Το κήρυγμα Ιωάννου του Προδρόμου και ο μαρτυρικός θάνατος

Από τον Αχ. Πιτσίλκα Δ.Θ.
1) Το κήρυγμα της μετάνοιας

Όταν ο Ιωάννης έφθασε, στην ηλικία των 30 ετών, «εγένετο ρήμα Κυρίου επί Ιωάννην» (Λουκ. γ’ 2), ώστε να αρχίσει το προφητικό έργο του. Για τον σκοπό δε αυτόν άφησε την έρημο και ήλθε στα περίχωρα του Ιορδάνη, όπου κήρυττε για την επικείμενη εμφάνιση του Μεσσία, ενώ ταυτόχρονα βάπτιζε προετοιμαστικά τους πιστούς «βάπτισμα μετανοίας εις άφεσιν αμαρτιών» (Λουκ. γ’ 3). Κατά τα κηρύγματά του δηλαδή αυτά δε ζητούσε μονάχα τη μετάνοια, που ήταν το πιο κεντρικό του θέμα, αλλά ταυτόχρονα και «καρπούς μετανοίας» (Λουκ. γ’ 8), δηλαδή την ολοκληρωτική αλλαγή και διόρθωση των πιστών. Κατά τον τρόπο δε αυτόν τα κηρύγματά του προξενούσαν τόσο πολύ μεγάλη εντύπωση στους ακροατές του, ώστε κάποιοι από αυτούς να τον ερωτούν, μήπως αυτός ήταν ο Χριστός. Ο Ιωάννης, όμως, απαντούσε ξεκάθαρα ότι δεν ήταν αυτός ο Μεσσίας, αλλά μονάχα μια «φωνή βοώντος εν τη ερήμω» (Λουκ. γ’ 4), για να προετοιμασθεί ο δρόμος του Μεσσία.
Ταυτόχρονα δε βεβαίωνε ότι ο ίδιος δεν ήταν «ικανός λύσαι τον ιμάντα των υποδημάτων Αυτού». (Λουκ. γ’ 16). Ο ίδιος ο Κύριος όμως χαρακτήρισε τον Ιωάννη σαν λυχνάρι, που καίει και φωτίζει, «προς ώραν». «Εκείνος, έλεγε, ην ο λύχνος, ο καιόμενος και φαίνων προς ώραν» (Ιω. 5, 35). Τέτοια δε ακριβώς λυχνάρια πρέπει να είμαστε ασφαλώς και όλοι οι χριστιανοί, ώστε να βλέπουν, σύμφωνα με τους λόγους του Κυρίου, οι συνάνθρωποί μας τα καλά μας έργα και να δοξάζουν τον Πατέρα «του εν ουρανοίς» (Ματθ. ε’ 16) «εξ ων πράττομεν».
Ένα μονάχα δεν πρέπει να ξεχνούμε στο σημείο αυτό, ότι δηλαδή ο Ιωάννης δε μιλούσε κατά τρόπο συνήθη, χαϊδεύοντας τα αυτιά των ακροατών με χονδροειδή εγκώμια και ψέμματα, αλλά κατά τρόπο «ξένον και παρηλαγμένον», κάνοντας λόγο για «ουρανούς και την εκεί βασιλείαν» και για την «εν τη γεέννη κόλασιν» των αμετανοήτων, όπως έλεγε χαρακτηριστικά ο ιερός Χρυσόστομος, έστω και αν αύτοι ήταν κατά κόσμον μεγάλοι και βασιλιάδες.
«Ο όρθρος ο νοητός, τον Ηλιον μηνύων,
λέγει για την κατάδειξη του Ιησού ο υμνογράφος,
τον εκ Παρθένου ανατείλαντα,
εκ στείρας προέδραμες, Ιωάννη,
και τον Αμνόν εκήρυξας,
κόσμου την αμαρτίαν
φιλανθρωπία τον αίροντα».2) Η μαρτυρία του για τον Μεσσία
Στην αρχή της δημόσιας δράσης του ο Κύριος, κατά τους ιερούς Ευαγγελιστές, οδήγησε τα βήματά του στον Ιορδάνη, για να βαπτισθεί εκεί από τον Ιωάννη. Την ώρα της βάπτισης εκείνης, όμως, ο Ιωάννης είδε τους ουρανούς να ανοίγουν και το Πνεύμα το Άγιο να κατεβαίνει «ωσεί περιστερά» και να κάθεται «επ’ Αυτόν, δηλαδή στην κεφαλή Του», ενώ ταυτόχρονα άκουσε και «φωνήν εξ ουρανού», που έλεγε ότι «Συ ει ο Υιός μου ο αγαπητός, εν ω ηυδόκησα» (Λουκ. γ’ 22).
Τη μαρτυρία ακριβώς αυτή ο Ιωάννης τη μετέφερε τότε σε όλους τους μαθητές του, διαβεβαιώνοντας αυτούς πάλι και πάλι και με απόλυτη βεβαιότητα, ότι «Ούτος εστίν ο Υιός του Θεού» (Ιω. α’ 34) ή «Ο αμνός του Θεού» (Ιω. α’ 36), δηλαδή ο Μεσσίας. Με τα λόγια δε αυτά ο Ιωάννης εμαρτύρησε «περί του Φωτός», δηλαδή περί του Χριστού, που «ην το Φώς το αληθινόν, ο φωτίζει πάντα ανθρώπον ερχόμενον εις τον κόσμον» (Ιω. α’ 9).
Με τον τρόπο δε αυτόν ο Ιωάννης αναδείχθηκε όχι μονάχα Πρόδρομος του Μεσία - Χριστού, αλλά ταυτόχρονα και των Μαθητών του, που διεκήρρυταν με
παρρησία αργότερα «ουκ έστιν εν άλλω ουδενί η σωτηρία, ουδέ γαρ όνομα εστίν έτερον υπό τον ουρανόν το δεδομένον εν ανθρώποις, εν ω δει σωθήναι ημάς» (Πρ. δ’ 12). Για τον λόγο δε αυτόν το «ευαγγελίζεσθαι» «τον ανεξιχνίαστον πλούτον» της αγάπης του Χριστού (Βλ. Εφ. 3, 8), έγινε από τότε το πιο μεγάλο έργο όχι μονάχα των Αποστόλων, αλλά και όλων των χριστιανών επάνω στη γη, χαρακτηριζόμενο για τούτο από τον Απόστολο Παύλο θεόπνευστα ως «Ιερουργία» (Ρώμ. 15, 16). Τέτοιοι δε ακριβώς ιερουργοί του ευαγγελίου του Χριστού και απόστολοι της αγάπης του πρέπει να είμαστε ασφαλώς βίω τε και λόγω και όλοι οι Χριστιανοί, ώστε να προσμένουμε με πίστη ακράδαντη και την εκπλήρωση των επαγγελιών του Κυρίου.
Από δε ακριβώς το μυστήριο το χαρακτηριζόμενο από τον υμνογράφο της Εκκλησίας ως
«επίγειον το φαινόμενον
και υπέρ τους ουρανούς το νοούμενον
της διά Λουτρού (Βαπτίσματος) σωτηρίας».
Ας διακηρύσσουμε για τούτο και μεις αναφωνόνται:
- «Θαυμάσια τα έργα σου, Κύριε, δόξα σοι».3) Ο μαρτυρικός θάνατός του
Το πιο μεγάλο από όλα τα άλλα γεγονός της ζωής του Αγίου Ιωάννη, όμως, ήταν αναμφίβολα ο μαρτυρικός θάνατός του προς χάριν της αλήθειας.
Επειδή, δηλαδή, ήλεγχε τον βασιλιά Ηρώδη για τον άθεσιμο γάμο του με τη γυναίκα του αδελφού του, λέγοντας το «ουκ εξεστί σοι έχειν την γυναίκα του αδελφού σου» (Mαρ. 6, 18), στην αρχή φυλακίστηκε στα υπόγεια του Φρουρίου της Μαχαιρούντας. Ύστερα δε από έναν λάγνο χορό της κόρης της Ηρωδιάδος Σαλώμης και τον όρκο του Ηρώδη, ότι θα της έδινε ό,τι του ζητούσε μέχρι και το μισό του βασίλειο, εκείνη ζήτησε, όπως είναι γνωστό, «την κεφαλήν Ιωάννου του Βαπτιστού επί πίνακι» (Mαρ. 6, 25). Ύστερα από τα πιο πάνω, ο Ηρώδης πρόσταξε, εξαιτίας του όρκου του, τη θανάτωση του Αγίου, παρότι πιο μπροστά κατέβαινε πολλές φορές ο ίδιος στο κελί του και συζητούσε μαζί του «ηδέως» (Mαρ. 6, 20). Κατά τον τρόπο αυτόν ο Ιωάννης καταστάθηκε μάρτυρας της αλήθειας και με το αίμα του, ενώ μέχρι τη στιγμή εκείνη μαρτυρούσε για την έλευση και το σωτηριώδες έργο του Κυρίου μονάχα με τα λόγια. «Το μαρτύριον του Θεού», όμως (βλ. 1 Κορ. 2, 1), δηλαδή «τον λόγον του Θεού και την μαρτυρίαν Ιησού Χριστού (Απ. 1, 2), πρέπει να κάνουμε γνωστό «λόγοις και έργοις» όλοι οι χριστιανοί εφόσον πρέπει να κηρυχθεί «πάσι τοις έθνεσι» (Ματθ. 24, 14). Έχοντες δε «τοιούτον περικείμεον ημιν νέφος Μαρτύρων», πρέπει να τρέχουμε «δι’ υπομονής τον προκείμενον ημίν αγώνα, αφορώντες εις τον της πίστεως Αρχηγόν και τελειωτήν Ιησούν» (βλ. 12, 1-2), για τον οποίο εργάσθηκε σ’ ολόκληρη τη ζωή του και ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος, ο χαρακτηριζόμενος ως «Ο παγκόσμιος πρωταθλητής όλων των γενεών από του Αδάμ ίσαμε τον Χριστό» (Φ. Καρατζά, Ιωάννης ο Πρόδρομος, Αθήναι 1975).
Κλείνοντας δε το όλο θέμα, δεν απομένει άλλο, παρά το να ζητήσουμε τις πρεσβείες του Αγίου προς τον Κύριο, λέγονται:
«Την χειράν σουν την αψαμένην
την ακήρατον κορυφήν του Δεσπότου,
μεθ’ ης και δακτύλω Αυτόν καθυπέδειξας
έπαρον προ Αυτόν, Βαπτιστό,
ίλεων ημίν απεργασάμενος».