Αγιος Νικόλαος: Οι δοξασίες του λαού μας

Από τον Απόστολο Ποντίκα, δάσκαλο, θεολόγο, φιλόλογο, πτυχ. Πολιτικών Επιστημών

Η πατρίδα μας, με τα καταγάλανα νερά της, βρέχεται από τρεις μεριές από θάλασσα, ενώ ένα τμήμα

του ελλαδικού εδάφους καλύπτεται από νησιά. Η επικοινωνία αυτή με τη θάλασσα, στάθηκε η μεγάλη αφορμή να αποκτήσει από την αρχαιότητα η Ελλάδα ναυτικό.
Σήμερα ως γνωστόν, το εμπορικό μας ναυτικό είναι από τα μεγαλύτερα στον κόσμο και διασχίζει τις θάλασσες και τους ωκεανούς με ελληνικές και ξένες σημαίες. Το ναυτικό μας, οι ναυτιλλόμενοι και οι θαλασσόλυκοι Έλληνες, μέσα στις τρικυμίες και στις φουρτούνες, έχουν προστάτη τον Άγιο Νικόλαο. Ο Άγιος Νικόλαος υπήρξε επιβλητική μορφή και είχε μια εικόνα πίστεως και πραότητας, όπως αναφέρει και το απολυτίκιο. Από νεαρή ακόμη ηλικία, ο Άγιος Νικόλαος αφοσιώθηκε στον Θεό, ενώ μικρός ήταν όταν μετέβη στα Ιεροσόλυμα ως προσκυνητής του Παναγίου Τάφου. Κατά τη διάρκεια αυτού του ταξιδιού, σηκώθηκαν δυνατοί άνεμοι και το πλοίο που μετέφερε τους ταξιδιώτες, άρχισε να βυθίζεται από τη σφοδρή τρικυμία. Ο Άγιος Νικόλαος, οποίος είχε δει σε όνειρο την τρικυμία αυτήν, καθησύχασε τους συνταξιδιώτες του και αφού προσευχήθηκε θερμά στον Θεό, η τρικυμία σταμάτησε και όλοι δόξαζαν τον Θεό. Ο Άγιος Νικόλαος διώχτηκε από τη μανία των ειδωλολατρών και υπέστη πολλά βασανιστήρια, φυλακίσεις και εξορίες. Ο Άγιος Νικόλαος, πήρε μέρος στην Α’ Οικουμενική Σύνοδο, όπου με δύναμη, με φλογερή πίστη και με απτά επιχειρήματα, καταπολέμησε τη διδασκαλία του Αρείου και αναδείχθηκε λαμπρή φυσιογνωμία της εκκλησίας. Ο Άγιος Νικόλαος, ως επίσκοπος Μύρων, έχει να αναδείξει ένα θαυμάσιο κοινωνικό έργο, κτίζοντας, όπως και ο Μ. Βασίλειος, νοσοκομεία και διάφορα φιλανθρωπικά καταστήματα, όπου βρήκαν καταφύγιο οι ανήμποροι, οι φτωχοί, οι γέροντες και ασθενείς.
Ο Άγιος Νικόλαος ονομάστηκε και θαυματουργός, γιατί σύμφωνα με την παράδοση έκανε αρκετά θαύματα, τα οποία έγιναν γνωστά στους χριστιανούς. Το πρώτο και ουσιαστικό θαύμα του Αγίου ήταν η ανάβλυση μύρου από τα λείψανά του. Για τον λόγο αυτόν οι χριστιανοί ονόμασαν τον Άγιο Νικόλαο και μυροβλύτη.
Από το γεγονός αυτό οι χριστιανοί το βράδυ της γιορτής του Αγίου, βάζουν ένα μπουκαλάκι νερό και το αφήνουν στην εικόνα του Αγίου. Το νερό αυτό το φυλάσσουν στο εικόνισμα του σπιτιού, γιατί πιστεύουν ότι θεραπεύει τις ασθένειες. Ο Άγιος Νικόλαος έκανε και άλλα θαύματα, όπως την απελευθέρωση των τριών στρατηλατών και τη θεραπεία ασθενών. Ο Άγιος θεωρείται προστάτης των ναυτικών, του εμπορικού, πολεμικού και λιμενικού σώματος. Οι ναυτικοί σε κάθε κίνδυνο που αντιμετωπίζουν μέσα στη θάλασσα επικαλούνται τη βοήθεια του Αγίου.
Εξάλλου, όλα τα ελληνικά πλοία που ανήκουν σε Έλληνες χριστιανούς, έχουν σε περίοπτη θέση την εικόνα του Αγίου, με το καντήλι αναμμένο και με πολλά αφιερώματα. Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, υπάρχουν πολλά θαύματα, τα οποία αναφέρονται στη σωτηρία πλοίων και ναυτικών. Άλλωστε στους ναυτικούς που ταξιδεύουν, οι συγγενείς δίνουν μιαν ευχή: «Ο Άγιος να καθίσει στο τιμόνι σου». Όμως πλάστηκαν και αρκετές δοξασίες από τους ναυτικούς μας για την ημέρα της γιορτής του Αγίου. Έτσι, οι ναυτικοί πιστεύουν ότι τα κόλλυβα της γιορτής του Αγίου σταματούν την άγρια τρικυμία της θάλασσας και σύντομα θα γυρίσουν με το καλό στην πατρίδα τους
Βέβαια, οι δοξασίες και οι παραδόσεις για τον Άγιο υπάρχουν και σε στεριανές περιοχές και κυρίως στους γεωργούς και κτηνοτρόφους. Οι πιστοί ανήμερα της γιορτής του Αγίου, τοποθετούν στην εικόνα του Αγίου σπόρους σιταριού, τους οποίους φυλάνε στο σπίτι και τους τρώνε, πιστεύοντας ότι θεραπεύουν ασθένειες.
Οι γεωργοί και οι κτηνοτρόφοι θεωρούν την ημέρα της γιορτής του Αγίου, από μετεωρολογικής άποψης, ως την πιο βαριά χειμωνιάτικη ημέρα, αφού συνήθως το χιόνι πέφτει ασταμάτητα και ασπρίζει τη φύση. Οι τσοπάνηδες θεωρούν ευτύχημα την ημέρα του Αγίου να γεννήσει κάποιο από τα ζωντανά τους, γιατί θα είναι γερά και αποδοτικά όταν μεγαλώσουν.
Από ετυμολογικής άποψης το όνομα Νικόλαος σημαίνει νίκη του λαού και ιστορικά το όνομα είναι αρχαίο ελληνικό. Έτσι, σύμφωνα με τον Θουκυδίδη, ο Νικόλαος είναι πρέσβης, Σπαρτιάτης που στάλθηκε από τους Σπαρτιάτες στον Ξέρξη, με την ιδιότητα του πρεσβευτή.
Στην πατρίδα μας υπάρχουν αρκετοί ναοί στη χάρη του αγίου, είτε στη στεριά, είτε στα νησιά. Σε αρκετές πόλεις και χωριά ο Άγιος Νικόλαος είναι πολιούχος. Αναφέρουμε επιγραμματικά ορισμένες περιοχές, όπου ο Άγιος τιμάται με μεγαλοπρέπεια, ως πολιούχος: Βόλος, Αλεξανδρούπολη, Πολύγυρος, Κοζάνη, Αγ. Νικόλαος, Αράχοβα, Μεγαλούπολη, Πλωμάρι, Ν. Αλικαρνασσός, Κως, Αστακός, Οινούσες, Φούρνοι.
Έτσι, λοιπόν, ο Άγιος Νικόλαος μπήκε στις καρδιές των πιστών, ως η πιο σεβάσμια μορφή και προστάτης των ναυτικών, κυρίαρχος των θαλασσών, των ανέμων και της τρικυμίας.