Μόνο ίσως η βιβλική αφήγηση της αναμέτρησης του Δαβίδ με τον Γολιάθ μπορεί να δώσει το πραγματικό μέτρο σύγκρισης. Μια χούφτα Έλληνες, μ’ ελάχιστα εφόδια τόλμησαν να ορθώσουν το ανάστημά τους και να αντισταθούν στις σιδερόφρακτες και άρτια εξοπλισμένες στρατιές του φασισμού, αποδεικνύοντας στην ανθρωπότητα ότι η υπεροχή δεν ανήκει στο πλήθος, ανήκει στο πάθος.
Ανήκει σ’ αυτούς που αψηφούν κάθε απειλή και κίνδυνο για να υπερασπιστούν αξίες και ιδανικά. Χιλιάδες (κοντά στις 700.000 συνολικά) οι Έλληνες που πότισαν με το αίμα τους το δένδρο της λευτεριάς σ’ αυτόν τον αγώνα, είτε ως στρατιώτες στο μέτωπο, είτε στην αντίσταση, είτε από τις εκτελέσεις, την πείνα και τις πάσης λογής κακουχίες.
Aς γυρίσουμε για λίγο τον χρόνο πίσω, κατά 84 ακριβώς χρόνια: Τον Οκτώβριο μήνα του ‘40 η Λάρισα κινείται στους συνηθισμένους της ρυθμούς. Βεβαίως, μετά τον βομβαρδισμό από τους Ιταλούς, στις 30 Ιουλίου του ίδιου έτους, των αντιτορπιλικών μας «Βασιλεύς Γεώργιος» και «Βασίλισσα Όλγα» στο λιμάνι της Ναυπάκτου, υπήρχε στους κατοίκους όλης της χώρας η αίσθηση ότι τα σύννεφα του πολέμου όλο και πύκνωναν, αλλά κανένας ιδιαίτερος φόβος δεν προμήνυε το κακό που ερχόταν. Οι Λαρισαίοι την Κυριακή 27 Οκτωβρίου 1940 λειτουργήθηκαν κανονικά στις εκκλησιές και επέστρεψαν στις συνήθεις δραστηριότητές τους.
Το πρωινό της Δευτέρας 28ης Οκτωβρίου 1940 φαινόταν, επίσης, ότι ήταν ένα συνηθισμένο πρωινό: Τα παιδιά πήγαν σχολείο, τα μαγαζιά άνοιξαν και η γνώριμη κίνηση της μικρής πολιτείας άρχισε. H είδηση, όμως, του πολέμου που ήδη είχε αρχίσει στα αλβανικά βουνά από τις πρώτες πρωινές ώρες - μετά το περήφανο «ΟΧΙ» του Έλληνα πρωθυπουργού Ιωάννη Μεταξά στους Ιταλούς – έφθασε και στη Λάρισα, από τα λίγα ραδιόφωνα που υπήρχαν. Και κανείς ίσως εκείνες τις ώρες δεν υποψιαζόταν το μέγεθος της συμφοράς που ερχόταν.
Πόλεμος… Άρχισε ο πόλεμος… Έχουμε πόλεμο… Από τα σχολεία οι δάσκαλοι σχόλασαν τα παιδιά. Ο κόσμος έτρεξε στα μπακάλικα, τα οποία πολύ σύντομα άδειασαν. Πολλοί κατέφυγαν στις εκκλησιές από τις καμπάνες που γύρω στις 10 άρχισαν να κτυπούν έντονα, μ’ ένα κτύπημα πολεμικής ιαχής και ξεσηκωμού.
Σήμερα, 84 χρόνια μετά, η επέτειος της 28ης Οκτωβρίου του 1940 ακτινοβολεί επίκαιρα διδάγματα. Το ιστορικό «ΟΧΙ» θα επαναλαμβάνεται πάντα σ’ οποιονδήποτε επιδρομέα επιβουλευτεί την ακεραιότητα και ανεξαρτησία της πατρίδας μας. Η «28η Οκτωβρίου» αποτελεί την αγωνιστική υποθήκη του ελληνικού λαού, των παππούδων μας και των γιαγιάδων μας, των πατεράδων μας και των μανάδων μας. Αποτελεί ένα μήνυμα αγώνα στις σημερινές εντελώς διαφορετικές συνθήκες. Όπως τότε, έτσι και σήμερα, ο λαός μας θέλει ειρήνη και προκοπή. Είναι το μήνυμα, προς αυτούς που μοιράζονται την εξουσία, αλλά και για τον καθένα μας, πως πάνω απ’ όλα και πρώτα απ’ όλα προέχει το συμφέρον της πατρίδας. Οι 700.000 νεκροί μας μας στέλνουν το μήνυμα: «Ποτέ πια φασισμός! Ποτέ πια πόλεμος!». Με τις σκέψεις αυτές, γιορτάσαμε και χθες την επέτειο του «ΟΧΙ». Ας είμαστε όλοι ενωμένοι και αδελφωμένοι.
Είμαστε Έλληνες, γνήσιοι απόγονοι των δοξασμένων προγόνων μας προς τους οποίους αξίζει ασφαλώς κάθε ευγνωμοσύνη και τιμή. Αλλά και κάτι παραπάνω: Μια υπόσχεση ότι ο αγώνας τους και η θυσία τους για να είμαστε σήμερα εμείς ελεύθεροι αποτελεί για μας ένα χρέος, μια παρακαταθήκη ζωής έτσι ώστε για να συνεχίσουν να ζουν τα παιδιά μας και τα εγγόνια μας σε μια ελεύθερη πατρίδα. Σε μια δύσκολη συγκυρία σαν αυτή που συνεχίζει να βιώνει η πατρίδα μας εξαιτίας των εξ Ανατολών απειλών για τα κυριαρχικά της δικαιώματα, η παραπάνω ηθική υποχρέωση να μείνουμε πιστοί συνεχιστές του αγώνα των ηρώων της εποποιίας του ‘40, καθίσταται επιτακτική ανάγκη. Καλούμαστε και πάλι να ξεπεράσουμε τους εαυτούς μας για την αγάπη μας στην πατρίδα.
Πάντα το «ΟΧΙ» θα συνιστά την προμετωπίδα του φρονήματος του έθνους και του λαού μας. Είναι το «ΟΧΙ» απέναντι σε οποιονδήποτε επιβουλεύεται τα σύνορά μας, την εδαφική μας κυριαρχία και ακεραιότητα. Ένα «ΟΧΙ», το οποίο μετουσιώνεται, όμως, ταυτόχρονα σ’ ένα μεγάλο «ΝΑΙ» για την Ειρήνη, τη Δημοκρατία, τη Δικαιοσύνη, τα θεμελιώδη δικαιώματα του ανθρώπου, την προκοπή του τόπου. Της πατρίδας!
* O Χάρης Ανδρεόπουλος είναι καθηγητής Β/θμιας Εκπ/σης, κλ. ΠΕ01, δρ. Εκκλησιαστικής Ιστορίας Α.Π.Θ. (xaan@theo.auth.gr).
