Οι επικούρειοι φιλόσοφοι με εκπρόσωπο τον Αναξαγόρα διακηρύττουν ότι : «Μηδέν των γιγνομένων καθ’ ειμαρμένη γίγνεται».
Οι στωικοί φιλόσοφοι, αντιθέτως, διακηρύττουν ότι «πάντα καθ’ ειμαρμένη γίγνονται». Αντίληψη που οδηγεί στη μοιρολατρεία και στην αδράνεια, περιμένοντας «στωικά» κάθε κακό που μας έρχεται.
Οι Αρχαίοι δεν είχαν προχωρήσει στην επιστήμη της γενετικής, η οποία σήμερα επιτρέπει π.χ. να ανακαλύπτουμε ότι ο καταστρεπτικός λοιμός που θανάτωσε στην αρχή του Πελοποννησιακού πολέμου το ένα τρίτο του πληθυσμού της Αθήνας, οφείλεται στον τυφοειδή πυρετό. Χάρη στη Μοριακή Βιολογία προσδιόρισαν το ένοχο μικρόβιο στον πολφό των δοντιών που βρήκαν σε ομαδικό τάφο στον Κεραμεικό.
Άλλο παράδειγμα: Σε μερικά «γράμματα» από τα τρισεκατομμύρια που περιέχει κάθε κύτταρο, ανακάλυψαν μεταλλάξεις οι οποίες προέκυψαν στην εποχή των Φοινίκων. Με βάση αυτήν την ανακάλυψη προσδιόρισαν αν και πόσοι κάτοικοι του σημερινού Λιβάνου είναι απόγονοι των Φοινίκων.
Ωστόσο, οι Αρχαίοι κάτι είχαν μυριστεί για το γονιδίωμα και το εξέφρασαν με τον μύθο των Μοιρών. Σύμφωνα με τον μύθο, όταν γεννιέται ένα παιδί, η μοίρα Κλωθώ έρχεται με δύο άλλες μοίρες, τη Λάχεση και την Άτροπο να το «μοιρώσουν», δηλαδή να του προσδιορίσουν τη ζωή. Παρουσιάζεται με μία ρόκα (ηλακάτη) και ένα αδράχτι (άτρακτο) και πλέκει το νήμα της ζωής του νεογέννητου. Με τη σημερινή γνώση, το αντίστοιχο του γονιδιώματος.
Σήμερα γνωρίζουμε ότι το γονιδίωμα προκαθορίζει τη συμπεριφορά του παιδιού κατά 45% έως 75%. Το υπόλοιπο 25% έως 55% καθορίζεται από την αγωγή, το περιβάλλον, την παιδεία κ.λπ.
Κατά συνέπεια, η αλήθεια βρίσκεται στο μέσον μεταξύ της επικούρειας και της στωικής φιλοσοφίας. Με τη διαφορά ότι δεν περιμένουμε «στωικά» κάποιο κακό που προβλέπει το γονιδίωμα π.χ. προδιάθεση για εμφάνιση καρκίνου. Το πολεμάμε όταν εμφανιστεί, ακόμη και πριν εκδηλωθεί, με όσα μέσα μάς παρέχει η επιστήμη.
Επανερχόμεθα στην επικούρεια φιλοσοφία, σύμφωνα με την οποία σκοπός της ζωής είναι η ευδαιμονία, στηριζόμενη κυρίως στην πνευματική καλλιέργεια και στην πρακτική της αρετής. Ιδανικό του ανθρώπου πρέπει να είναι κυρίως η απόλαυση εσωτερικών αγαθών, όπως: η αταραξία, η γαλήνη και η ηρεμία του βίου. Όσο για τα εξωτερικά, τα υλικά αγαθά πρέπει ο άνθρωπος να τα απολαμβάνει με μέτρο.
Από τον Άγγελο Ζαχαρόπουλο
