ΤΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΑΘ. ΠΑΠΑΘΕΟΔΩΡΟΥ
nikapap@hotmail.com
Στον κατάλογο των Δημάρχων Λαρίσης, από τους πρώτους κατά χρονολογική σειρά συγκαταλέγεται και ο Αχιλλεύς Λογιωτάτου (1895-1896). Είναι εξ άλλου γνωστή στη Λάρισα η οδός Λογιωτάτου, η οποία αποτελεί τη συνέχεια της οδού Αγ. Νικολάου, από την Ανθίμου Γαζή και δυτικότερα, πίσω από το Κουτσίνειο σχολικό συγκρότημα.
Ο Αχιλλεύς Δημητρίου Λογιωτάτου εγγονός του λόγιου Ιωάννη Οικονόμου Λογιωτάτου του Λαρισσαίου, γεννήθηκε στη Λάρισα κατά την επικρατέστερη εκδοχή το 1847[1]. Τα πρώτα γράμματα τα διδάχθηκε στην τουρκοκρατούμενη Λάρισα, στο μοναδικό σχολείο της πόλης, το οποίο στεγάζονταν πίσω από την εκκλησία του Αγίου Αχιλλίου, στο λόφο της Ακρόπολης. Τις γυμνασιακές του σπουδές τις συνέχισε στην Αθήνα και όταν τις τελείωσε φοίτησε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, όπου παρακολούθησε μόνον το πρώτο έτος. Συνέχισε τις σπουδές του και αποφοίτησε από το πανεπιστήμιο του Wirtsburg της Βαυαρίας. Στη συνέχεια ασκήθηκε πρακτικά στις μεγαλύτερες κλινικές του Μονάχου και της Βιέννης και το 1870 επέστρεψε στη Λάρισα για να εξασκήσει το λειτούργημά του[2].
Το 1881 νυμφεύθηκε την Ελένη Διαμαντοπούλου, κόρη του νομικού και πολιτικού Αδαμαντίου Διαμαντοπούλου[3] και της Κλεοπάτρας Γεωργαντά[4].
Με την απελευθέρωση της Θεσσαλίας (1881), το ελληνικό κράτος θέλησε να καταγράψει και να ελέγξει την επιστημονική κατάρτιση και ικανότητα όλων των υγειονομικών οι οποίοι εξασκούσαν το επάγγελμά τους στις νέες χώρες. Σύμφωνα με τη διαδικασία αυτή, το Ιατροσυνέδριο, το αντίστοιχο του σημερινού Ανωτάτου Υγειονομικού Συμβουλίου, χορήγησε στον Αχιλλέα Λογιώτατο ή Λογιωτάτου του Δημητρίου, κατά την έκτακτη συνεδρίαση της 14ης Οκτωβρίου 1882 «απόλυτον άδειαν του μετέρχεσθαι την ιατρικήν εντός της ελληνικής επικρατείας κατά τους νόμους αυτής»[5]. Από τα ίδια πρακτικά του Ιατροσυνεδρίου πληροφορούμαστε ότι στη συνεδρίαση της 7ης Φεβρουαρίου 1883 εγκρίθηκε αποζημίωση επ’ ονόματί του[6]. Επίσης έναν μήνα αργότερα, στη συνεδρίαση της 7ης Μαρτίου 1883 ανακοινώθηκε στο Ιατροσυνέδριο έκθεση του Αχιλλέα Λογιωτάτου για την επιδημία εγκεφαλονωτιαίας μηνιγγίτιδας, η οποία εμφανίσθηκετην περίοδο εκείνη στη Λάρισα.
Επειδή με το επάγγελμά τους πολλοί ιατροί αποκτούσαν την εποχή εκείνη μεγάλη κοινωνική αναγνώριση, κατέρχονταν με αξιώσεις και στον πολιτικό στίβο, είτε σε τοπικό επίπεδο, είτε σε εθνικό. Είναι γνωστό ότι αρκετοί δήμαρχοι και βουλευτές των πρώτων μεταπελευθερωτικών δεκαετιών στη Λάρισα υπήρξαν ιατροί. Από τον κανόνα αυτόν δεν μπόρεσε να ξεφύγει ούτε και ο Αχιλλέας Λογιωτάτου. Γνωρίζουμε ότι στις 14 Μαΐου 1884, με την ιδιότητα του πολιτευτή, συνόδευσε τον τότε πρωθυπουργό Χαρίλαο Τρικούπη κατά την επίσκεψή του στον Τύρναβο. Όπως διαβάζουμε από εφημερίδα της εποχής «άπαντες οι κάτοικοι συνήχθησανλαμπαδηφορούντες και υπεδέχθησαν εν ζητωκραυγαίς τον κ. πρόεδρον. Ο ιατρός κ. Αχιλλεύς Λογιώτατος, εν μέσω των ζητωκραυγών του πλήθους, απήγγειλε καταλληλότατον και ενθουσιωδέστατον λόγον. Ο κ. πρόεδρος απήντησενευχαριστήσας δια μακρών δια την υποδοχήν»[7].
Στις εθνικές εκλογές που έγιναν στις 4/16 Ιανουαρίου 1887 έθεσε υποψηφιότητα ως βουλευτής με το κόμμα του Χαρίλαου Τρικούπη και κατατάχθηκε πρώτος επιλαχών. Την 1η Νοεμβρίου 1888, με τον θάνατο του βουλευτήΑν. Στεριάδη[8]κατέλαβε τη θέση του και έτσι θήτευσε για ένα μικρό χρονικό διάστημα ως βουλευτής στο κοινοβούλιο.
Εν τω μεταξύ πιο πριν, στις δημοτικές εκλογές του Ιουλίου του 1887, εκλέχθηκε δημοτικός σύμβουλος με το ψηφοδέλτιο του δημάρχου Διονυσίου Γαλάτη και διορίσθηκε Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου.
Από τα πρακτικά των συνεδριάσεων του Δημοτικού Συμβουλίου Λαρίσης της 22ας Νοεμβρίου 1890 μαθαίνουμε ότι με μυστική ψηφοφορία εκλέχθηκε ο δημοτικός γιατρός Αχιλλεύς Λογιωτάτου με ψήφους έντεκα υπέρ και μίας κατά, να αποσταλεί «όπου δει προς εκμάθησιν της θεραπευτικής μεθόδου του φαρμάκου εναντίον της φυματιώσεως, με ποσόν 3.000 δρχ.»[9]. Η φυματίωση την περίοδο εκείνη αποτελούσε μάστιγα, ιδίως στα ενδεή κοινωνικά στρώματα. Καθώς ήταν σχετικά πρόσφατη η ανακάλυψη του βακτηριδίου της φυματιώσεως από τον RobertKoch (1843-1910) και οι έρευνες για την καταπολέμηση του μικροβίου βρισκόταν στα πρώτα της στάδια, η προσπάθεια του Δημοτικού Συμβουλίου να προταθεί υποτροφία στον ιατρό του ΔήμουΑχιλλέα Λογιωτάτου, για να μελετήσει σε βάθος την πάθηση και να εκμάθει τη θεραπευτική αντιμετώπισή της, φαντάζει σήμερα πρωτοποριακή.
Κατά τη διάρκεια της εξασκήσεως του ιατρικού επαγγέλματος, το ιατρείο του Αχιλλέα Λογιωτάτου είχε την έδρα του στο φαρμακείο[10] του Παναγιώτη (Γιώτα) Τσόκανου. Βρισκόταν στη γωνία των σημερινών οδών Κύπρου και Ασκληπιού και λειτουργεί μέχρι και σήμερα σαν φαρμακείο, με ιδιοκτήτη τον δισέγγονο του Τσόκανου φαρμακοποιό Δημήτρη Κυλικά.
Στις δημοτικές εκλογές που έγιναν τον Σεπτέμβριο του 1895 έλαβε μέρος επικεφαλής ομάδας επιφανών Λαρισαίων και εκλέχθηκε δήμαρχος της πόλης. Η μοίρα όμως το έφερε η θητεία του να είναι ολιγόμηνη, μόνον πέντε μήνες. Στις 4 Φεβρουαρίου 1896 αναγγέλθηκε από την Αθήνα, όπου είχε μεταβεί για θεραπεία, ο θάνατός του από καρδιακό επεισόδιο και έτσι η προσφορά του στα δημοτικά πράγματα δεν μπορεί να αξιολογηθεί.
Με τη γυναίκα του Ελένη απέκτησε τρία τέκνα, το 1883 την Ιουλία, η οποία παντρεύτηκε το 1906 τον ιατρό Μιχαήλ Σάπκα, τον μετέπειτα επιτυχημένο δήμαρχο της Λάρισας, την Ελπινίκη(Πιπίτσα), η οποία παντρεύτηκε το 1912 τον δικηγόρο και πολιτευτή από τη Ραψάνη Βασίλειο Ζησιάδη και τον Δημήτριο (Μίμη) Λογιωτάτου, ο οποίος μετά το τέλος των βασικών του σπουδών στη Λάρισα, σπούδασε οικονομικά στην Αθήνα, εργάσθηκε σε διάφορα υποκαταστήματα της Εθνικής Τραπέζης στην επαρχία και τελικά αναδείχθηκε σε υψηλόβαθμο τραπεζικό στέλεχος. Νυμφεύθηκε την Αθηνά Πλάκα από τον Τύρναβο,υπήρξε σύγαμπρος με τον βουλευτή και δήμαρχο Δημήτριο Χατζηγιάννηκαι δεν άφησε απογόνους.
Σε αντίθεση με τον άνδρα της,η σύζυγος του Αχιλλέα Λογιωτάτου, Ελένη, απεβίωσεπλήρης ημερών την άνοιξη του 1932. Καθ’ όλη τη μακροχρόνια διάρκεια της χηρείας της αφιερώθηκε αποκλειστικά στην ανατροφή και τις σπουδές των παιδιών της και στην ανάπτυξη φιλανθρωπικού έργου. Ζούσε μαζί με την μικρότερη κόρη της ΠιπίτσαΖησιάδου στο πατρικό σπίτι της οικογένειας Λογιωτάτου, το οποίο βρισκόταν στην οδό Μεγάλου Αλεξάνδρου, εκεί που μέχρι πρότινος λειτουργούσε το ξενοδοχείο «Άνεσις»[11].
Ο Αχιλλεύς Λογιωτάτου είχε και έναν μικρότερο αδελφό τον Χαρίλαο (1855-1930), ο οποίος σπούδασε νομικά, εξάσκησε το επάγγελμά του στη Λάρισα και διετέλεσε και αυτός δημοτικός σύμβουλος.
--------------------------------
[1]. περ. Θεσσαλικά Χρονικά, έκτακτος έκδοσις, Ιστορική και Λαογραφική Εταιρεία των Θεσσαλών, Αθήναι, 1935, σ. 288γ. Ορισμένοι αναφέρουν ως έτος γεννήσεως του Αχιλλέως Λογιωτάτου το 1851. Η χρονολογία αυτή όμως έρχεται σε αντίθεση με την πληροφορία ότι έφθασε στη Λάρισα γύρω στα 1870, όταν ολοκλήρωσε τις σπουδές του στο εξωτερικό, γιατί τότε ήταν μόλις 19 ετών.
[2]. Γουργιώτη Λένα, Ιατροί στη Λάρισα τον 19ο αιώνα, εκδ. Σπαρμός και Λαογραφικό Ιστορικό Μουσείο Λάρισας, Λάρισα (1993) σ. 32.
[3]. Ο Αδαμάντιος Διαμαντόπουλος υπήρξε διαπρεπής νομικός. Γεννήθηκε στη Ζάκυνθο, αλλά μετά τις σπουδές του εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Δραστηριοποιήθηκε ενεργώς με την πολιτική και το 1863 διετέλεσε υπουργός Δικαιοσύνης, ενώ το 1864 υπουργός Εξωτερικών. Πέθανε στην Αθήνα το 1876.
[4]. Η Κλεοπάτρα Γεωργαντά ήταν κόρη του Αντωνίου Γεωργαντά, γόνου αρχοντικής οικογένειας των Θηβών και αγωνιστή του 1821, ο οποίος έλαβε μέρος κατά την επανάσταση στο πλευρό του Αθανασίου Διάκου, του Οδυσσέα Ανδρούτσου και άλλων. Διετέλεσε μέλος της 4ης Εθνοσυνελεύσεως. Το 1830 απεσύρθη των πολιτικών αγώνων και διέμενε μέχρι τον θάνατό του στη Λιβαδειά.
[5].Σγάντζος Μάρκος, Οι ιατροί, φαρμακοποιοί και μαίες της Θεσσαλίας κατά τα τέλη του 19ου αιώνα, Θεσσαλικό Ημερολόγιο, τ. 51, Λάρισα (2001) σ. 268.
[6]. Προφανώς ως αμοιβή για διάφορες ιατρικές εκθέσεις ή επιδημιολογικές μελέτες, γιατί διετέλεσε και ιατρός του Δήμου Λαρίσης.
[7]. εφ. Καρδίτσα, φ. 61 (1884) σ. 2. Βλέπε και Σγάντζος Μάρκος, ό.π., σ. 268.
[8]. Καζάκης Φοίβος, Δημήτριος Αστερ. Καζάκης. Βουλευτής και Γερουσιαστής και οι Θεσσαλοί Βουλευταί και Γερουσιασταί (1881-1946), Λάρισα (2006) σ. 13.
[9]. Πράξις 112 των Συνεδριάσεων του Δημοτικού Συμβουλίου Λαρίσσης, και Καλογιάννης Βάσος, Η Χρυσή Βίβλος του Δήμου Λαρίσης. Από τη μακραίωνη ιστορία της Θεσσαλικής πρωτευούσης, Λάρισα (1963), σ. 144.
[10]. Την εποχή εκείνη οι ιατροί συνήθως δεν διατηρούσαν ιδιωτικά ιατρεία, αλλά υπήρχε η συνήθεια, η οποία μάλιστα διατηρήθηκε και μέχρι τη διάρκεια του μεσοπολέμου, να εξετάζουν τους ασθενείς σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους στα ενδότερα των φαρμακείων με τα οποία είχαν συνεργασία.Βέβαια σε βαρύτερα περιστατικά ασθενών έκαναν κατ’ οίκον επισκέψεις με μόνιππα, τα οποία αποτελούσαν τα αγοραία της εποχής.
[11]. Η αξιοπιστία του κειμένου θα ήταν ελλιπής χωρίς την βοήθεια της κ. Λίλας Ρίζου, δισέγγονης του δημάρχου Αχιλλέως Λογιωτάτου και εγγονής του άλλου δημάρχου Μιχαήλ Σάπκα, την οποία και ευχαριστώ.
