Το παρακράτος των τραπεζών και τα σπίτια των ανθρώπων

Από τον Θωμά Παπαλιάγκα, δικηγόρο

Από το βήμα της ΔΕΘ ο πρωθυπουργός παρουσίασε ως επιτυχία της κυβέρνησης ότι μειώθηκαν τα κόκκινα δάνεια των τραπεζών. Φυσικά, διότι απλώς τα πούλησαν κοψοχρονιά σε διάφορα funds. Τι δεν είπε ο πρωθυπουργός; Ότι τους τελευταίους μήνες αρκετά από τα funds έχουν

αλλάξει πολιτική και έχουν αποφασίσει να αποκτήσουν από πλειστηριασμούς ένα ποσοστό ακινήτων που ανήκουν στους οφειλέτες, είτε στο όνομά τους είτε στο όνομα κάποιου άλλου fund. Επίσης, κάποιες τράπεζες, με προεξάρχουσα μία μεγάλη, έχουν αποφασίσει να αποκτούν από πλειστηριασμούς κάποια καλά ακίνητα από οφειλέτες τους, συμμετέχοντας σε πλειστηριασμούς που επισπεύδουν για δικές τους οφειλές τα funds. Σύμφωνα με πληροφορίες, στόχος κάποιων funds είναι να αποκτήσουν ένα 25% των ακινήτων αυτών. Δεν χρειάζεται να πούμε ότι αυτή είναι πρακτική κορακιού.
Τα ακίνητα αυτά είναι μία πολύ κερδοφόρα επιχείρηση για εκείνους. Ας πάρουμε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα: κάποιος έλαβε δάνειο 50.000€ κατέβαλε συνολικά περίπου 60.000€ μέσα σε 9 χρόνια. Όταν έκλεισε ο λογαριασμός, προ 5 ετών, όφειλε περίπου 40.000€ επιπλέον. Παρ’ όλα αυτά, σήμερα καλείται να πληρώσει 90.000€, στα οποία συμπεριλαμβάνονται παράνομες επιβαρύνσεις, προσαυξήσεις και υπέρογκοι τόκοι.
Το fund εκδίδει διαταγή πληρωμής και προχωρεί σε πλειστηριασμό. Ο οφειλέτης ζητάει επίμονα τις κινήσεις του δανειακού λογαριασμού και το fund τον παραπέμπει στην τράπεζα για να τις πάρει. Η δε τράπεζα τον παραπέμπει πίσω στο fund, ισχυριζόμενη ότι δεν έχει πλέον τον φάκελο. Αποτέλεσμα αυτού ήταν ο οφειλέτης να μην έχει συγκεκριμένους και ορισμένους λόγους για ανακοπή. Το ακίνητο λοιπόν εκπλειστηριάζεται και οι δύο πρώτοι πλειστηριασμοί βγαίνουν άγονοι. Σύμφωνα με τον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, στον τρίτο πλειστηριασμό η τιμή πρώτης προσφοράς μειώνεται στο 80% και στον τέταρτο στο 65% της αρχικής. Το ακίνητο λοιπόν, που έχει εμπορική αξία 250.000€, ο εκτιμητής του συγκεκριμένου fund το εκτιμά 180.000€. Έτσι, η τράπεζα (ή αντίστοιχα το fund) το αποκτά στο 65% της τιμής πρώτης προσφοράς, δηλαδή για 117.000€. Όταν ο οφειλέτης πλέον ζητάει να το αγοράσει πίσω, δίνοντας περίπου τα ίδια χρήματα, η τράπεζα τού απαντά – μαντέψτε! – ότι θέλει 250.000€!
Προσέξτε τον μηχανισμό: οφείλει κάποιος 40.000€, σύμφωνα με τις όρους του δανείου, καταχρηστικούς ή μη. Η τράπεζα, του έχει δανείσει 50.000€, έχει ήδη εισπράξει 60.000€ και ζητάει ακόμη 90.000€. Πουλάει στο fund την απαίτηση για 60% (διότι έχει εμπράγματη εξασφάλιση), δηλαδή για 54.000€, τις οποίες εισπράττει. Έχει δηλαδή ήδη εισπράξει 60.000+54.000= 114.000€. Το fund, που έδωσε 54.000€ για την αγορά του δανείου, εισέπραξε 90.000€ πλέον δικαστικών κλπ. εξόδων. Καθόλου άσχημα – και αυτό μέσα σε έναν χρόνο. Η τράπεζα έχει ήδη εισπράξει 114.000€ και έχει πληρώσει 117.000€ ως πλειστηρίασμα. Έτσι, βρίσκεται με ένα περιουσιακό στοιχείο αξίας 250.000€. Και όλο αυτό από ένα δάνειο που έδωσε πριν 14 χρόνια ύψους 50.000€. Πέντε φορές τα λεφτά της, Επίσης καθόλου άσχημα.
Ο δε δανειολήπτης; Πήρε πριν 14 χρόνια ένα δάνειο 50.000€, πλήρωσε 60.000€ και έχασε το σπίτι του αξίας 250.000€. Δηλαδή καταστράφηκε. Και βεβαίως δεν έχει δυνατότητα να το αγοράσει πίσω στο ποσό που η τράπεζα το πήρε στον πλειστηριασμό ή, έστω, με ένα λογικό κέρδος. Η τράπεζα τού ζητάει 250.000€! Και ας έδωσε μόνο 117.000€ για να το πάρει, ποσό που σχεδόν είχε εισπράξει ήδη (114.000€) από ένα δάνειο 50.000€.
Αυτό είναι ένα μόνο, αλλά αντιπροσωπευτικό, παράδειγμα της κερδοσκοπικής λειτουργίας πολλών από τα funds και ορισμένων τραπεζών. Η τελευταία σοβαρή νομοθετική παρέμβαση για τους δανειολήπτες ήταν το 2002-2005, με τρεις νομοθετικές ρυθμίσεις για τα πανωτόκια. Μία αποσπασματική και πρόχειρη προσπάθεια ήταν από την κυβέρνηση του Γ. Παπανδρέου με τον λεγόμενο νόμο Κατσέλη, τον οποίο κατήργησε η κυβέρνηση Τσίπρα-Καμμένου. Μεσολάβησε μία προσπάθεια του 2014 για τον έλεγχο των υπέρογκων χρεώσεων κλπ. από τις τράπεζες, που περιορίζει την κατάχρηση σε λογιστικοποίηση τόκων κλπ. Έκτοτε όλες οι νομοθετικές ρυθμίσεις κατατείνουν στην προστασία των συμφερόντων των τραπεζών και στην κερδοσκοπία funds και εισπρακτικών εταιρειών.
Είναι αναγκαία μία σοβαρή νομοθετική παρέμβαση για την προστασία των δανειοληπτών που πέφτουν θύματα τέτοιας άγριας εκμετάλλευσης. Συγκεκριμένα, πρέπει: α) Να απαγορευθεί η καθημερινή όχληση των funds προς τους δανειολήπτες, β) Να είναι υποχρεωμένα τα funds, οι εισπρακτικές εταιρείες και οι τράπεζες να χορηγούν ηλεκτρονικά ηχογραφημένα αντίγραφα των συνομιλιών με τους δανειολήπτες και των κινήσεων των δανειακών λογαριασμών από την πρώτη μέχρι την τελευταία ημέρα εντός πέντε το πολύ ημερών από την αίτησή τους. Σε περίπτωση μη χορήγησης ή καθυστέρησης, να επαπειλείται βαριά χρηματική ποινή σε βάρος τους και υπέρ των δανειοληπτών για παραβίαση των δικαιωμάτων τους. γ) Να υποχρεωθούν εκ του νόμου οι υπερθεματιστές των πλειστηριασμών, αν είναι τραπεζικά ή άλλα παρόμοια ιδρύματα, να επαναπωλούν τα ακίνητα που απέκτησαν στον πλειστηριασμό στους οφειλέτες, αν αυτοί το ζητήσουν εντός δύο ετών από την επίδοση της κατακυρωτικής έκθεσης σε τίμημα όχι μεγαλύτερο από το πλειστηρίασμα προσαυξημένο κατά ένα λογικό κέρδος μέχρι 15%. Έτσι μόνο θα αποθαρρυνθούν τα funds και οι τράπεζες, οι οποίες εκμεταλλεύονται το νομικό πλαίσια για να αρπάζουν τις περιουσίες των οφειλετών, παράγοντας αδιανόητα υπερκέρδη για τους εαυτούς τους.
Είναι θέμα πολιτικής βούλησης, όμως η κυβέρνηση Τσίπρα-Καμμένου και η κυβέρνηση Κυρ. Μητσοτάκη λειτούργησαν υπέρ των τραπεζών και των funds. Σήμερα οι πολίτες δεν έχουν μέσα να προστατευθούν παρά μόνο τη δικαιοσύνη, η οποία δυστυχώς με μεγάλη φειδώ παρέχει την προστασία της. Είναι καιρός να δράσουμε όλοι. Ήδη έχουν ξεκινήσει οι πρώτες αγωγές και μηνυτήριες αναφορές. Δεν υπάρχει χρόνος. Αλλά θα υπάρξει φως, αν δράσουμε όλοι μαζί.