Ο Κεμάλ στην πρακτική του Ανδρούτσου

Ο μεγάλος Γερμανός φιλόσοφος Γκαίτε όταν έμαθε ότι ο Καποδίστριας δέχτηκε να κυβερνήσει την επαναστατημένη Ελλάδα, εξομολογήθηκε στον φίλο του Έκκερμαν: «Θα σου αποκαλύψω ένα πολιτικό μυστικό, το οποίο αργά ή γρήγορα θα γίνει γνωστό!

Ο Καποδίστριας δεν θα μπορέσει για πολύ να κρατηθεί επικεφαλής των Ελληνικών πραγμάτων, διότι του λείπει μια απαραίτητη ιδιότητα για μια τέτοια θέση. Δεν είναι στρατιώτης. Και δεν έχουμε κανένα παράδειγμα, που ένας πολιτικός να πέτυχε να οργανώσει ένα επαναστατημένο έθνος. Με το σπαθί όμως στο χέρι και επικεφαλής ενός στρατού μπορεί κανείς να διατάζει και να νομοθετεί και να είναι βέβαιος ότι θα τον υπακούσουν».
Και ο Γκαίτε έκαμε την πρόβλεψη αυτή γιατί ήξερε ότι αυτό απορρέει από τη φύση των πραγμάτων και δεν είναι δυνατό να γίνει διαφορετικά. Κι εφόσον αυτό απορρέει από τη φύση των πραγμάτων, τότε κάποιος που θα μελετούσε εξαντλητικά τη ζωή και τη δράση του Οδυσσέα Ανδρούτσου, δεν απομένει παρά να αποφανθεί το εξής: «Από μόνος του μπορούσε ν’ απελευθερώσει την Ελλάδα από τους κοτζαμπάσηδες και τους Τούρκους και μόνος του να την οργανώσει σωστά νομοθετώντας με το σπαθί του». Κάποιοι από τους Έλληνες όμως δεν ήθελαν ούτε την απελευθέρωση της Ελλάδας, ούτε την οργάνωσή της, γι’ αυτό ακριβώς και τον δολοφόνησαν, με τον πλέον ειδεχθή τρόπο έχοντας παράλληλα φροντίσει να μείνει στην Ιστορία ως ο χειρότερος προδότης του Ελληνικού Έθνους.
Ο συνειρμικός λοιπόν νόμος της αντίθεσης οδηγεί την ιστορική μου μνήμη από τον Καποδίστρια στον Ανδρούτσο. Κι απ’ τον Ανδρούτσο στον Κεμάλ. Ναι μεν είναι αυτός, που με το σπαθί του θέρισε περί τις 30.000 Ελλήνων στρατιωτών και αμάχων και προκάλεσε τη Μικρασιατική καταστροφή και τη συρρίκνωση του Ελληνισμού, αλλά σε ‘κείνη τη δεδομένη ιστορική συγκυρία, που με το σπαθί στο χέρι βρέθηκε απέναντι στους Έλληνες, μέσα του δεν είχε κανένα δίλημμα, ούτε πολιτικό, ούτε στρατιωτικό! Περιστοιχισμένος από έναν αποφασισμένο εθνικό στρατό και έχοντας ολόγυρά του υπολείμματα διαφόρων εθνοτήτων, που μέχρι πρόσφατα συναποτελούσαν την άλλοτε κραταιά και τώρα διαλυμένη Οθωμανική αυτοκρατορία, έχοντας εγκατεσπαρμένους σε διάφορα σημεία της Τουρκίας τους εταίρους της Αντάντ, οι οποίοι βουλιμικά προσβλέπουν σε οικονομική εκμετάλλευση, και έχοντας και τους Έλληνες πανέτοιμους για παντοτινή εγκατάσταση προς ενίσχυση της ιστορικής των παρουσίας σε καίρια σημεία της Μ. Ασίας, φέρεται ως ο κύριος εκφραστής και αδιαφιλονίκητος ηγέτης της επανάστασης των Νεότουρκων με απώτερο σκοπό να πραγματώσει το σύνθημά του: «Η Τουρκία στους Τούρκους».
Υπερφαλάγγισε και απογύμνωσε ηθικά τη Σουλτανική παράταξη στη συνείδηση του Τουρκικού λαού, αρνήθηκε την εφαρμογή της συνθήκης των Σεβρών, και κυριολεκτικά κλώτσησε την προσπάθεια των Άγγλων να προκαλέσουν εμφύλιο πόλεμο ανάμεσα στην Κεμαλική και τη Σουλτανική παράταξη αναγκάζοντας έτσι τους Άγγλους ν’ αναγνωρίσουν de facto το εθνικοπολιτικό κίνημα του Κεμάλ.
Το ότι ο άνθρωπος αυτός, ως αξιωματικός του τουρκικού στρατού, ύστερα από την παρουσία των ξένων δυνάμεων στο έδαφος της πατρίδας του, γύρισε το μυαλό του εκατό περίπου χρόνια πίσω και έκαμε συγκρίσεις ανάμεσα στην κατακτημένη Ελλάδα του 1821 και την κατακτημένη Τουρκία του 1918 (μην ξεχνάμε ότι ήταν άριστος γνώστης της Ελληνικής πραγματικότητας) δεν νομίζω πως μένει η παραμικρή αμφιβολία.
Το ότι μελέτησε το σπαθί του Κολοκοτρώνη, του Καραϊσκάκη και του Ανδρούτσου, όπως βεβαίως και τα “καπάκια” του τελευταίου με τους Τούρκους πασάδες, το βεβαιώνει η ίδια η δράση του για την απελευθέρωση της Τουρκίας. Και το ότι ήξερε ότι οι Σοβιετικοί μέσα από τον Εύξεινο καρτερούν την ευκαιρία να περάσουν στη Μεσόγειο, του έκαμε να σκέφτεται πως πέρα απ’ το σπαθί υπάρχει και η διπλωματία, πέρα απ’ τη σφαγή υπάρχουν και οι συνθήκες. Κι όταν οι περιστάσεις το επιβάλλουν, τότε υπάρχουν και οι δύο πρακτικές. Υπάρχουν και οι ψευτιές και οι απάτες, τα ξεγελάσματα του αντιπάλου.
Και στη δεδομένη ιστορική συγκυρία έπρεπε να εφαρμόσει τις ακόλουθες πρακτικές:
α. Σύμφωνο φιλίας με τους Σοβιετικούς. Υπογράφηκε τον Μάρτη του 1921, αφού απ’ τον Νοέμβρη του ‘20 οι Τούρκοι νίκησαν στο Ερζερούμ τους Αρμενίους και απέκτησαν κοινά σύνορα με τους Σοβιετικούς. Η συμπαράσταση της Σοβιετικής Ένωσης, όπως και η προμήθεια στρατιωτικού υλικού, φαινόταν άκρως απαραίτητη στον Κεμάλ.
β. Συμφωνίες με τους Ιταλούς και τους Γάλλους για αποχώρηση των στρατευμάτων τους από τη νοτιοανατολική και νοτιοδυτική Μικρά Ασία με οικονομικά ανταλλάγματα. Έτσι αποσύρθηκαν οι Γάλλοι και οι Ιταλοί το καλοκαίρι του 1921 αφήνοντας στους Τούρκους όλο το στρατιωτικό τους υλικό και ανοιχτά τα λιμάνια για ανεφοδιασμό.
γ. Τον Οκτώβρη του 1921 η Γαλλία υπέγραψε νεότερο, ειδικό σύμφωνο οικονομικής συνεργασίας με τον Κεμάλ (σύμφωνο Franklin Bouillon). Με το σύμφωνο αυτό η Τουρκία καλούσε Γάλλους καθηγητές για να διδάξουν στην Τουρκική εκπαίδευση, κεφαλαιούχους για επενδύσεις και αξιωματικούς για την εκπαίδευση του Τουρκικού στρατού. Και ταυτόχρονα σχεδόν ο Κεμάλ θα υπογράψει σύμφωνο συνεργασίας με την Αρμενία, τη Γεωργία και το Αζερμπαϊτζάν.
δ. Οι Άγγλοι θορυβήθηκαν με όλα αυτά, αλλά έχουν μπροστά τους τους Έλληνες. Και ξέρουν άριστα ότι ο Κεμάλ εναντίον των Ελλήνων θα επιτεθεί διότι αυτούς θεωρεί κατακτητές. Οι Άγγλοι θα πετύχουν την οικονομική συνεργασία και θα φύγουν. Διάβαζε Μουσούλη...
Οι Έλληνες λοιπόν, τον Ανδρούτσο τον δολοφόνησαν και τον χαρακτήρισαν προδότη. Οι Τούρκοι, τον δικό τους Ανδρούτσο τον αποθέωσαν και του προσέδωσαν το προσωνύμιο Ατατούρκ (πατέρας των Τούρκων).
Για την Ομάδα Ιστορικής Έρευνας Αγιάς «Δημήτρης Αγραφιώτης»
Οδυσσέας Β. Τσιντζιράκος, φιλόλογος