Μια μετατροπή εκτάσεων από αρδευόμενες σε ξηρικές θα προκαλούσε σημαντική μείωση του κύκλου εργασιών (οι ξηρικές καλλιέργειες έχουν λιγότερο από το 1/3 του κύκλου εργασιών των αρδευόμενων). Ενώ οι καλλιέργειες υψηλής αξίας που θα μπορούσαν να εκτοξεύσουν τον κύκλο εργασιών προς τα 1.000 ευρώ/στρ. και ακόμα περισσότερο θα αποκλείονταν. Και αυτές οι καλλιέργειες θα εκτόξευαν τη μεταποιητική βιομηχανία και τις εξαγωγές της χώρας, ενώ θα τροφοδοτούσαν και τον τουρισμό, ώστε μεγαλύτερο μέρος των χρημάτων του εισρέουν στη χώρα να παραμένουν στους πολίτες της. Αυτό υποστηρίζει η Ε.Δ.Υ.ΘΕ., απαντώντας στο ερώτημα για το εάν και κατά πόσο μπορεί η αναδιάρθρωση καλλιεργειών να συμβάλλει στην επίλυση του υδατικού προβλήματος της Θεσσαλίας.
Πιο συγκεκριμένα:
ΕΡΩΤΗΣΗ «ΕτΔ»:
Μπορεί η αναδιάρθρωση των καλλιεργειών της Θεσσαλίας να συμβάλλει στην επίλυση του υδατικού προβλήματος της περιοχής;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ Ε.Δ.Υ.ΘΕ.:
Το υδατικό πρόβλημα της Θεσσαλίας ξεκινά από την παραδοχή ότι θα συνεχίσουν να αρδεύονται τα 2.500.000 στρέμματα. Αυτό είναι μια παραδοχή όλων των πολιτικών οργανισμών της χώρας. Ακόμη και πολέμιοι της μεταφοράς μιας μικρής ποσότητας νερού από τη λεκάνη του Αχελώου, όπως οι κ. Φάμελλος για τον ΣΥΡΙΖΑ και Αρσένης του ΜέΡΑ25 αποδέχονται τη διατήρηση της σημερινής κατάστασης της γεωργίας μας με το 50% των εκτάσεων να καλύπτονται από αρδευόμενες καλλιέργειες.
Φυσικά υπάρχουν και άλλες πλευρές που δεν συμφωνούν. Μάλιστα η αναδιάρθρωση αποτελεί ένα ακόμα θέμα του διαλόγου που από τους μαχητές κατά του Αχελώου παρουσιάζεται ως λύση στη μείωση των ελλειμμάτων, ταυτίζοντας κατά κάποιον τρόπο την αναδιάρθρωση με την εξοικονόμηση νερού. Ενδεικτικά παραθέτουμε απόσπασμα από την τοποθέτηση των Οικολόγων-Πρασίνων (Κ. Κούτσικος, Ελευθερία 7/10/17):
«Είναι γεγονός ότι υπάρχει ένα οξύτατο υδατικό πρόβλημα στη θεσσαλική πεδιάδα με επιπτώσεις στους αγρότες. Το πρόβλημα είναι επιλήψιμο, στη βάση όμως μιας άλλης νοοτροπίας που στηρίζεται στην εξοικονόμηση νερού, στην αποτελεσματική διαχείριση της ζήτησης και στην επιστημονικά τεκμηριωμένη αναδιάρθρωση των καλλιεργειών».
Εμείς θεωρούμε ότι η αναδιάρθρωση δεν αποτελεί στοιχείο της πολιτικής εξοικονόμησης, αλλά εντάσσεται στον τομέα της οικονομικής πολιτικής της χώρας των εξαγωγών, του πρωτογενούς τομέα και βεβαίως εξαρτάται από άλλους εξωγενείς παράγοντες (παγκοσμιοποίηση, ΚΑΠ, Ε.Ε., προσδιορισμός διεθνώς των τιμών στα αγροτικά προϊόντα, εξασφάλιση των διατροφικών αναγκών του πληθυσμού ιδιαίτερα με την κλιματική κρίση κ.ο.κ.). Επιπρόσθετα, ένα άλλο θέμα που διαρκώς αφήνουν έξω από τη συζήτηση οι φορείς αυτών των απόψεων είναι η διαφορετική χρονική διάρκεια εντός της οποίας αναπτύσσεται μία καλλιέργεια σε σχέση με την αντίστοιχη διάρκεια ζωής των έργων ταμίευσης υδάτων.
Η επιλογή των καλλιεργειών έχει συχνά βραχυπρόθεσμο και στην καλύτερη περίπτωση μεσοπρόθεσμο χαρακτήρα. Πρακτικά αφορά σε επιλογές διαρκείας 1-5 ετών και σε κάποιες περιπτώσεις (π.χ. δενδρώδεις καλλιέργειες) μερικών ετών παραπάνω.
Αντίθετα η διάρκεια ζωής ενός ταμιευτήρα συχνά υπερβαίνει τα 70-100 χρόνια (π.χ. Ν. Πλαστήρας είναι σήμερα σχεδόν 60 έτη, Μαραθώνας σχεδόν 90 έτη κ.ο.κ.). Σε μια τόσο μεγάλη διάρκεια ετών είναι προφανές ότι οι επιλογές καλλιεργειών θα μεταβάλλονται πολλές φορές. Συνεπώς η επιλογή για την προώθηση τέτοιων έργων ταμίευσης έχει να κάνει με τη γενική παραδοχή ότι ΘΕΣΣΑΛΙΑ ΚΑΙ ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΔΕΝ ΖΟΥΝΕ ΧΩΡΙΣ ΝΕΡΟ, κάτι που σημαίνει ότι όσοι περισσότεροι υδατικοί πόροι αξιοποιηθούν τόσο πιο κοντά θα είμαστε σε αυτό που ονομάζουμε «βιώσιμη αειφόρο ανάπτυξη», προσφέροντας παράλληλα τις αναγκαίες υποδομές στις επόμενες γενιές και ταυτόχρονα τη δυνατότητα, με τις συνθήκες που θα ισχύουν τότε και με βάση τα δικά τους κριτήρια, να διαχειριστούν τις αναγκαίες ποσότητες υδάτων.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η οικονομία της Θεσσαλίας στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στο εισόδημα από τη γεωργία που βασίζεται στον υψηλότερο κύκλο εργασιών ανά στρέμμα στη χώρα. Μια μετατροπή εκτάσεων από αρδευόμενες σε ξηρικές θα προκαλούσε σημαντική μείωση του κύκλου εργασιών (οι ξηρικές καλλιέργειες έχουν λιγότερο από το 1/3 του κύκλου εργασιών των αρδευόμενων). Ενώ οι καλλιέργειες υψηλής αξίας που θα μπορούσαν να εκτοξεύσουν τον κύκλο εργασιών προς τα 1.000 ευρώ/στρ. και ακόμα περισσότερο θα αποκλείονταν. Και αυτές οι καλλιέργειες θα εκτόξευαν τη μεταποιητική βιομηχανία και τις εξαγωγές της χώρας, ενώ θα τροφοδοτούσαν και τον τουρισμό, ώστε μεγαλύτερο μέρος των χρημάτων του εισρέουν στη χώρα να παραμένουν στους πολίτες της. Για να το πούμε και με αριθμούς, αν μεταφέρουμε 1.000.000 στρέμματα από αρδευόμενες σε ξηρικές καλλιέργειες θα χάσει η Θεσσαλία τουλάχιστον 200.000.000 ευρώ κάθε χρόνο, κάτι που θα πονέσει ιδιαίτερα την αγορά, καθώς τα χρήματα αυτά διαχέονται σε όλη την οικονομία. Αντίθετα αν μεταφέρουμε τα ίδια στρέμματα σε καλλιέργειες υψηλής αξίας θα έχουμε τουλάχιστον 700.000.000 ευρώ αύξηση του ακαθαρίστου εισοδήματος της περιοχής, χωρίς να υπολογίσουμε τα επιπλέον εισοδήματα από μεταφορές, μεταποίηση κ.λπ. Αυτό συνήθως αποκρύπτουν οι οικολόγοι του όχι, που χωρίς θέσεις αρνούνται τα πάντα και οδηγούν τη χώρα σε αδυναμία να αναπτυχθεί. Το έχουν αντιληφθεί αυτό τα κόμματα; Φοβόμαστε πως όχι. Κυρίως γιατί χρειάζεται μακροχρόνιος προγραμματισμός και προσπάθεια που τα αποφεύγουν.
Κλείνουμε με μια άποψη που διατυπώνουν επιστήμονες του ΕΜΠ στο Open Water Journal (2017) για το θέμα αυτό: «Το κόστος για αναδιάρθρωση των καλλιεργειών και ανάπτυξη μεγάλης κλίμακας κλειστών αρδευτικών δικτύων στη Θεσσαλία είναι υψηλό και ακόμη και με εξορθολογισμό των αρδευτικών καταναλώσεων, το πρόβλημα υπεράντλησης των υπόγειων υδροφόρων δεν θα λυθεί».
Για την Ε.Δ.Υ.ΘΕ.:
Κώστας Γιαννακός, πρόεδρος Γεωπονικού Συλλόγου Λάρισας.
Φάνης Γέμτος, ομότιμος καθηγητής του Π.Θ.
