Το άρωμα της γης κι ο μοναχός Αγάθωνας

Από τον Νίκο Μπρουσοβάνα*
Ήταν τότε που στο καραβάνι ενός αγωγιάτη, Πετρούσα ονόματι, Αρβαντόβλαχου στην καταγωγή του, που ξεκινούσε από τη Θεσσαλία και πήγαινε προς τα πλούσια εκείνα μέρη, της Βλαχίας του βορρά, ένα καραβάνι στο οποίο ήταν προσκολλημένος και ο νεαρός τότε μοναχός Αγάθωνας, για να φθάσει σώος και αβλαβής, μέχρι το Μεγάλο Μοναστήρι,που ήταν και ο προορισμός του.

Έτσι, πάνω στο διάβα του καραβανιού, περνώντας δίπλα από ένα χωράφι, ο Αγάθωνας με τον Πετρούσα είδαν έναν ζευγίτη που με τα βόδια του και το ξυλάλετρό του, όργωνε το χωράφι του. Ήταν ένα χωράφι λίγο πλαγιανό και φτωχό σε χώμα, τόσο σε ποσότητα όσο και σε ποιότητα χώματος, ρεβένι όπως θα το έλεγαν, αφημένο από την προηγούμενη χρονιά ακαλλιέργητο, σε αγρανάπαυση για ξεκούραση και βόσκηση, γιατί τέτοια φτωχά χωράφια δεν απέδιδαν τότε χωρίς λιπάσματα και με συνεχή σπορά. Τώρα έκρινε ο ζευγίτης ότι ήταν η πιο κατάλληλη εποχή για να κάνει το πρώτο εκείνο βαθύ όργωμα, το άνοιγμα όπως το έλεγαν και για να ακολουθήσει ένα άλλο ελαφρύτερο, το όργωμα προετοιμασίας για τη σπορά. Ο Αγάθωνας βλέποντας αυτή την εικόνα και γνωρίζοντας την διαδικασία αυτή της προετοιμασίας του χωραφιού για σπορά, όπως και κάτι παραπάνω απ αυτό, δηλαδή αν ήταν στην κατάλληλη κατάσταση για να γίνει το όργωμά του εκείνη την περίοδο, ή αλλιώς στο ρώγο του, αποδίδοντας έτσι και το άρωμά του, το άρωμα της γης όπως το έλεγαν, γύρισε και ρώτησε τον Πετρούσα, αν εκείνος ήξερε κάτι παραπάνω από εκείνα τα οποία ο ίδιος από παιδάκι ακόμα ήξερε. Ο Πετρούσας τότε κούνησε αρνητικά το κεφάλι του, ενώ με το δεξί του χέρι του έδωσε το μήνυμα να προχωρήσει στην κουβέντα, για να πει ότι είχε να πει. Εγώ, άρχισε να λέει ο Αγάθωνας, πιτσιρικάς όταν ήμουνα, τις ημέρες που δεν είχα σχολείο και επειδή δεν μου άρεσε να χάνω άσκοπα τον χρόνο μου, πήγαινα και συναντούσα το δραγάτη του χωριού και κοίταζα να μάθω ότι μπορούσα να μάθω απ’ αυτόν, γύρω από τη φύση και τα φυσικά φαινόμενα. Έτσι μια μέρα που έτυχε να περνάω μαζί με τον δραγάτη, δίπλα από ένα χωράφι, ρεβένι ήταν και αυτό, που το καλλιεργούσε κάποιος συγχωριανός μου, πλησιάσαμε αυτόν και ο Βαγγέλης ο δραγάτης τον ερώτησε σχετικά. Μπάρμπα Μήτσο, είναι σήμερα το χωράφι σου κατάλληλο για όργωμα, είναι στο ρώγο του και καμώνεται; Τότε εκείνος σταμάτησε το όργωμα και του απάντησε. Σκύψε και πιάσε ρε Βαγγέλη λίγο χώμα, για να δεις αν είναι το χωράφι κατάλληλο για όργωμα; Αμέσως ο Βαγγέλης έσκυψε και πήρε μια χούφτα από το σηκωμένο, από το υνί εκείνου του ξυλάλετρου του ζευγίτη χώμα, το έσφιξε στο χέρι του και σαν αυτό έγινε μια μπαλίτσα, το έφερε μετά προς τη μύτη του, το μύρισε και μετά με τον αντίχειρά του, το πάτησε λιγάκι, οπότε αυτό αμέσως τρίφτηκε και έπεσε από το χέρι του. Ταμάμ, απάντησε ο δραγάτης και συμπλήρωσε. Άντε ας πηγαίνουμε τώρα και το βραδάκι, που θα ανταμώσουμε στο καφενείο, θα τα πούμε εκεί καλύτερα. Όταν είδα και εγώ, ο πιτσιρικάς, όλη αυτή τη διαδικασία για να διαπιστωθεί αν το χωράφι ήταν στο ρώγο του για όργωμα, πήρα μια χούφτα από το χώμα για να κάνω ότι έκανε και ο δραγάτης, αλλά πριν το πλησιάσω στη μύτη μου, ένιωσα μια παράξενη μυρωδιά γύρω μου, κάτι σαν άρωμα τριανταφυλλιάς να ήταν ή κάτι άλλο λίγο πιο σύνθετο. Κοίταξα μήπως υπάρχουν τίποτε αγριοτριανταφυλλιές, αλλά δεν είδα πουθενά τέτοιο κλαρί ή φθινοπωριάτικα αγριολούλουδα και σαν δεν είδα τίποτα γύρισα προς τον Μπάρμπα Μήτσο και τον ρώτησα. Μπάρμπα Μήτσο νοιώθω μια μυρωδιά, σαν από τριαντάφυλλο να μοιάζει, από πού να έρχεται η μυρωδιά αυτή, γιατί δεν βλέπω τίποτα από αγριοτριανταφυλλιές και αγριολούλουδα; Τότε εκείνος μου χαμογέλασε και με το δάκτυλό του μου έδειξε το οργωμένο τμήμα του χωραφιού του λέγοντάς μου. Από εδώ βγαίνει παιδί μου το άρωμα αυτό, είναι το άρωμα της μάνας μας της γης, γιατί η γη αυτή είναι ζωντανή και ανασένει και όπως βλέπεις είναι και μυρωδάτη αυτή η άχνα της και όχι σαν τη δική μας και των άλλων ζωντανών, που είναι κάπως δύσοσμη. Και πώς γεννιέται μέσα στο χώμα αυτό το άρωμα, ρώτησα τον Μπάρμπα Μήτσο. Αντ’ αυτού ανέλαβε να μου απαντήσει ο Βαγγέλης ο δραγάτης λέγοντας. Ας αφήσουμε τώρα τον Μπάρμπα Μήτσο να κάνει τη δουλειά του και πάμε για να στο εξηγήσω εγώ αυτό κατά το δρόμο μας. Όταν φύγαμε από εκεί, εγώ ο κολλιτσίδας του δραγάτη, που δεν κρατιόμουν για την εξήγηση αυτής της μυρωδιάς που έβγαινε από το οργωμένο χωράφι, άρχισα να τον τραβάω από το μανίκι για να αρχίσει και εκείνος να μου εξηγεί τι ήταν και από πού προερχόταν το άρωμα αυτό. Ναι μου είπε, το άρωμα αυτό, το άρωμα της γης όπως το είπαμε, είναι περισσότερο αισθητό στα ρεβένια και τα φτωχά χωράφια, που τα αφήνουμε κανένα χρόνο ακαλλιέργητα, με αγρανάπαυση για ξεκούραση πριν απο την σπορά τους, αυτά τα χωράφια είναι εκείνα που συνήθως γεμίζουν ολοχρονίς από διάφορα ετήσια ή διετή αρωματικά φυτά, όπως είναι η ρίγανη, η ασφάκα το χαμομήλι και άλλα αλλόφερτα κομμάτια παρόμοιων αρωματικών φυτών, όπως του θυμαριού λ.χ. οπότε όλα αυτά ξηραίνονται το καλοκαίρι, πέφτουν στο έδαφος και εκεί με τις βροχές αποστραγγίζονται και έτσι ρουπώνουν, με το άρωμά τους το χώμα που το συγκρατεί. Έτσι τώρα είχες και εσύ την τύχη να απολαύσεις το άρωμα από την άχνα ετούτη της γης, που αν κρυαδιάσει κάπως, την βλέπεις καμιά φορά και μετά από βροχή, να αναδύεται κατά το όργωμά της. Αυτά είπε στο διάβα εκείνου του καραβανιού ο μοναχός Αγάθωνας στο αγωγιάτη εκείνον τον Πετρούσα, ο οποίος παραξενεύτηκε κάπως από τις γνώσεις και τα ενδιαφέροντα εκείνου του νεαρού μοναχού Αγάθωνα και σταμάτησε εκεί την κουβέντα, την ημέρα εκείνη του ταξιδιού τους.
Το παρόν άρθρο είναι ένα αυτούσιο απόσπασμα ενός διαλόγου, παρμένο από ένα βιβλίο μου, Αγάθων ο πεφωτισμένος μοναχός.
*Ο Νίκος Μπρουσοβάνας είναι συνταξιούχος γεωπόνος