Το μεγάλο χωνευτήρι, που λέγεται Ελλάδα

Από τον Κώστα Γιαννούλα

Η Ελλάδα είναι μια μικρή χώρα με πλούσια, όμως, φυσική και κλιματολογική ομορφιά, αλλά, κυρίως, με ιστορία αιώνων και προσφορά στην ανθρωπότητα δυσανάλογη με το μέγεθός της. Εν τούτοις, η πορεία της προς τα μπρος, στο διάβα των αιώνων, δεν ήταν

στρωμένη με ροδοπέταλα, αλλά γεμάτη από πισωγυρίσματα, ανταγωνισμούς και εμφύλιες έριδες, από πολέμους με εξωτερικούς εχθρούς, νίκες και υποδουλώσεις σε εισβολείς, αλλά και με έναν λαό σκέτο μωσαϊκό, που, κατά τακτά χρονικά διαστήματα, μπολιάζονταν με νεοφερμένους, χωρίς, όμως, να χάνει την ποιότητά του και το σφρίγος του.
Για του λόγου το αληθές, αρκεί να θυμηθούμε, ότι οι Αρχαίοι Έλληνες διακρίνονταν σε Ίωνες, Δωριείς και Αιολείς, ότι κάθε πόλη αποτελούσε ένα ξεχωριστό κράτος με δικό του πολίτευμα, άρχοντες και ταμείο, ενώ οι εμφύλιοι πόλεμοι, με σημαντικότερο τον Πελοποννησιακό, ταλάνιζαν και αποδυνάμωναν την ισχύ τους. Είχαν, ωστόσο, για συνδετικό κρίκο μεταξύ τους την ελληνική γλώσσα, που διακρίνονταν, μεν, σε διαλέκτους, κατανοητές, όμως, από όλους τους Έλληνες, το Δωδεκάθεο του Ολύμπου και, από τον 8ο π.Χ. αιώνα και μετά, τους Ολυμπιακούς αγώνες και την εκεχειρία, όσο αυτοί διαρκούσαν, ενώ σε πολέμους με εξωτερικούς εχθρούς βοηθιούνταν μεταξύ τους. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, η Ελλάδα λειτουργούσε σαν χωνευτήρι και εξασφάλιζε την ενότητα του λαού της. Αξίζει, μάλιστα, να θυμίσουμε, ότι, όταν οι Ρωμαίοι κατέκτησαν την Ελλάδα, ειπώθηκε από υπεύθυνα Ρωμαϊκά χείλη, ότι αυτοί μας νίκησαν με τα όπλα, ενώ εμείς με το πνεύμα μας.
Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, πάλι, οι Έλληνες, παρά τις προσπάθειες των Οθωμανών για εξισλαμισμό τους, εκμεταλλεύθηκαν, μέσω των προνομίων της Εκκλησίας, τις ευκαιρίες, που τους παρουσιάσθηκαν, άντεξαν και κατάφεραν όχι μόνο να επιβιώσουν, αλλά και να επαναστατήσουν, να αποκτήσουν την ανεξαρτησία τους και να βρουν, σιγά­σιγά, τον βηματισμό τους αφομοιώνοντας τούρκικα γλωσσικά και άλλα στοιχεία, αλλά και όσους Μωαμεθανούς παρέμειναν στη χώρα μας. Κάτι ανάλογο συνέβη, μετά τη Μικρασιατική καταστροφή και την ανταλλαγή των πληθυσμών, όταν η χώρα μας δέχθηκε στα εδάφη της και αφομοίωσε σε σύντομο, σχετικά, χρονικό διάστημα, ενάμιση, περίπου, εκατομμύρια κατατρεγμένους Έλληνες της διασποράς.
Δεν πρέπει, επίσης, να ξεχνάμε, ότι, μέχρι πριν μερικές δεκαετίες και πολύ λιγότερο σήμερα, είχαμε οι Έλληνες έντονες διαφορές μεταξύ μας εξαιτίας της απομόνωσης σε χωριά, του διαφορετικού τρόπου ζωής και εθίμων, ανά περιοχή, και άλλων αιτίων. Έτσι, ο διαχωρισμός σε πρόσφυγες, σε Βλάχους, Σαρακατσαναίους, Αρβανίτες, Κρητικούς και άλλους νησιώτες, Ρουμελιώτες, Μοραΐτες, Ηπειρώτες, Μακεδόνες, αστούς και χωριάτες, ορισμένοι, εκ των οποίων, δεν καταδέχονταν και δε συναγελάζονταν μεταξύ τους, ήταν μια συνηθισμένη υπόθεση. Κι όμως! Όλοι αυτοί, σήμερα, αποτελούν ένα λαό ενιαίο, ξέχασαν τις διαφορές τους και τις θυμούνται, μόνο, όταν προσπαθούν να αναβιώσουν τα ήθη και τα έθιμά τους χάριν διατήρησης της παράδοσης και μόνο. Εξαίρεση αποτελούν οι Έλληνες τσιγγάνοι και, ως έναν βαθμό, οι Έλληνες μουσουλμάνοι της Θράκης για λόγους, που δεν είναι του παρόντος.
Αλλά και στις μέρες μας, όσοι πρόσφυγες και μετανάστες καταφέρνουν, κατά καιρούς, να εισέλθουν, να παραμείνουν και να εγκατασταθούν, μόνιμα, στη χώρα μας, ενσωματώνονται σ’ αυτήν και, πολλές φορές, αφομοιώνονται, πλήρως, παρά τη διαφορετική γλώσσα, θρησκεία και γενικότερη κουλτούρα, που διαθέτουν. Είναι, βλέπετε, καθοριστικής σημασίας η παιδεία, ο πολιτισμός, και η γενικότερη κουλτούρα, που διαθέτουμε οι Έλληνες, ώστε, όσοι μετέχουν σ’ αυτά, νασκέπτονται και να ενεργούν, με την πάροδο του χρόνου, σαν τους αυτόχθονες. Σημειωτέον, ότι και η συνταγματική κατοχύρωση της Ορθοδοξίας ως επίσημης θρησκείας της χώρας, παρά την αμβλυμμένη χριστιανική συνείδηση πολλών Ελλήνων, παίζει και αυτήν το ρόλο της στην ενότητα του λαού μας.
Συμβάλλει σ’ αυτό και το γεγονός, ότι οι Έλληνες ήταν, ανέκαθεν, ένας ναυτικός και φιλοπερίεργος λαός, ο οποίος στις αναζητήσεις του υιοθετούσε και αφομοίωνε κάθε τι καλό, που συναντούσε στις περιοχές, που επισκέπτονταν. Έτσι, οι διαφορές με άλλους λαούς δεν είναι τεράστιες και το χωνευτήρι, που λέγεται Ελλάς, καταφέρνει να εντάσσει στο δυναμικό της τους πάντες, χωρίς να κινδυνεύει να αλλοιωθεί ο χαρακτήρας του. Άλλωστε, ο σεβασμός των Ελλήνων απ’ τους ξένους για την προσφορά τους στο παγκόσμιο γίγνεσθαι είναι τέτοιος, που αποτελεί παρακαταθήκη για τα μελλούμενα.
Παρόλα αυτά, δεν πρέπει οι Νεοέλληνες να επαναπαυόμαστε, αλλά να μελετούμε και να διδασκόμαστε απ’ την ιστορία και τις παραδόσεις μας και να εκτελούμε στο ακέραιο τις υποχρεώσεις και τα καθήκοντά μας. Έτσι, δεν θα έχουμε να φοβηθούμε τίποτε.