Τα μέλη της συμμορίας του: Γκαντάρας Θωμάς, Πλάτανος Λευτέρης, πρώτος του ξάδελφος, Τα αδέλφια Περικλής και Δημήτρης Παπαγεωργίου από το Λουτρό Ελασσόνας, Ντούμος Αντώνιος επίσης από το Λουτρό.
- Πώς έγινε παράνομος: α) Το 1917 - 1918 υπήρχε μεγάλη έλλειψη εφοδίων σ’ όλη την περιοχή. Κατέβηκε με τον πατέρα του στην Ελασσόνα για να αγοράσουν τρόφιμα. Κάποιος τσέλιγκας, ονόματι Δαμάνης, τους ζήτησε ως αντάλλαγμα για τις προμήθειες να τραγουδήσουν και να χορέψουν. Ο Γκαντάρας ένιωσε μεγάλη προσβολή, επέστρεψε και τον σκότωσε. β) Άλλη εκδοχή λέει ότι έκανε πολλές ζωοκλοπές. Μια φορά που τον εντόπισαν, τον διαπόμπευσαν με ένα δέρμα ζώου στο σώμα του. Από τότε που προσβλήθηκε, εξαναγκάστηκε να φύγει και να βγει στο κλαρί.
- Επιδρομή στη Βαλανίδα Ελασσόνας: Μία μαρτυρία αναφέρει πως κατέφυγε στην παρανομία για να εκδικηθεί τον θάνατο τού αδελφού του Βαγγέλη, που δρούσε στο βουνό μαζί με τον ληστή Μπανάκα. Στο χωριό Βαλανίδα, όπου διέμεναν οι προδότες τού αδελφού του, πήγε με την ομάδα του και σκότωσε δύο ανθρώπους. Ύστερα άρχισαν να λεηλατούν το ένα μετά το άλλο σπίτια και στάβλους. Πήραν μαζί τους εκατοντάδες ζώα που τα πούλησαν σε άλλα χωριά στη μισή τιμή. Σε μικρό χρονικό διάστημα είχαν φονεύσει πολλά άτομα, είχαν κλέψει 6 χιλ. ζώα και είχαν συγκρουστεί πάνω από 10 φορές με τα αποσπάσματα. Από τις συμπλοκές αυτές κατάφερνε πάντα να βγαίνει σώος και αβλαβής.
- Πρώτη σύλληψη και απόδραση: Κάποιος ονόματι Λιόλιος από το Αργυροπούλι Λάρισας, πρώην ληστής και τώρα συνεργάτης της Χωροφυλακής, τον πρόδωσε ενώ βρισκόταν σε ένα σπίτι στην Τσαριτσάνη. Συνέλαβαν τον Γκαντάρα που δήλωσε πως αν ζούσε, θα του φάει την καρδιά... Καταδικάστηκε απ’ το Στρατοδικείο Λάρισας σε κάθειρξη 14 ετών. Μετά όμως από 2 χρόνια δραπέτευσε από τις φυλακές. Το πρώτο μέλημά του ήταν να εκδικηθεί τον Λιόλιο. Το έπραξε με τον χειρότερο τρόπο. Έστησε καρτέρι στη Μελούνα, τον συνέλαβε, του άνοιξε την κοιλιά ενώ ήταν ακόμη ζωντανός και του ξερίζωσε την καρδιά...
- Έγινε και πατέρας...: Στη διάρκεια τής έκνομης δράσης του παντρεύτηκε τη Σουλτάνα, μια όμορφη γυναίκα από το Μέγαρο Γρεβενών. Απέκτησαν δύο κόρες που μεγάλωσαν σε δύο διαφορετικές οικογένειες. Η μία σε θετή οικογένεια στην Καλαμπάκα (στον τότε δήμαρχο Ραμμίδη) και η άλλη στον θείο της Θανάση Γκαντάρα. Οι δύο αδελφές συναντήθηκαν πρώτη φορά το 1998 σε ηλικίες 80 και 79 ετών...
- Η ιστορική φωτογράφιση: Ο Γκαντάρας ήθελε να απαθανατίσει τη συμμορία του. Φωτογράφος Τρικάλων ο Αθανάσιος Μάνθος. Συναντήθηκαν σε γάμο. Τα κανόνισε μαζί του, αλλά δεν ήταν κάτι εύκολο, γιατί χρειαζόταν η άδεια τής Χωροφυλακής. Κατάφερε όμως να πάρει έγκριση. Ο Α. Μάνθος μετέβη στο σημείο συνάντησης κι αφού οι ληστές βεβαιώθηκαν πως δεν τον παρακολουθεί κανείς, τον οδήγησαν στο λημέρι τους....
* Στο βουνό είχε φέρει μαζί του όλον τον εξοπλισμό που απαιτούνταν για την εμφάνιση και το τύπωμα των φωτογραφιών, τις οποίες μετά παρέδωσε στους ληστές (τα αρνητικά των εικόνων τα κράτησε). Έμεινε λίγες μέρες μαζί τους και τους φωτογράφισε σε πολλές διάφορες πόζες. Ο Αθαν. Μάνθος έγινε γνωστός στο πανελλήνιο γι’ αυτήν την καταπληκτική, αποκλειστική του ενέργεια. Ήταν η μοναδική φορά που φωτογραφίστηκαν ληστές στο φυσικό τους περιβάλλον και εν ζωή... Σήμερα στα Τρίκαλα ο εγγονός Αθαν. Μάνθος, συνεχίζει το ίδιο επάγγελμα.
- Για τον Περικλή Παπαγεωργίου: Ήταν ο πιο επιβλητικός απ’ όλους, ο ψηλότερος κι ο ωραιότερος. Στρατολογήθηκε 17 ετών, μετά την προσβλητική συμπεριφορά ενός θείου του. Τον κατηγόρησε ότι του έκλεψε πράγματα για να τα πουλήσει και να παίξει χαρτιά στο καφενείο τού χωριού. Σύμφωνα με τον άγραφο κώδικα των ληστών, ο κάθε νεοεισερχόμενος στον ληστρικό βίο έπρεπε να έχει τα χέρια του βαμμένα με αίμα. Ο Περικλής αποκεφάλισε τον θείο του κι ο Γκαντάρας εκτιμώντας την αποφασιστικότητα, αλλά και την αγριότητά του, τον έχρισε «ψυχοπαίδι» του. Έγινε το πρωτοπαλίκαρό στη συμμορία του κι αργότερα προσηλύτισε και τον αδελφό του Δημήτρη.
- Το τέλος της συμμορίας: Η κυβέρνηση την εποχή εκείνη επικήρυττε τους παράνομους με μεγάλα ποσά (40 χιλ. δραχμές για τον Γκαντάρα). Ένα όμως καταλυτικό μέτρο εξόντωσε πολλές συμμορίες: «Όποιος ληστής έκοβε κεφάλι άλλου ληστή, του χορηγούνταν αμνηστία. Γινόταν και χωροφύλακας...». Αποφάσισαν τότε να πάρουν τις οικογένειές τους και να διαφύγουν στην Αλβανία. Τα αδέλφια Παπαγεωργίου κατάφεραν να περάσουν. Ο Γκαντάρας και ο Ντούμος γύρισαν πίσω για κάποιον λόγο. 5 Αυγούστου 1923, το απόσπασμα που τους καταδίωκε τους εντόπισε στη θέση Οξιά τής Δεσκάτης Γρεβενών (κοντά στο Μαυρέλι). Φονεύτηκε ο Γκαντάρας, ενώ ο Ντούμος διέφυγε, αφού πρώτα έκοψε και πήρε το κεφάλι του (που δεν βρέθηκε ποτέ). Κατέφυγε στην Ιταλία, συνελήφθη, λένε, αργότερα και οδηγήθηκε στις φυλακές τής Θεσ/νίκης....
- Επίλογος: 12 Αυγούστου 1923 δημοσιεύει ο τοπικός Τύπος: «Εξόντωσις τού Γκαντάρα. Μία κακούργος μορφή, ο περιβόητος λήσταρχος Γκαντάρας, όστις ελυμαίνετο την ύπαιθρον χώραν εξοντώθη. Απόσπασμα... συμπλακέν περί την μεσημβρίαν.... εφόνευσε τον Θωμά Γκαντάρα και επλήγωσεν τον συνοδόν του, όστις όμως κατόρθωσε να διαφύγη.... Η είδησις ανεζωογόνησε το ηθικόν των χωρικών, οίτινες είχον τρομοκρατηθεί υπό τού ανθρωπομόρφου τούτου τέρατος...».
* Στην περιοχή του ισχυρίζονται πως λήστευε κυρίως πλούσιους και με ένα μέρος των λύτρων βοηθούσε φτωχούς και προίκιζε άπορα κορίτσια. Επίσης ότι ανάγκαζε όσους είχαν αρκετά γεννήματα (προϊόντα) να μοιράζουν μέρος αυτών στους ενδεείς. Όσους πάλι είχαν αιγοπρόβατα να δίνουν μερικά στους μη έχοντες. Έτσι εξασφάλιζε τη συμπάθεια των χωρικών....
* Γράφτηκαν και τραγούδια για τον Γκαντάρα. Ένα δημοτικό που χορεύουν στα μέρη του, λέει: «Άντε σου κλαιν τα δέντρα όλα βρε Γκαντάρα, σου κλαιν και τα κλαριά».... «Σιούνται (σείονται) τα δέντρα όλα ωρέ Γκαντάρα, σιούνται και τα κλαριά. Κλαίνε για τον Γκαντάρα, τον Γκαντάρα αχ, και για τον Περικλή» ...
Από τον Ευάγγελο Μπαλντούνη,
φιλόλογο
