ΙΧΝΗΛΑΤΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΠΑΛΙΑ ΛΑΡΙΣΑ

1916. Ο Δήμος αγοράζει τον χώρο των Παλαιών Ανακτόρων

Δημοσίευση: 14 Σεπ 2022 13:00
Το κτίριο των ανακτόρων δεξιά, χαμένο μέσα στο πράσινο. Λεπτομέρεια από επιστολικό δελτάριο του Στέφ. Στουρνάρα.  Περίπου 1910. Αρχείο Φωτοθήκης Λάρισας. Το κτίριο των ανακτόρων δεξιά, χαμένο μέσα στο πράσινο. Λεπτομέρεια από επιστολικό δελτάριο του Στέφ. Στουρνάρα. Περίπου 1910. Αρχείο Φωτοθήκης Λάρισας.

Στις 5 Μαρτίου 1913 δολοφονήθηκε ως γνωστόν στη Θεσσαλονίκη ο βασιλιάς Γεώργιος Α’. Τα ανάκτορα της Λάρισας μαζί με τον περιβάλλοντα χώρο κληρονομήθηκαν από τον γιο του πρίγκιπα Νικόλαο (1872-1938). Εν τω μεταξύ με τους νικηφόρους Βαλκανικούς Πολέμους η Ελλάδα ανέκτησε τα εδάφη της Ηπείρου και Μακεδονίας και η Λάρισα έπαψε πλέον να αποτελεί ακριτική περιοχή.

Για τη βασιλική οικογένεια το γεγονός αυτό υποβάθμιζε σημαντικά τον ρόλο των ανακτόρων τους στη Λάρισα. Ο πρίγκιπας Νικόλαος σαν κληρονόμος ήλθε σε επαφή με τη Δημοτική Αρχή της Λάρισας και τελικά αποφασίσθηκε η αγορά τους. Το πωλητήριο συμβόλαιο υπάρχει στα ΓΑΚ Λάρισας στα κατάλοιπα του συμβολαιογράφου Πανταζή Ν. Μουλούλη με τον αριθμό 13662 και με απλά λόγια έχει ως εξής:
Στις 23 Φεβρουαρίου 1916 συγκεντρώθηκαν στο γραφείο του συμβολαιογράφου Πανταζή Ν. Μουλούλη, το οποίο βρισκόταν επί της οδού Αλεξάνδρας (Κύπρου), αφ’ ενός ο Γεώργιος Α’. Ροδόπουλος διευθυντής του υποκαταστήματος της Εθνικής Τράπεζας της Λάρισας, ως πληρεξούσιος του πρίγκιπα Νικολάου και ο Μιχαήλ Σάπκας ιατρός και δήμαρχος Λάρισας, εκπροσωπών τον ομώνυμο Δήμο. Μάρτυρες υπήρξαν ο Γεώργιος Γιαννακόπουλος, δικαστικός κλητήρας και ο Αθανάσιος Σερδάρης, χρυσοχόος. Κατά τη συνάντηση αυτήν αποφασίσθηκε ότι ο Γεώργιος Ροδόπουλος, ως πληρεξούσιος του πρίγκιπα Γεωργίου, πωλεί και μεταβιβάζει στον Δήμο της Λάρισας αντί του ποσού των τριάντα πέντε χιλιάδων (35.000) δραχμών μία κατοικία με όλα τα παραρτήματα, την αυλή και τον κήπο, τα οποία βρίσκονται εντός της Λάρισας, ολικής έκτασης όλου του κτήματος 5.912 τετραγ. μέτρων. Το κτήμα οριοθετείται ως εξής: ανατολικά με ανώνυμη οδό και οδό Ογλ, νότια με την οδό 1ης (πρώτης) Μεραρχίας (σήμερα Βενιζέλου) και πλατεία Ανακτόρων, δυτικά με την οδό Ολύμπου και βόρεια με την οδό Λαρίσης-Τσάγεζι, τη σημερινή οδό Νιρβάνα. Το κτήμα αυτό περιήλθε στην κυριότητα του πρίγκιπα Γεωργίου, βάσει της διαθήκης του πατέρα του βασιλιά Γεωργίου Α’.
Όπως ομολόγησε ο Γεώργιος Ροδόπουλος, το τίμημα των 35.000 δραχμών έλαβε ο πρίγκιπας Νικόλαος απ’ ευθείας από δάνειο, το οποίο συνήψε ο Δήμος Λάρισας με την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος. Ο δε Μιχαήλ Σάπκας ως δήμαρχος δήλωσε ότι επετράπη η αγορά της ανακτορικής οικίας έπειτα από δύο ψηφίσματα του Δημοτικού Συμβουλίου (29 Ιανουαρίου και 17 Φεβρουαρίου του έτους 1915), τα οποία εγκρίθηκαν στις 21 Μαρτίου 1915 από το Υπουργείο των Εσωτερικών.
Στη συνέχεια θα παρακολουθήσουμε πιο άμεσα την αγορά από τον Δήμο του κτιρίου των Ανακτόρων με τον περιβάλλοντα χώρο κατά το 1915-1916, όπως τις έχει καταγράψει στις «Αναμνήσεις» του ο Μιχαήλ Σάπκας, πρωταγωνιστής αυτής της αγοράς, ως δήμαρχος της Λάρισας. Κατά την παράθεση του κειμένου διατηρήθηκε, με ορισμένες ελαφρές παρεμβάσεις, η ορθογραφία και η σύνταξη του χειρογράφου.
«Μετά τον θάνατον του αειμνήστου Γεωργίου Α’ το Ανάκτορον της Λαρίσης διά της διαθήκης του εκληροδοτήθη εις τον πρίγκιπα Νικόλαον. Και ούτος εξηκολούθησε να δαπανά και επιμελήται της καλής συντηρήσεως αυτού, κρατών ως επιμελητάς αυτού τον μηχανικόν Μηχανικού Γραφείου Λαρίσης αοίδιμον [1] Ζαχ. Μαλικούτην και κατόπιν τον Διοικητήν του Συντάγματος Πυροβολικού Λαρίσης, μακαρίτην επίσης, συνταγματάρχην Ταμπακόπουλον.
Ο πρίγκηψ Νικόλαος απεφάσισε, πιεζόμενος και εξ οικονομικών ίσως λόγων, να εκποιήση το εν Λαρίση Ανάκτορον και έδωκε προς τούτο εντολήν εις τον αντιπρόσωπόν του Συντ/ρχην μακαρίτην Ταμπακόπουλον να εκπονήση σχεδιάγραμμα του οικοπέδου των Ανακτόρων, να το κατανείμη εις οικοδομικά οικόπεδα και να το εκποιήση. Ο Ταμπακόπουλος μόλις έλαβε την εντολήν ταύτην με επεσκέφθη εις το γραφείον μου, Δήμαρχον όντα, άλλωστε είχομεν στενόν οικογενειακόν σύνδεσμον, μου ανεκοίνωσε την επιστολήν του πρίγκιπος και στενοχωρημένος με συνεβούλευσε να το αγοράσω όπως ευρίσκεται το παλαιόν αυτό Ανάκτορον μεθ’ όλου του καλώς συντηρημένου κήπου του και καταστήσωμεν αυτό κτήμα Δημοτικόν, με συνεβούλευσε δε προς τούτο να ταξιδεύσω εις Αθήνας και επισκεφθώ επειγόντως τον πρίγκιπα Νικόλαον και τω υποβάλω προτάσεις όπως ευαρεστηθή να τω πωλήση εις τον Δήμον Λαρίσης. Θα έγραφε δε και αυτός σχετικώς συνιστών τούτο.
Την επομένην ανεχώρησα δι’ Αθήνας ίνα προβώ εις προτάσεις προς τον πρίγκιπα εξαγοράς του Ανακτόρου υπό του Δήμου Λαρίσης και έπραξα τούτο υπ’ ευθύνη μου άνευ εντολής του Δημοτ. Συμβουλίου, λόγω του επείγοντος της υποθέσεως. Επεσκέφθην τον πρίγκιπα εις το ανάκτορόν του Πτι-Παλαί της οδού Κηφισίας και έγινα αμέσως δεκτός. Τω εξέθηκα ότι ο Δήμος Λαρίσης δεν θέλει να στερηθή η πόλις του ιστορικού παλαιού Ανακτόρου, εις ό παρέμεινε ο ελευθερωτής Βασιλεύς αείμνηστος πατήρ του κατά την πρώτην επίσκεψίν του εις την Λάρισαν και τω υποβάλω την παράκλησιν όπως τω δώση εις την πόλιν Λαρίσης, διατεθειμένην να τω αγοράση αντί οιασδήποτε τιμής, θεωρών τούτο ιστορικής αξίας δι’ αυτήν και εν καιρώ ο Δήμος Λαρίσης θα ανεγείρη τον ανδριάντα του ελευθερωτού του Βασιλέως Γεωργίου Α’.
Ο πρίγκιψ με ήκουσε μετά προσοχής και συγκινημένος και μοι εδήλωσε αμέσως ότι δεν δύναται να μην ανταποκριθή εις την αίτησιν της Λαρίσης, την οποίαν τόσον έχει αγαπήσει όλη η Βασιλική Οικογένεια, ως αντίτιμον δε, αμέσως καταβλητέον, ορίζει ακριβώς όσα διέθηκε ο πατήρ του διά την αγοράν του, ήτοι χιλίας τουρκικάς λίρας και οκτώ χιλιάδας δραχμάς χρυσάς, όσας κατέβαλε εις απαλλοτρίωσιν ερειπωμένων [2], οικοδομών εις τους ιδιοκτήτας των προς τετραγωνισμόν του όλου περιβόλου και του κήπου ανερχόμενον εις 3.500-4.000 τ. μ., ήτοι εις δραχμάς ανήρχετο το αντίτιμον το ορισθέν προς εξαγοράν εις 34.000 δραχμάς χρυσάς. Ίνα δε καταβληθή αμέσως το ανωτέρω ποσόν και υπογραφή το σχετικόν συμβόλαιον, παρεκάλεσε ο πρίγκιψ τον Διοικητήν της Εθνικής Τραπέζης να μοι χορηγήση προσωπικόν δάνειον του ανωτέρου ποσού. Η Τράπεζα μοι εχορήγησε αμέσως το αιτηθέν δάνειον ως προσωπικόν μου δάνειον και ενέγραψε υπέγγυον ιδιωτικόν μου ακίνητον εν Λαρίση.
Το συμβόλαιον της αγοράς συνετάγη αυθημερόν, του Δήμου αγοράζοντος το παλαιόν Ανάκτορον. Αι πολιτικαί περιστάσεις ήσαν τοιαύται ώστε έπρεπε αμέσως να διεκπεραιωθώσι αι απαιτούμεναι διατυπώσεις [3]. Επιστρέψας εις Λάρισαν ανεκοίνωσα εις το Δημοτικόν Συμβούλιον την γενομένην εσπευσμένως αγοράν του παλαιού Ανακτόρου, πάντα τα λαβόντα χώραν γεγονότα, ως και το προσωπικόν παρά της Εθν. Τραπέζης υπ’ ευθύνη μου χορηγηθέν δάνειον εκ 34.000 χρ. δρχ. Ανέπτυξα δεόντως όλην την υπόθεσιν, χαρακτηρίσας ως επιβεβλημένην την γενομένην εξαγοράν και εζήτησα την έγκρισιν ταύτης εκ των υστέρων και την υπό του Δήμου ανάληψιν του προσωπικώς υπ’ εμού συνομολογηθέντος παρά της Εθν. Τραπέζης δανείου των 34.000 δρχ., προορισμένων δια την καταβολήν του αντιτίμου της αγοράς. Το Δημοτικόν Συμβούλιον ενέκρινεν ομοφώνως την γενομένην αγοράν και την καταβολήν εις την Εθνικήν Τράπεζαν του σχετικού δανείου μου.
Ο Δήμος ευθύς εσκέφθη αν ήτο δυνατόν να εγκαταστήση εις το Μέγαρον το Δημοτικόν Κατάστημα μεθ’ όλων των γραφείων και των παραρτημάτων του, αφού επισκευάση τούτο καταλλήλως και το ανακαινίση οπωσδήποτε. Προς τούτο κατήρτισε επιτροπήν εκ του μηχανικού του Δήμου Ανδρ. Ζούνη, του Νομομηχανικού, και του Επιθεωρητού των Δημοσίων Έργων. Η επιτροπή εξήτασε λεπτομερώς το κτίριον. Τούτο ήτο ολόκληρον ξυλοδεμένον με ισχυροτάτην ξυλείαν, αντισεισμικόν. Εύρε όμως ότι ήτο αδύνατος η επισκευή του και ότι αύτη θα εστοίχιζε πάρα πολύ, χωρίς να είναι δυνατόν να καταστή τούτο προσηρμοσμένον εις την σημερινήν οικοδομικήν και εις τον σκοπόν δι’ ού το προορίζωμεν, να το καταστήσωμεν Δημοτικόν Μέγαρον, συνεβούλευσε δε την κατεδάφισίν του και εκποίησιν της ξυλείας του.
Ο Δήμος ηκολούθησε την γνωμάτευσιν της επιτροπής και εξεποίησε επί δημοπρασία όλον το οικοδομικόν του υλικόν, αναλαβόντος του εργολάβου και την κατεδάφισίν του ιδία δαπάνη. Το οικοδόμημα όλον εξεποιήθη αντί δρχ. 28.000, καταβληθεισών άμα τη κατακυρώσει της δημοπρασίας εις τον Ευαγ. Δαμασιώτην. Ούτω ο Δήμος ηγόρασε το παλαιόν Ανάκτορον με τον ωραίον κήπον του, εκτάσεως 3.600 τ. μ. αντί 6.000 δρχ. μόνον».
Η συνέχεια είναι γνωστή. Ο χώρος των πρώην ανακτόρων προσφέρθηκε από τον Δήμο έναντι ενοικίου στον επιχειρηματία Πέτρο Χαλήμαγα. Αυτός διαμόρφωσε ειδικά την τεράστια αυτή έκταση σε ψυχαγωγικό κέντρο, το οποίο συγκέντρωνε όλη την κοσμική Λάρισα, ιδίως τους καλοκαιρινούς μήνες. Από τα ανάκτορα είχε παραμείνει μόνον το παρεκκλήσιο του Αγίου Βησσαρίωνος, το οποίο επέζησε μέχρι τον σεισμό του Μαρτίου του 1941.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] . Οι «Αναμνήσεις» γράφηκαν από τον Μιχαήλ Σάπκα μεταπολεμικά.
[2]. Χαρακτικά του 1897 απεικονίζουν την παρουσία δύο κτισμάτων ανατολικά των Ανακτόρων, απέναντι ακριβώς από το Γενί Τζαμί. Αυτά σύμφωνα με τον Σάπκα τα αγόρασε ο βασιλέας Γεώργιος Α’ και καθώς ήταν ετοιμόρροπα τα κατεδάφισε. Βλέπε: Γενικά Αρχεία του Κράτους Νομού Λάρισας, Πρακτικά του Δημοτικού Συμβουλίου Λαρίσης 17ης Απριλίου 1914 και Παπαθεοδώρου Νικόλαος, Μιχαήλ Σάπκας, ο ευπατρίδης πολιτικός (1873-1956), Λάρισα (2013), σελ.104.
[3]. Η Ευρώπη βρισκόταν στη δίνη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, ενώ στη χώρα επωάζονταν τα σπέρματα του εθνικού διχασμού.
 
Από τον Νικ. Αθ. Παπαθεοδώρου
 
Περισσότερα σε αυτή την κατηγορία: « Προηγούμενο Επόμενο »

Συνδρομητική Υπηρεσία

διαβάστε την ελευθερία online

Ηλεκτρονικό Αρχείο Εφημερίδας


Σύνδεση Εγγραφή

Πρωτοσέλιδο εφημερίδας

Δείτε όλα τα πρωτοσέλιδα της εφημερίδας

Ψιθυριστά

Ο καιρός στη Λάρισα

Διαφημίσεις

Η "Ελευθερία", ήταν από τις πρώτες εφημερίδες που σηματοδότησε την παρουσία της στο Internet, μ' ένα ολοκληρωμένο site.

Facebook Twitter Youtube

 

Θεσσαλικές Επιλογές

 sel ejofyllo karfitsa 1

Γενικές Πληροφορίες

Η Εφημερίδα

Ταυτότητα

Όροι Χρήσης

Προσωπικά Δεδομένα

Επικοινωνία

 

Η σελίδα είναι πλήρως συμμορφωμένη με τη σύσταση (ΕΕ) 2018/334 της επιτροπής της 1ης Μαρτίου 2018 , σχετικά με τα μέτρα για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του παράνομου περιεχομένου στο διαδίκτυο (L63).

 

Visa Mastercard  Maestro  MasterPass