκης, δημιούργησε μια κάρτα με χριστουγεννιάτικες ευχές από το "Μεγάλο κατάστημα του Pease, τον οίκο της μόδας", η οποία παρουσίαζε μια οικογένεια να ανοίγει τα δώρα της γύρω από το χριστουγεννιάτικο δέντρο. Παρά ταύτα, ως δημιουργός της χριστουγεννιάτικης κάρτας στην Αμερική θεωρείται ο λιθογράφος Louis Prang, ο οποίος παρήγαγε τις πρώτες κάρτες για εμπορικό σκοπό. Μέχρι το 1880 κατασκεύαζε περισσότερες από πέντε εκατομμύρια κάρτες τον χρόνο, χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της χρωματολιθογραφίας, η οποία επέτρεπε λεπτό και ρεαλιστικό χρωματισμό και έδινε έμφαση στη λεπτομέρεια. Την ίδια περίοδο, τα αγγλικά ταχυδρομεία προέτρεπαν τους πολίτες να ταχυδρομούν νωρίτερα τις χριστουγεννιάτικες κάρτες, λόγω του μεγάλου όγκου την περίοδο των γιορτών. Τα μοτίβα και οι εικόνες που εμφανίζονται στις χριστουγεννιάτικες κάρτες είναι πολλά και διάφορα. Λουλούδια, πουλιά, παιδιά αλλά και διάφορα χριστουγεννιάτικα σύμβολα διακοσμούσαν τις παλιές χριστουγεννιάτικες κάρτες. Λίγο αργότερα απέκτησαν κορδέλες και διάφορα στολίδια, ενώ η μορφή του Άγιου Βασίλη όπως την ξέρουμε σήμερα παρουσιάστηκε πρώτη φορά από τον Αμερικανό σκιτσογράφο Thomas Nast, ο οποίος σχεδίασε τη μορφή του βασισμένος κυρίως στο ποίημα του καθηγητή Ελληνικής Λογοτεχνίας στη Γενική Θεολογική Σχολή της Ν. Υόρκης Glement Glarke Moore, "Avisit From Saint Glaus" (1822) (Επίσκεψη από τον Άγιο Νικόλαο).
Σήμερα μπορεί κανείς να βρει κάρτες με απεικονίσεις από τη Γέννηση, με διάφορα χιονισμένα τοπία, με χριστουγεννιάτικα στολίδια και δέντρα και φυσικά με τον Άγιο Βασίλη. Στον κόσμο όμως των ηλεκτρονικών υπολογιστών, δεν θα μπορούσε να λείψει και η ηλεκτρονική χριστουγεννιάτικη κάρτα (e-card), η οποία αντί να ταχυδρομηθεί με τον παραδοσιακό τρόπο, αφού επιλεγεί αρχικά μέσα από το Διαδίκτυο και αποκτήσει προσωπικό χαρακτήρα με τη δακτυλογράφηση γιορτινών ευχών, αποστέλλεται σε κλάσματα δευτερολέπτου με το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο. Ευχές, λοιπόν, για Καλά Χριστούγεννα και Καλή Χρονιά και άλλες ευχές εκφρασμένες σε διάφορες γλώσσες. Ισπανικά: Feliz Navidad, Ρωσικά: 'SRozhdesrvom Khristovvm, Ιαπωνικά: Meri Kurisumasu, Γαλλικά: Joyeux Nol, Γερμανικά: Frohes Weihnachtsfest, Τσεχικά: Prezeme VamVesele, Vanoce, Πορτογαλικά: Feliz Natal, Ινδικά: Shub Naya Baras.
* Ο Γεώργιος Ξενόφος είναι συγγραφέας, πρώην στέλεχος ΥΠ.ΕΘ.Α.
