Από τον Κώστα Γιαννούλα
Κατά τη διάρκεια της κατοχής αλλά και του εμφυλίου, που ακολούθησε, εκτός των άλλων δεινών η χώρα μας ισοπεδώθηκε στην κυριολεξία, η οικονομία καταστράφηκε, ενώ πολύς κόσμος πείνασε μέχρι θανάτου. Χρειάσθηκε, γι’ αυτό, μετά την απελευθέρωση και την επώδυνη εξομάλυνση του πολιτικού βίου ν’ αρχίσει, αμέσως, η ανοικοδόμηση και η εκ νέου αναδιοργάνωση της χώρας, προκειμένου αυτή και οι άνθρωποί της να ξανασταθούν στα πόδια τους.
Και επειδή, κατά την περίοδο αυτή, λόγω έλλειψης αγαθών και πληθωρισμού η αξία του χρήματος εξανεμίσθηκε προς δόξαν των μαυραγοριτών, για προληπτικούς λόγους και για να μη ξαναγεμίσουν τα μπαούλα και τα πορτοφόλια με άχρηστα χάρτινα εκατομμύρια, αλλά και για να μην ξαναπάθουν τα ίδια, οι πολλοί Έλληνες μεταπολεμικά άρχισαν να μετατρέπουν τις όποιες οικονομίες τους σε σκληρό νόμισμα και συγκεκριμένα σε στερλίνες και μάλιστα αδήλωτες, και να τις κρύβουν καλά στα σπίτια τους αποφεύγοντας τις καταθέσεις σε τράπεζες και ταμιευτήρια.
Αυτή η τακτική με τον καιρό, αντί να λύσει, δημιούργησε άλλου είδους προβλήματα, αφού μια οικονομία, για να ορθοποδήσει, χρειάζεται, εκτός των άλλων, να κυκλοφορεί ρευστό στην αγορά και να επενδύεται αναλόγως. Χρήμα, όμως, ειδικά τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια ούτε κυκλοφορούσε, ούτε επενδύονταν.
Γι’ αυτό και οι κρατούντες της εποχής ανέλαβαν σε κεντρικό επίπεδο την πρωτοβουλία να πείσουν τον κόσμο να εμπιστευθούν τα χρήματά τους στις Τράπεζες και στο Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο. Η βασική επιχειρηματολογία τους ήταν ότι κατ’ αυτόν τον τρόπο δε θα κινδύνευαν τα χρήματά του ούτε απ’ τους κλέφτες αλλά ούτε κι απ’ τα ποντίκια, θα τα αυγάταιναν μέσω των επιτοκίων, και μέσω των επενδύσεων θα επωφελούνταν και οι καταθέτες και ο άλλος κόσμος, αφού υπό μορφήν δανείων και όχι μόνο θα αξιοποιούνταν σε διάφορα κοινωφελή έργα και θα έβρισκαν, έτσι, δουλειά άνεργοι πολίτες.
Προς το σκοπό αυτό και για ν΄ αλλάξει συμπεριφορά ο κόσμος, πήραν και την απόφαση οι τότε κυβερνώντες να γιορτάζεται σ’ όλα τα σχολεία της Α/θμιας και Β/θμιας Εκπ/σης κάθε χρόνο στις 31 Οκτωβρίου η παγκόσμια ημέρα αποταμίευσης. Με εγκυκλίους τονίζονταν σε κάθε σχολείο οι θετικές συνέπειες της αποταμίευσης, με ποιο τρόπο αυτή μπορεί να γίνει πιο αποδοτική και συμφέρουσα και ακολουθούσε στις μεγάλες τάξεις του Δημοτικού και του Γυμνασίου γραπτός διαγωνισμός έκθεσης, που διοργάνωνε το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο. Το θέμα ήταν πάντα σχετικό με την αποταμίευση και βραβείο για την καλύτερη έκθεση κάθε τάξης ήταν μεταλλικός κουμπαράς, ο οποίος, για να ανοιχθεί, όταν γέμιζε, έπρεπε να οδηγηθεί για ξεκλείδωμα στο Ταμιευτήριο.
Αποτέλεσμα αυτής της προσπάθειας ήταν να γεμίσει, με την πάροδο του χρόνου, όλη η Ελλάδα, από χρωματιστούς μεταλλικούς κουμπαράδες του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου, όπου κατέληγε το χαρτζιλίκι των παιδιών, ασκούμενα, κατ΄αυτόν τον τρόπο, στην αποταμίευση. Οι κουμπαράδες αυτοί, αξίζει να σημειωθεί, αντικατέστησαν σιγά-σιγά όλους εκείνους, που ήταν κατασκευασμένοι από γύψο ή πηλό, μια που εύκολα σπάζανε και αφαιρούνταν το περιεχόμενό τους, όταν κάποιοι το ορέγονταν ή το είχαν ανάγκη. Το πιο σημαντικό, όμως, ήταν να αυξηθούν οι καταθέσεις και να ενισχυθεί η επιθυμία των Ελλήνων να ξοδεύουν λιγότερα από όσα παρήγαγαν, προκειμένου ν’ είναι σε θέση ν’ αντιμετωπίζουν δύσκολες καταστάσεις.
Μελαγχολώ, όμως, με τη σκέψη ότι από ένα χρονικό σημείο και μετά οι ίδιες οι Τράπεζες και η επίσημη Πολιτεία μαζί τους αντί να επιμένουν στη συνέχιση της ίδιας πολιτικής αναφορικά με την αποταμίευση, άλλαξαν τακτική και ενίσχυσαν με δελεαστικές προτάσεις την επιθυμία των πελατών τους να ξοδεύουν αλόγιστα και περισσότερα απ’ αυτά που παράγουν, δανείζοντάς τους χρήματα, όταν δεν τους έφθαναν, όσα είχαν. Έτσι φτάσαμε, σιγά-σιγά, στα υπερχρεωμένα νοικοκυριά και κατ’ επέκταση στην υποχρεωμένη Ελλάδα πληρώνοντας τα σπασμένα, με τον τρόπο που καλά γνωρίζουμε.
Και επειδή η υγιής αποταμίευση, που, ειρήσθω εν παρόδω, δεν έχει καμιά σχέση με τη φιλαργυρία, αποτελεί σταθερή αξία, εύχομαι και ελπίζω, τώρα που με την οικονομική κρίση πήραμε το μάθημά μας, ότι η Πολιτεία θα πάρει όλα εκείνα τα ενδεδειγμένα μέτρα και θα εξασφαλίσει ένα τέτοιο νομοθετικό πλαίσιο, ώστε να ξεθαρρέψουν και πάλι οι καταθέτες και να μην αποσύρουν, ούτε να κρατούν τις όποιες οικονομίες στα σπίτια τους, αλλά ούτε και να τις καταθέτουν σε Τράπεζες του εξωτερικού. . Στην προσπάθεια αυτή καλό θα ήταν, πιστεύω, να αναβιώσει και πάλι ο θεσμός της έκθεσης στα σχολεία και ο κουμπαράς. Το χρωστάμε στα παιδιά μας.
