* Του Κων/νου Παπακωνσταντίνου
Τούτες τις μέρες είμαι μάρτυρας ωραίων στιγμών, που περνούν οι μαθητές. Παιδιά από το Δημοτικό ως το Λύκειο, γυρίζουν από το Σχολείο τους στο σπίτι, κρατώντας στην αγκαλιά τους μια στίβα βιβλία. Είναι τα βιβλία της σχολικής χρονιάς τους, που αφειδώς τους τα παρέχει το Κράτος. Βιβλία καλογραμμένα, με επαρκείς εικονογραφήσεις, σχέδια και διαγράμματα. Ένα κομμάτι από τη γενική γνώση, που θα κληθούν οι μαθητές, με τη βοήθεια των δασκάλων τους ν` αφομοιώσουν.
Σταμάτησα έναν μαθητή φορτωμένον με την καινούργια πραμάτεια του, τούτη την αξιόλογη προσφορά της πολιτείας. Του ζήτησα ένα βιβλίο, το ξεφύλλισα και πραγματικά εντυπωσιάστηκα, από την στοχευμένη πρόθεση, που κρύβει μέσα του, να βοηθήσει τον μαθητή, σε κάθε προσπάθειά του για την κατάκτηση της γνώσης.
Άθελα γύρισε ο νους μου στα δικά μου μαθητικά χρόνια. Τότε που ήμουν μαθητής στο 8/τάξιο Γυμνάσιο. Ποτέ δεν πήρα στα χέρια μου ένα καινούργιο βιβλίο. Αυτό ήταν προνόμιο ελαχίστων συμμαθητών μου. Να χαρώ τη γυαλάδα του, τη μυρωδιά του τυπογραφικού φύλλου, την παρθενιά της χρήσης του. Κάθε χρόνο καθώς άνοιγαν τα Σχολεία τον Σεπτέμβριο, επιδιδόμασταν στο παζάρι να πωλήσουμε τα δικά μας μεταχειρισμένα βιβλία σε μαθητές της επόμενης τάξης και συγχρόνως να αγοράσουμε ό,τι μας χρειαζόταν από μαθητές της προηγούμενης τάξης. Βιβλία! Και τι βιβλία. Κουρελιασμένα βρώμικα με σχισμένες σελίδες (τις έκοβαν οι μάγκες για τα «σκονάκια»). Βλέπετε τότε δεν είχαμε δωρεάν Παιδεία. Θα πεις και τώρα έχουν; Για δείτε τα Φροντιστήρια που φυτρώνουν σαν μανιτάρια! Η παραπαιδεία που λέμε. Για δείτε δασκάλους και καθηγητές, οι φροντιστές κατ` οίκον, να τσεπώνουν γερές αμοιβές, και σίγουρα μαύρες και αδήλωτες. Πενήντα ευρώ την ώρα, μου έλεγε ένας γονιός, πλήρωνε για τα μαθήματα του γιου του, τις παραμονές Πανελλαδικών.
Ας γυρίσουμε στο Σχολικό βιβλίο. Αυτό το φρέσκο και καθαρό, το τόσο χρήσιμο στον μαθητή, ξέρετε όλοι πια είναι η τύχη του. Η φωτιά! Πολλοί μαθητές τα καίνε σα να γιορτάζουν τη λήξη της σχολικής χρονιάς. Το ίδιο κάναμε κι εμείς τότε, μετά τους διαγωνισμούς του Ιουνίου. Σπάζαμε στους τοίχους του Σχολείου, τους «κουκάδες» δηλαδή τα μελανοδοχεία, που είχαμε για γραφική ύλη. Εκεί, με μανία και μίσος για τα βιβλία, για το Σχολείο, για την χωλαίνουσα Παιδεία μας.
Οι ερμηνείες για τις μαθητικές αυτές ακρότητες είναι πολλές. Κατ` αρχήν εθίζονται τα παιδιά από μικρά να μη σέβονται την περιουσία του κράτους. Καίνε οι μεγάλοι τα δάση; Ρυπαίνουν το περιβάλλον; Αδιαφορούν για την κρατική περιουσία; Καίνε και οι μαθητές τα βιβλία. Επίσης το εκπαιδευτικό σύστημα στην Ελλάδα ποτέ δεν μόνιασε το παιδί με το Σχολείο. Ποτέ δεν τους έκανε φίλους. Σκληρό το Σχολείο, ανάλγητο, αψυχολόγητο και αντιπαιδαγωγικό. Με το ζόρι η παπαγαλία. Καμιά ουσιαστική εμβάθυνση. Κι ακόμα το εκπαιδευτικό προσωπικό. Ο Δάσκαλος της κάθε βαθμίδας, δεν κέρδισε την παιδική ψυχή. Να την ζεστάνει με το λόγο και τη δίψα για μόρφωση. Δάσκαλοι και μαθητές εγκλωβισμένοι σ` ένα εκπαιδευτικό σύστημα, ντροπή για τον τόπο μας. Κι όμως για τα σχολικά βιβλία μπορούσαν να δοθούν σωστές λύσεις. Πρώτη η κ. Διαμαντοπούλου το 2011 και ο κ. Αρβανιτόπουλος το 2012 ως Υπουργοί Παιδείας προώθησαν την επιστροφή των βιβλίων, κάθε τέλος του σχολικού έτους, από τους μαθητές, ώστε να επαναδιατεθούν, στις επερχόμενες τάξεις, για δύο και τρία χρόνια. Δυστυχώς το θέμα ατόνισε και ξεχάστηκε. Στην Ελλάδα ξεκινάμε κάτι καλό και μετά τον πρώτο ενθουσιασμό το ξεχνάμε, σβήνει άπρακτο. Λες και η μοναδική πρόθεση, που έχουμε είναι η επικοινωνία, τάχα τα οφέλη μιας καλής ιδέας και όχι στην μετά υπομονής εφαρμογή της.
Στα προηγμένα κράτη, όπως στην Αμερική, Γαλλία, Γερμανία το μέτρο της επαναχρησιμοποίησης των Σχολικών βιβλίων, έχει λυθεί προ πολλού. Οι μαθητές παίρνουν δωρεάν τα σχολικά τους βιβλία, με τη ρητή υποχρέωση να τα επιστρέψουν στο τέλος της χρονιάς σε καλή κατάσταση. Αν δεν είναι τα βιβλία σε καλή κατάσταση, οι γονείς υποχρεώνονται να πληρώνουν το αντίτιμό τους. Εμείς γιατί να τα πετάμε ή να τα καίμε; Πάνω από 30 εκατομμύρια ευρώ δαπανώνται από τον Οργανισμό Εκδόσεων Διδακτικών Βιβλίων, φυσικά από την τσέπη του λαού. Γιατί να μην συμβάλλουμε όλοι μας σε μια οικονομία, που δεν απαιτεί καμιά θυσία; Οι κ.κ. της Ο.Λ.Μ.Ε. που ευαισθητοποιούνται για τον αγώνα των σχολικών φυλάκων (και καλά κάνουν) τσαντιριάζοντας μαζί τους έξω από το Υπουργείο, γιατί δεν ευαισθητοποιούνται, για την επαναχρησιμοποίηση των σχολικών βιβλίων; Πέραν από την οικονομία, θα εθιστούν οι μαθητές μας να σέβονται την κρατική περιουσία και φυσικά και τη δική τους, αφού το βιβλίο τους δίνεται δωρεάν.
Η προσπάθεια όμως αυτή, απαιτεί πνεύμα νοικοκυρέματος και σεβασμού στον κοινό μόχθο. Βλέπετε στη χώρα μας ένα τέτοιο πνεύμα; Μια πρόταση είναι να εφαρμοσθεί έστω και πιλοτικά σε 2-3 Σχολεία, αλλά με πίστη στο μέτρο και με κάποιες δυσκολίες στην αρχή. Θα μου πείτε θέλει και νομοθετική ρύθμιση. Αν δεν υπάρχει, ας την επιδιώξουν.
