* Κανάκη Κατερίνα, φιλόλογος- ειδική παιδαγωγός
με μεταπτυχιακό στην Ειδική Εκπαιδευτική Αγωγή –Ψυχική Υγεία
Ο Η/Υ αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο, επεξεργασίας πληροφοριών, αποθηκεύει, οργανώνει, κάνει ανάκληση και συσχετισμό πληροφοριών. Η αλληλεπίδραση του Η/Υ με το άτομο είναι άμεση, ενεργή και βελτιώνει τη μαθησιακή διεργασία. Η χρήση του Η/Υ δημιουργεί ένα πλούσιο μαθησιακό περιβάλλον οδηγώντας τον μαθητή στη γνώση και αποτελεί ένα πολύτιμο εκπαιδευτικό εργαλείο στα χέρια του δασκάλου.
Για τους μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, η χρήση του Η/Υ συμβάλλει σημαντικά στη διαδικασία της μάθησης παρέχοντας πλούσιες εκπαιδευτικές εμπειρίες. Ο Η/Υ δίνει πολλές ευκαιρίες στα άτομα με ειδικές ικανότητες με αποτέλεσμα τα οφέλη να είναι πολλά, γιατί οι μαθητές παίρνουν στα χέρια τους την ίδια τους τη μάθηση και εργάζονται με τους δικούς τους ρυθμούς. Το εκπαιδευτικό λογισμικό αποκαθιστά τις φυσικές αδυναμίες των παιδιών και βοηθά στην πρόσβαση της πληροφορίας και επομένως στην εκπαίδευσή τους. Η τεχνολογία της πληροφορίας προσφέρει πρόσθετη υποστήριξη σε άτομα με σωματικές αναπηρίες, αφού έχει τα μέσα και τα εργαλεία, στη φυσική, γνωστική και υποστηρικτική πρόσβαση.
Αρκετοί ερευνητές υποστηρίζουν ότι ο υπολογιστής μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στη γνωστική ανάπτυξη των μαθητών κατά τη διαδικασία της μάθησης. Η χρήση του υπολογιστή δίνει τη δυνατότητα προσομοίωσης πραγματικών καταστάσεων όπως για παράδειγμα φυσικών φαινομένων, λειτουργίας μηχανών και έτσι ο μαθητής συνδέει τη γνώση με την επιστήμη ή την καθημερινή ζωή. Επίσης, αποτελεσματική είναι η συμβολή του όταν εντάσσεται στο πλαίσιο μαθημάτων όπως είναι η γλώσσα, η γραπτή έκφραση και τα μαθηματικά αφού μέσα από λογισμικά όπως η επεξεργασία κειμένων ή λογιστικών φύλλων οι μαθητές ακόμη και αυτοί που αντιμετωπίζουν κάποιες μαθησιακές δυσκολίες αντιμετωπίζουν τα μαθήματα με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση. Προς την ίδια κατεύθυνση ο υπολογιστής μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως εργαλείο επικοινωνίας και αναζήτησης πληροφοριών στο πλαίσιο σχολικών δραστηριοτήτων με τη χρήση κατάλληλου λογισμικού. Μπορεί δηλαδή στο πλαίσιο μιας εργασίας οι μαθητές να επικοινωνήσουν με άλλους μαθητές άλλων σχολείων και να ανταλλάξουν απόψεις.
Οι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών (ΤΠΕ) έχουν ενταχθεί στα εκπαιδευτικά συστήματα όλων των ανεπτυγμένων χωρών. Μαθητές όλων των βαθμίδων χρησιμοποιούν τον υπολογιστή ως εκπαιδευτικό εργαλείο εντός και εκτός του σχολικού περιβάλλοντος. Ωστόσο η χρήση τους στην εκπαίδευση καθυστέρησε κυρίως εξαιτίας του υψηλού τους κόστους αλλά και του προβληματισμού που εκφράζουν αρκετοί εκπαιδευτικοί ως προς τη χρησιμότητά τους και την ανάγκη υιοθέτησής τους στην εκπαιδευτική πράξη. Πολλά εξαρτώνται από την προσωπικότητα του μαθητή, η τεχνολογία όμως των πολυμέσων ανοίγει ένα νέο δρόμο για τη μάθηση με βάση την προσωπική ανακάλυψη και εμπειρία. Οι δυνατότητες του υπολογιστή σε συνδυασμό με τη χρήση του διαδικτύου προσφέρουν ενδιαφέρουσες και νέες προοπτικές. Ο υπολογιστής έχει τη δυνατότητα να αποθηκεύει τεράστιο όγκο πληροφοριών. Να τονιστεί πως μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην εκπαιδευτική διαδικασία από όργανο χειραγώγησης ως και όργανο απελευθέρωσης. Οι παιδαγωγικές μέθοδοι και το ειδικό λογισμικό είναι αυτά που καθορίζουν την απελευθερωτική ή μη χρήση του.
Ο ρόλος των Η/Υ είναι οπωσδήποτε κάτι περισσότερο από άσκηση και δεν πρέπει να θεωρείται ταυτόσημος με μια καινούργια μέθοδο διδασκαλίας. Έχει μεγάλη αποτελεσματικότητα η χρήση των Η/Υ στη διδασκαλία των σχολικών και γενικότερα στην καλλιέργεια βασικών δεξιοτήτων. Είναι ένα εναλλακτικό μέσο διδασκαλίας με σπουδαία συμβολή στην κοινωνικοποίηση του παιδιού.
Τα ειδικά εκπαιδευτικά προγράμματα, κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον των μαθητών, χάρη στο ήχο, τα κινούμενα σχέδια που μεταδίδουν τις πληροφορίες και έτσι η παράδοση του μαθήματος μπορεί να γίνει με πιο άμεσο και ελκυστικό τρόπο, χωρίς να κουράζουν τα παιδιά οποιασδήποτε ηλικίας.
Σε πολλές περιπτώσεις, χρειάζεται να συνεργαστούν και να μοιραστούν τον ίδιο Η/Υ. Άρα αναπτύσσεται το πνεύμα της ομαδικότητας, της αλληλεγγύης, της αλληλοβοήθειας και του αλληλοσεβασμού.
Επιπλέον, η τεχνολογία μπορεί να απελευθερώσει τον μαθητή, να τον κάνει πιο ανεξάρτητο και αυτόνομο, μειώνοντας την ανάγκη για παρουσία δασκάλου και μετατρέποντας τη διαδικασία της μάθησης από παθητική σε ενεργητική. Ταυτόχρονα, η ερευνητική και ευέλικτη φύση του υπολογιστή τον κάνει ένα δυνατό εργαλείο, το οποίο μπορεί να υπηρετήσει διαφορετικές ανάγκες και διαφορετικούς τρόπους μάθησης.
Επιπρόσθετα, η δυνατότητα γραφής και επεξεργασίας κειμένων στο word μπορεί να αντικαταστήσει τις χειρόγραφες εργασίες, κάνοντας με τον τρόπο αυτό τον καλό γραφικό χαρακτήρα και όλες τις δεξιότητες που σχετίζονται με ένα εμφανίσιμο χειρόγραφο λιγότερο αναγκαίες. Η δυνατότητα αυτή είναι ανεκτίμητης σημασίας για παιδιά με δυσλεξία για παράδειγμα, διότι δεν χρειάζεται να συνδυάσουν τις δύσκολες διαδικασίες του γραψίματος (με το χέρι), της ορθογραφίας και της επιλογής περιεχομένου. Ένας μαθητής με κακό γραφικό χαρακτήρα και δυσκολίες στην ορθογραφία μπορεί να έχει πολλές ενδιαφέρουσες ιδέες, όμως οι ιδέες αυτές χάνονται καθώς προσπαθεί να ξεπεράσει τις δυσκολίες του με το γράψιμο. Επίσης, το να βρει ένας μαθητής με δυσλεξία το σωστό γράμμα από το πληκτρολόγιο είναι πιο εύκολο από το να πρέπει να το ανακαλέσει από τη μνήμη του. Ακόμη, ο υπολογιστής δίνει τη δυνατότητα στο μαθητή να κάνει αλλαγές στο γραπτό του, να μεταφέρει λέξεις και προτάσεις, χωρίς μουντζούρες και σβησίματα.
Όσον αφορά στις θετικές επιστήμες, οι υπολογιστές παρέχουν παιδαγωγική υποστήριξη στους μαθητές χάρη στα προγράμματα οπτικοποίησης και προσομοίωσης που διαθέτουν. Έτσι, αφηρημένες έννοιες, φυσικά φαινόμενα και θεωρήματα μπορούν να γίνουν ευκολότερα κατανοητά. Η αριθμομηχανή επίσης, μπορεί να εκτελέσει ακόμη και τις πιο πολύπλοκες πράξεις με φοβερή ακρίβεια με αποτέλεσμα οι δεξιότητες που χρειάζονται πλέον να είναι αυτές της λογικής σκέψης και της εκτίμησης για το ποια πράξη πρέπει να γίνει.
Ο ρόλος του δασκάλου όμως είναι αναμφισβήτητα πολύ σημαντικός, οι κατευθυντήριες οδηγίες του προς τα παιδιά, κρίνονται ιδιαίτερα σημαντικές.
Ο εκπαιδευτικός πρέπει να είναι εκπαιδευμένος στις νέες τεχνολογίες. Κυρίως οι εκπαιδευτικοί που εργάζονται στην Ειδική Αγωγή θα πρέπει να επισημάνουν το πρόβλημα των παιδιών, να προσδιορίσουν το μέσο που επιλύει το συγκεκριμένο πρόβλημα και να βρουν λύση έχοντας υπόψη και το πρόβλημα και το μέσο.
Οι εκπαιδευτικοί καλούνται να αντιμετωπίσουν το πολυδιάστατο πρόβλημα των ανθρώπων με αναπηρία, εφαρμόζοντας τις νέες τεχνολογίες στην Ειδική Αγωγή.
Ο Η/Υ αποτελεί μία πολύπλευρη εκπαιδευτική πηγή που μπορεί να χρησιμοποιηθεί με ποικίλους τρόπους. Όμως, η χρήση του Η/Υ όπως και άλλων διδακτικών εργαλείων, έχει πλεονεκτήματα αλλά και μειονεκτήματα.
Και τέλος, θα πρέπει να έχουμε υπόψη ότι, ο Η/Υ είναι κατάλληλος μόνο για κάποιες διδασκαλίες, δεν δίνει λύση σε όλα τα προβλήματα που παρουσιάζονται στην αίθουσα της διδασκαλίας. Μπορεί επίσης να υπερεκτιμηθεί ή και να αγνοηθεί. Η σωστή του όμως χρήση είναι ένα σπουδαίο όπλο στα χέρια των χρηστών.
