Αίτια για τη βίαιη συμπεριφορά ανηλίκων

Από τον Κώστα Γιαννούλα

Η βίαιη συμπεριφορά ανηλίκων δεν μας προέκυψε, ξαφνικά. Κυοφορούνταν, εδώ και δεκαετίες, και όσοι σαν και εμένα υπηρετήσαμε ως εκπαιδευτικοί στα σχολεία της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, τη βλέπαμε να έρχεται απειλητική, αλλά άρχοντες και αρχόμενοι αγρόν αγοράζαμε, ενώ θα έπρεπε να παρθούν προληπτικά μέτρα, προκειμένου να αποφευχθούν τα χειρότερα. Αναγκαστικά, τώρα, τρέχουμε και δεν φτάνουμε πληρώνοντας το τίμημα της αδιαφορίας μας.

Ένα απ’ τα βασικά αίτια, που οδήγησαν σ’ αυτήν την εξέλιξη, έχει να κάνει με το γεγονός, ότι η ελληνική κοινωνία δεν κατάφερε να διαχειριστεί, σωστά, τις δημοκρατικές ελευθερίες και τα ατομικά δικαιώματα, που κατέκτησε με την πάροδο του χρόνου. Γι’ αυτό και δεν είναι λίγοι αυτοί, που λησμόνησαν, εν πολλοίς, ότι η ατομική ελευθερία έχει όρια και φθάνει ως εκεί, που αρχίζει η ελευθερία των άλλων. Ειδικότερα, μετά την εξέγερση του Πολυτεχνείου το 1973 και, κυρίως, μετά τις μαθητικές καταλήψεις του 1990, οι οποίες, σημειωτέον, έχουν γίνει καθεστώς, αφού επαναλαμβάνονται, μονότονα και για ψύλλου πήδημα κάθε χρόνο, ένας άνεμος επαναστατικότητας συνοδευόμενος, όμως, από καταστροφικές ακρότητες και ασυδοσία, φυσά στα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας και τα επηρεάζει, αρνητικά. Σημειωτέον, ακόμη, ότι η κατάσταση αυτή όχι μόνο δεν καταδικάζεται απ’ το σύνολο της πολιτικής ηγεσίας του τόπου, αλλά, πολλές φορές, υποδαυλίζεται από ορισμένους για ευνόητους λόγους, γεγονός που διευκολύνει εξωσχολικά στοιχεία στο καταστροφικό έργο τους.
Πέραν τούτου, η ελληνική παραδοσιακή οικογένεια περνά κρίση στις μέρες μας και πολλές απ’ αυτές έπαυσαν, πλέον, να λειτουργούν ως σημείο αναφοράς και φροντίδας ανήλικων παιδιών. Οι εξωσυζυγικές σχέσεις, άλλωστε, η ενδοοικογενειακή βία και τα διαζύγια δίνουν και παίρνουν στις μέρες μας, ενώ η χριστιανική αντίληψη για τον τρόπο λειτουργίας της οικογένειας αποδυναμώνεται, συνεχώς. Αλλά και η είσοδος της γυναίκας ­ μητέρας στην αγορά εργασίας, που την αναγκάζει να απουσιάζει πολλές ώρες απ’ το σπίτι και, επί πλέον, η παράλληλη απουσία παππούδων και γιαγιάδων, που η σύγχρονη αντίληψη τους θέλει να ζουν, ως επί το πλείστον, σε δικό τους σπιτικό ή σε οίκους ευγηρίας, κάνουν πολλά σπίτια αφιλόξενα για ανήλικα παιδιά. Βεβαίως, υπάρχουν τα κινητά τηλέφωνα με ποικίλες εφαρμογές, στις οποίες είναι κολλημένα τα παιδιά, αλλά και τηλεοπτικά και ηλεκτρονικά μέσα, που καλύπτουν, εν μέρει, το κενό της απουσίας γονιών και παππούδων. Τα πρότυπα, όμως, που προβάλλονται, συνήθως, σ’ αυτά κάθε άλλο παρά κατάλληλα είναι για τη σφυρηλάτηση ακέραιων χαρακτήρων ανήλικων παιδιών.
Κάτω απ’ αυτές τις συνθήκες και μη έχοντας οικογενειακά και άλλα στηρίγματα, καθώς και την κατάλληλη αρματωσιά, πολλοί ανήλικοι ξεπορτίζουν, νωρίς, απ’ το σπίτι τους και επιστρέφουν σ’ αυτό, όταν τους καπνίσει και χωρίς κανένα έλεγχο, εντάσσονται σε οργανωμένους συνδέσμους φιλάθλων και σε άλλες παρέες αμφιβόλου ποιότητας και, γι’ αυτό, πέφτουν, πολλές φορές, θύματα επιτηδείων, που τους εκμεταλλεύονται, ποικιλοτρόπως. Αν σ’ όλα αυτά προσθέσουμε, ότι το επίσημο όργανο της Πολιτείας, που λέγεται Αστυνομία, αμφισβητείται και πολεμιέται από ορισμένους κύκλους, με αποτέλεσμα να δυσκολεύεται στην άσκηση των καθηκόντων της, που είναι η ασφάλεια των πολιτών, τότε, αντιλαμβανόμαστε, γιατί βρίσκεται σε έξαρση η βίαιη συμπεριφορά ανηλίκων.
Άφησα για το τέλος τις ευθύνες, που έχει το σχολείο γι’ αυτήν την αρνητική εξέλιξη. Δεν πρέπει να ξεχνάμε, ότι η φοίτηση των μαθητών στις πρώτες βαθμίδες της Εκπαίδευσης, τουλάχιστον, είναι υποχρεωτική, όπερ σημαίνει, ότι στα σχολεία μας φοιτά, καλώς, το σύνολο των μαθητών της χώρας. Στο σύνολο αυτό, όμως, υπάρχουν και παιδιά, που κουβαλούν ποικίλα οικογενειακά και άλλα προβλήματα. Και επειδή ορισμένοι γονείς χρησιμοποιούν τα σχολεία μόνο ως φυλακτήρια παιδιών, ενώ κάποιοι άλλοι όχι μόνο δεν συνεργάζονται, αρμονικά, μαζί τους, αλλά και τα επισκέπτονται, συνήθως, είτε ως τιμητές, είτε, μόνο, για να πάρουν τους ελέγχους επίδοσης των παιδιών τους, αντιλαμβάνεται, εύκολα, κανείς, πόσο δύσκολο και υπεύθυνο είναι το έργο των εκπαιδευτικών.
Εν τούτοις, αρκετοί απ’ αυτούς δεν διαθέτουν ψυχοπαιδαγωγική κατάρτιση τέτοια, που να μπορεί να τους βοηθήσει, αποτελεσματικά, στο έργο τους. Πέραν τούτου, κάποιοι εφημερεύοντες δεν ασκούν, σωστά, τα καθήκοντά τους την ώρα των διαλειμμάτων, παρότι γνωρίζουν, ότι παραμονεύουν εξωσχολικοί και ότι αυτό, που σήμερα ονομάζουμε «μπούλινγκ», είναι μια παλιά ιστορία, που θέλει προσοχή. Τέλος, κάποιοι άλλοι απ’ αυτούς αντί για πρώτοι μπαίνουν τελευταίοι στις αίθουσες και φεύγουν πρώτοι απ’ αυτές, γεγονός, που το εκμεταλλεύονται οι ζωηροί μαθητές και προκαλούν φασαρία, διαπληκτισμούς και ζημιές.
Κάτω απ’ αυτές τις συνθήκες, πώς να μην ανθεί στις μέρες μας η βίαιη συμπεριφορά ανηλίκων;