Από τον Νίκο Παπαθεοδώρου
Η φωτογραφία αυτή προέρχεται από επιστολικό δελτάριο, το οποίο κυκλοφόρησε περί το 1935 από το βιβλιοχαρτοπωλείο της Λάρισας Α. Παναγιωτακόπουλου & Σία. Όσοι έτυχε να παρακολουθήσουν πριν λίγες ημέρες την εκδήλωση του «Διαζώματος» στο αρχαίο θέατρο, είδαν πολλές φορές την άποψη αυτή της πόλης μας και προσπαθούσαν να καταλάβουν περί τίνος πρόκειται. Και με το δίκιο τους, γιατί αν εξαιρέσει κανείς το μέγαρο Αλεξάνδρου, όλα τα υπόλοιπα κτίρια δεν υπάρχουν πλέον σήμερα.
Η λήψη της φωτογραφίας έγινε από τον πύργο του προπολεμικού ρολογιού της Λάρισας μια ηλιόλουστη ημέρα και ο φακός κοιτούσε τη νότια πλευρά της πόλης, προς την κεντρική πλατεία. Επομένως είχε τη δυνατότητα να αποτυπώσει από ψηλά το κεντρικότερο σημείο της από μια ασυνήθιστη οπτική γωνία και σε μεγάλη έκταση.
Στο κάτω μέρος της εικόνας διακρίνονται οι στέγες μικρών χαμηλών κτιρίων, τα οποία ήταν κτισμένα πάνω ακριβώς από το αρχαίο θέατρο. Σήμερα όλα έχουν κατεδαφισθεί για να αποκαλυφθεί το σπουδαίο αυτό μνημείο της πόλης μας. Αυτός εξ’ άλλου ήταν και ο λόγος που πρόβαλαν την φωτογραφία οι αρχαιολόγοι στην εκδήλωση.
Σε δεύτερο επίπεδο, προβάλλουν δύο κομψά κτίρια. Το τριώροφο αριστερά είναι το μέγαρο Αλεξάνδρου. Κτίσθηκε γύρω στα 1930και διατηρείται μέχρι σήμερα ανακαινισμένο σε πολύ καλή κατάσταση. Το ισόγειο χρησιμοποιήθηκε από τους ιδιοκτήτες για δική τους επαγγελματική χρήση, ενώ οι δύο όροφοι στέγασαν όλο αυτό το διάστημα διάφορες δραστηριότητες (ξενοδοχείο, λέσχη, κλινική, ψυχαγωγικό κέντρο, κ.α.). Κατά την περίοδο της κατοχής ολόκληρο το κτίριο επιτάχθηκε από τους Γερμανούς. Το ισόγειο μετατράπηκε σε χώρο στάθμευσης των αυτοκινήτων τους, ενώ οι όροφοι φιλοξένησαν το Διοικητήριο των Γερμανικών στρατευμάτων.
Το διπλανό γωνιακό κτίριο, όπως αναφέρει η επιγραφή, στέγασε από το1926 την Τράπεζα Λαρίσης, που είχε ιδρυτή και πρώτο διευθυντή τον Κωνσταντίνο Οικονομίδη [1]. Και τα δύο κτίρια επέζησαν από τις συμφορές του Μαρτίου του 1941 (σεισμός, βομβαρδισμοί) με σχετικά λίγες φθορές, αλλά το κτίριο της Τράπεζας κατεδαφίσθηκε τη δεκαετία του 1960 για να κτισθεί μια σύγχρονη πολυώροφη οικοδομή.
Συνέχεια από την Τράπεζα Λαρίσης επί της οδού Παπαναστασίου (Ακροπόλεως τότε και κατόπιν Βασιλίσσης Σοφίας) διακρίνεται μια σειρά καταστημάτων, πολλά από τα οποία λειτούργησαν και κατά τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια. Όμως διαδοχικά κατεδαφίσθηκαν και στην πρώτη σειρά δημιουργήθηκε αρχικά κινηματοθέατρο και στη συνέχεια ξενοδοχείο, το «Διβάνη Παλλάς» και πιο κάτω πολυώροφο κτίριο, στο ισόγειο του οποίου στεγάζεται σήμερα η AlphaBank.
Πίσω από τα οικοδομήματα που περιγράψαμε εντοπίζονται τα μεγάλα κτίρια της Κεντρικής Πλατείας Μιχαήλ Σάπκα, τα οποία έχουν ενδιαφέρον, γιατί ενώ γνωρίζουμε πολύ καλά την πρόσοψή τους από πολλές απεικονίσεις, με τη φωτογραφία αυτή μας δίνεται η ευκαιρία να μελετήσουμε και την πίσω πλευρά τους.
Προς τα αριστερά εξέχει το κτίριο με τον τρούλο, το οποίο κτίσθηκε στις αρχές του 20ου αιώνα και από το 1905 στέγασε την Λέσχη Ασλάνη. Κατά τη χρονολογία λήψης της φωτογραφίας είχε μετατραπεί σε ξενοδοχείο με την ονομασία «Μεγάλη Βρετανία», τη διαχείριση του οποίου είχε ο Β. Μίχος. Μετά την μικρασιατική καταστροφή και τις ανταλλαγές των πληθυσμών το χαρακτηριστικό αυτό κτίσμα περιήλθε στο δημόσιο, το οποίο το 1935 περίπου το παραχώρησε για στρατιωτική χρήση. Όμως ο σεισμός και οι βομβαρδισμοί του 1941 το πλήγωσαν σοβαρά. Μεταπολεμικά το κατεστραμμένο κτίριο κατεδαφίσθηκε και στη θέση του οικοδομήθηκε το κτίριο της Λέσχης Αξιωματικών Φρουράς Λαρίσης, το οποίο άρχισε να λειτουργεί με την σημερινή μορφή του από το 1954.
Δεξιότερα διακρίνεται η οπίσθια βόρεια πλευρά του επάνω ορόφου του ξενοδοχείου «Το Στέμμα», το οποίο άρχισε να λειτουργεί από το 1887. Ο τότε δήμαρχος Διονύσιος Γαλάτης (1887-1894), είχε εξασφαλίσει από την Εθνική Τράπεζα δάνειο για να θέσει σε εφαρμογή το νέο σχέδιο της πόλης και μέσα στα άλλα έργα ενέταξε και την κατασκευή πολυτελούς ξενοδοχείου. Το ξενοδοχείο αυτό ήταν από τα πρώτα επιβλητικά δημόσια κτίρια που δημιουργήθηκαν στην μεταπελευθερωτική Λάρισα.
Στην απέναντι πλευρά της πλατείας μπορεί κανείς να διακρίνει στη σειρά από αριστερά τις προσόψεις των κτιρίων «Παλλάδιον», Εμπορικής Τράπεζας και το τριώροφο κτίριο «Πανελλήνιον». Το ισόγειο του επιβλητικού αυτού κτιρίου φιλοξένησε το ομώνυμο ιστορικό καφενείο μέχρι το 1976, ενώ οι όροφοι το αντίστοιχο ξενοδοχείο μέχρι τον σεισμό του 1941.
Με λίγη προσοχή, ιδίως από εκείνους οι οποίοι διαθέτουν οξεία όραση, μπορούν να εντοπίσουν πίσω από τα κτίρια της πλατείας την ψηλή σιλουέτα του αρχοντικού Σκαλιώρα, ενώ στο βάθος αριστερά μόλις διακρίνεται το επίμηκες κτίριο του σημερινού Γ΄ Δημοτικού Σχολείου, στην περιοχή του σιδηροδρομικού σταθμού του ΣΕΚ (σήμερα ΟΣΕ), ο οποίος όμως δεν διακρίνεται.
-----------------------------
[1]. Ο Κωνσταντίνος Οικονομίδης σπούδασε Νομική στο πανεπιστήμιο Αθηνών, εξάσκησε την δικηγορία στη Λάρισα για μεγάλο χρονικό διάστημα, κυρίως όμως ασχολήθηκε με οικονομικά και τραπεζιτικά θέματα. Εξελέγη βουλευτής στις εκλογές για την Γ΄ Εθνοσυνέλευση (1/14 Νοεμβρίου 1920). Βλέπε Καζάκης Φοίβος, Δημήτριος Αστερ. Καζάκης βουλευτής και γερουσιαστής και οι Θεσσαλοί βουλευταί - Γερουσιασταί (1881-1946), Λάρισα (2006) σελ. 66.
nikapap@hotmail.com
