Από τον Κώστα Χατζή
Θυμίζω, από την αρχή του σημερινού σημειώματος, τις πρώτες τηλεοπτικές εμφανίσεις της κυρίας Περιστέρη, της υπεύθυνης των ανασκαφών στην Αμφίπολη. Ολιγόλογη, με μετρημένες κουβέντες, ήρεμη και προσηνής, ξαφνιασμένη ίσως από τη μεγάλη δημοσιότητα, με δέος για το μεγάλο που ‘ακουμπούσε’, όχι όμως και αμήχανη! Ίσως γι αυτό φρόντισε και η επικοινωνιακή μηχανή να την ‘ενισχύσει’ με την συμπαράσταση πολύφερνης δημοσιοσχεσίτισας...
Από τις πρώτες μέρες η κ. Περιστέρη γνώριζε το ένα πρόσωπο του φθόνου. Γιατί ο φθόνος έχει δυο πρόσωπα. Το ένα είναι αυτό που φαίνεται, του φθονερού, εκείνου που δυσκολεύεται να ανεχθεί την επιτυχία του άλλου. Το άλλο, το δικό μας, είναι αυτό που βλέπουν οι άλλοι, όταν εμείς φθονούμε...Γι αυτό εύκολα μπορεί να περιπέσει κανείς στην παγίδα της ηθικολογίας που είναι «ο φθόνος με φωτοστέφανο». Κάτι αταίριαστο σε έναν...αμαρτωλό. Έτσι, μια, κατά το δυνατόν, εξοικονόμηση αξιολογικών κρίσεων επιβάλλεται.
Ξέσπασε, λοιπόν, επιστημονική διένεξη για τα ευρήματα της Αμφίπολης. Κάπου, με τον καιρό, με τον αργό χρόνο έρευνας που δικαιούνται οι αρχαιολόγοι, θα καταλήξει. Εμείς δεν μπορούμε να την κρίνουμε, δεν μας πέφτει λόγος. Θα μείνει, όμως, σαν στίγμα, άλλο ένα στίγμα, η καταληκτική επισήμανση της κ. Περιστέρη: «...τα πικρόχολα σχόλια για τον τρόπο που δουλεύουμε, χωρίς να μπορούν να αρθρώσουν έναν καλό λόγο για όλη την προσπάθεια και τον αγώνα των ανθρώπων, όλων των ειδικοτήτων, που εργάζονται καθημερινά, κάτω από δύσκολες συνθήκες, στο ταφικό μνημείο..».(*)
Κάπως έτσι, αρχαιολογώντας εκ του προχείρου, φτάνουμε στον ‘κοντινό’ μας (εξαιτίας της γλώσσας...) 7ο αιώνα π.Χ. Και στον ‘δικό μας’, για τον ίδιο λόγο, τον Ησίοδο. Ανάμεσα στα άλλα που μας άφησε επιλέγεται και το «πτωχός πτωχώ φθονέει». Και ακόμα ψάχνουμε να βρούμε τι εννοούσε με το ‘πτωχός’. Τον φτωχό στο πνεύμα;...Τον φτωχό στις ‘ουσίες’;...Ή, μήπως, ο φθόνος θάλλει, σαν αειθαλές φυτό, σε όλες τις τάξεις, τις ομοταξίες και συνομοταξίες;
Εκείνος ο ελληνογνώστης Ολλανδός καθηγητής, ο George Grote, ο οποίος κι άλλη φορά ενίσχυσε αυτήν τη στήλη, κερδίζοντας συμπάθειες από ότι μαθαίνω, ισχυρίζεται ότι και ο οστρακισμός στην αρχαία Αθήνα, δηλαδή η εξορία, η αναγκαστική και βίαιη απομάκρυνση από τη γενέθλια γη, ήταν εργαλείο φθόνου.(**) . Η...λίστα που ακολουθεί είναι διαθέσιμη και στο διαδίκτυο.
Πυθαγόρας 500 π.Χ, ετών 80 στην εξορία, από πείνα.
Μιλτιάδης 489 π.Χ, ετών 65 στη φυλακή.
Αριστείδης 468 π.Χ. ετών 72 στην εξορία από πείνα.
Περικλής 429 π.Χ. ετών 66, παραιτήθηκε λόγω κατηγορίας.
Αισχύλος 456 π.Χ. ετών 66 στην εξορία.
Ηρόδοτος 426 π.Χ. ετών 59 στην εξορία.
Ικτίνος 420 π.Χ. στην εξορία.
Σοφοκλής 406 π.Χ. ετών 90 στην εξορία από πείνα.
Ευριπίδης 406 π.Χ. ετών 74 στην εξορία.
Αλκιβιάδης 404 π.Χ. ετών 48 στην εξορία.
Σωκράτης 399 π.Χ. ετών 71, ‘ηπιε το κώνειο.
Θουκυδίδης 396 π.Χ. ετών 64 στην εξορία.
Αριστοφάνης 385 π.Χ. ετών 61 στην εξορία από πείνα.
Πλάτων 347 π.Χ. ετών 80 στην εξορία.
Ισοκράτης 338 π.Χ. ετών 99 στην εξορία.
Δημοσθένης 322 π.Χ. ετών 62 πήρε δηλητήριο.
Δεν γνωρίζω πόσο ακριβής είναι η λίστα και αν είναι πλήρης. Όμως, για όλους αυτούς κάτι έχουμε ακούσει, κάτι ψιλομάθαμε, για κάτι έχουν διακριθεί, σε κάτι σπουδαίο οφείλουν τη φήμη τους, μέχρι σήμερα. Να είναι τυχαίο;...Έτσι δεν προλειαίνεται η επαφή με πιο πρόσφατα, πιο κοντινά κατορθώματά μας;
Από τότε που ιδρύθηκε το ελληνικό κράτος σφραγίστηκε μ’ αυτά. Κάτι σχετικό, μια θυμόσοφη μαρτυρία, μας άφησε ο Γέρος του Μοριά, από αυτά που έζησε: «Τι έχεις καρυδιά μου και παραπονιέσαι; Μη σε πετροβολούνε τα παιδιά; Είναι γιατί έχεις τα καρύδια...».
Και όταν πήραμε τα πάνω, ο καυστικός Εμμανουήλ Ροΐδης διαπίστωνε: «Στην Ελλάδα, άπαντες οι έχοντες ονύχια αγωνίζονται να σπαράξωσιν τους έχοντες πτερά». Αν μπορούσε να δει τον ασφυκτικό εναγκαλισμό, μέχρι πνιγμού, που ασκούμε στο ταλαίπωρο ΑΣΕΠ και το νέο πάθος μας για εφαρμογή της αξιολόγησης παντού(...), ώστε να ισχύσει η αξιοκρατία και να επιβραβευθεί η αξιοσύνη, μάλλον θα θαύμαζε τη δύναμη των παραδόσεών μας...
Στα πιο σύγχρονα, η οξυδερκής Ελένη Βλάχου το διατύπωσε ολιγόλογα και πιο κομψά: «Στην Ελλάδα η επιτυχία είναι ποινικό αδίκημα».
Την κ. Περιστέρη και τους συνεργάτες της μπορεί να την συνοδεύει η συμπάθειά μας αλλά και η ευχή να αντέξει και να προχωρήσει τη δουλειά της. Θα διαπιστώσει κάποια μέρα ότι «Τη συμπάθεια σου την προσφέρουν χωρίς αντάλλαγμα, τον φθόνο όμως πρέπει να τον κερδίσεις...».
Ας προσέξει, λοιπόν, με φροντίδα, ό,τι κατόρθωσε, την...καρυδιά της!
(*)-Ειλικρινά, πολλές φορές αναρωτήθηκα αν το βράδυ κοιμάται ο πολιτικός
μηχανικός, ο υπεύθυνος για τις αντιστηρίξεις του ορύγματος.
(**)- ‘ΤΟ ΒΗΜΑ’-2/11/14-«Ελληνικός φθόνος»-Γεράσιμος Μαρκαντωνάτος.
xatzis@hotmail.com
