Τόκιο 2020: Η γεωπολιτική στο βάθρο των νικητών

Από τον Βαγγέλη Χωραφά, δρα Πολιτικών Επιστημών

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες του Τόκιο 2020 έχουν ξεκινήσει. Είναι οι πρώτοι αγώνες στην ιστορία που γίνονται χωρίς την παρουσία θεατών, λόγω της πανδημίας.
Είναι επίσης οι Ο.Α. που διεξάγονται υπό την απειλή μίας επίθεσης με πυρηνικά όπλα. Όχι μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας, αλλά μεταξύ Κίνας και Ιαπωνίας.
Εκτός όμως από αυτήν την αντιπαράθεση, υπάρχουν και άλλες εξελίξεις που αναδεικνύουν αυτούς τους Ο.Α. ως ένα στοιχείο της πολιτικής. Πρόκειται για μία διαδικασία η οποία αν και ισχυροποιήθηκε από τους Ο.Α. του Μονάχου το 1972, στην πραγματικότητα υπήρχε σε όλη τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου και όχι μόνο.
Η ΑΝΤΙΠΑΡΑΘΕΣΗ ΚΙΝΑΣ-ΙΑΠΩΝΙΑΣ
Οι σχέσεις Κίνας-Ιαπωνίας είναι τεταμένες και έχουν χειροτερέψει το τελευταίο διάστημα. Το Τόκιο έχει ανακοινώσει ότι σε περίπτωση κινεζικής επίθεσης στην Ταϊβάν, θα επέμβει μαζί με τις ΗΠΑ για να την υπερασπιστεί. Το Πεκίνο απάντησε ότι το θέμα της Ταϊβάν είναι ένα εσωτερικό θέμα της Κίνας και σε αυτήν την περίπτωση, θα χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα κατά της Ιαπωνίας.
Το πρόβλημα όμως έχει και άλλες διαστάσεις. Η Κίνα πρόκειται να φιλοξενήσει τους Χειμερινούς Ο.Α. σε λίγους μήνες. Έχει λοιπόν κάθε λόγο να θέλει την αποτυχία της Ιαπωνίας στους επονομαζόμενους «Ο.Α. της πανδημίας». Η Κίνα έχει καταφέρει να εξαλείψει τον κορονοϊό και θα το έχει καταφέρει περισσότερο την εποχή των αγώνων. Αυτό, θα της δώσει την ευκαιρία να προβάλλει την αποτελεσματικότητα του μοντέλου διακυβέρνησής της σε παγκόσμιο επίπεδο.
Η αντίθεση στην εικόνα, μεταξύ του Πεκίνου με θεατές και του Τόκιο χωρίς θεατές, θεωρείται ότι θα συμβάλλει καθοριστικά στην προβολή της ήπιας ισχύος που θέλει να επιτύχει η κινεζική κυβέρνηση.
Στα προηγούμενα, πρέπει να συνυπολογιστεί και το γεγονός ότι περισσότερο από το 80% των Ιαπώνων τάσσονται κατά της διεξαγωγής των Ο.Α. στο Τόκιο.
Αλλά και η Κίνα είναι βέβαιο ότι θα αντιμετωπίσει προβλήματα. Ήδη βρίσκονται στο τραπέζι προτάσεις για μποϊκοτάζ των Χειμερινών Ο.Α., λόγω της καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των Ουιγούρων.
ΤΑ ΑΝΟΙΚΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΤΗΣ ΑΣΙΑΣ
Η Βόρεια Κορέα δεν συμμετέχει στους αγώνες. Βρισκόμαστε μακριά από τους Χειμερινούς Ο.Α. του 2018 όταν η Βόρεια και η Νότια Κορέα εισήλθαν μαζί στο στάδιο, υπό κοινή σημαία. Παρά το ότι η Πιονγιάνγκ υποστήριξε ότι δεν θέλει να θέσει σε κίνδυνο τους αθλητές της, η πραγματικότητα αναδεικνύει τη χειροτέρευση των σχέσεων μεταξύ Βόρειας και Νότιας Κορέας.
Η συμμετοχή της Μυανμάρ στους αγώνες, επίσης δημιουργεί προβλήματα. Η εικόνα της στρατιωτικής χούντας που σκοτώνει και βασανίζει, έφερε σκέψεις στο τραπέζι για αποκλεισμό της χώρας. Τελικά, ο κολυμβητής Γουίν Χτετ Όο, ο οποίος έκανε έκκληση για παγκόσμιο μποϊκοτάζ η οποία δεν βρήκε ανταπόκριση, αποφάσισε μόνος του να μποϊκοτάρει την Εθνική ομάδα της χώρας του. Θα συμμετάσχει στους αγώνες υπό την αιγίδα της FINA, της Διεθνούς Ομοσπονδίας Κολύμβησης.
ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΡΩΣΙΑΣ
Στη ρωσική αποστολή, απαγορεύεται η χρήση ονομασίας, σημαίας, εθνικού ύμνου, άλλων εθνικών συμβόλων στην αποστολή της χώρας στο Τόκιο (ακόμη και στις εμφανίσεις) για τους Ρώσους αθλητές, με αποτέλεσμα να βρεθεί η λύση να κατέβουν ως ανεξάρτητοι, με την ονομασία «ROC – Russian Olympic Committee» υπό τη σημαία της Ρωσικής Ολυμπιακής Επιτροπής.
Αιτία, οι κυρώσεις που έχουν επιβληθεί στη χώρα από τη ΔΟΕ και την WADA λόγω της υπόθεσης ντόπινγκ που αφορούσε κυρίως τους Χειμερινούς Ο.Α. στο Σότσι.
Ο Γκριγκόρι Ροντσένκοφ, επικεφαλής του ρωσικού κέντρου αντιντόπινγκ, αυτομόλησε στις ΗΠΑ και έγινε πληροφοριοδότης. Τα στοιχεία που έδωσε οδήγησαν στις ποινές που επέβαλλε η ΔΟΕ.
Εννοείται ότι η Μόσχα αρνήθηκε τις κατηγορίες και άσκησε εφέσεις κατά των ποινών, αλλά αυτές παρέμειναν, αν και μειώθηκαν χρονικά.
ΚΑΙ ΜΙΑ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΤΗΣ Ε.Ε.
Ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν, Μαργαρίτης Σχοινάς και ο πρωθυπουργός της προεδρεύουσας στην Ε.Ε., Σλοβενίας, Γιάνες Γιάνσα, με επιστολή τους ζήτησαν από τον πρόεδρο της ΔΟΕ, Τόμας Μπαχ, η ομάδα της Σλοβενίας να φέρει εκτός από τη σημαία της χώρας και αυτή της Ε.Ε.
Η ΔΟΕ απέρριψε το αίτημα και ο εκπρόσωπός της διευκρίνισε ότι μία ολυμπιακή ομάδα μπορεί να χρησιμοποιεί μόνο μία σημαία και μόνο έναν εθνικό ύμνο που υιοθετεί η Εθνική Ολυμπιακή Επιτροπή της.
Η ΔΟΕ επισήμανε επίσης ότι τις αρχές της αλληλεγγύης και της ειρήνης δεν τις συμμερίζεται μόνο η Ε.Ε., αλλά και η ίδια, επομένως και οι 205 Ολυμπιακές Επιτροπές που θα συμμετάσχουν, θα στείλουν αυτό το μήνυμα.
Η «γεωπολιτική Κομισιόν» προσπάθησε, αλλά, όπως συνήθως, η προσπάθεια ήταν λίγη.
Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΓΙΑ ΤΑ ΜΕΤΑΛΛΙΑ
Ο πόλεμος για τα μετάλλια μεταξύ των Μεγάλων Δυνάμεων ΗΠΑ, Κίνας, Ρωσίας, της φιλοξενούσας Ιαπωνίας και των χωρών της Ε.Ε., είναι αναμενόμενος. Η επιτυχία στους Ο.Α. ενισχύει την εθνική ταυτότητα των χωρών στο εσωτερικό τους και την εικόνα τους στο εξωτερικό.
Τα μετάλλια -και κυρίως τα χρυσά μετάλλια- έχουν πολύ μεγάλη πολιτική σημασία. Μέσα από αυτά προβάλλεται η ήπια ισχύς κάθε χώρας και δημιουργείται η εικόνα που επιδιώκει, στο εξωτερικό.
Η διανομή των μεταλλίων μεταξύ των χωρών του αναπτυγμένου κόσμου και του τρίτου Κόσμου, είναι συντριπτική υπέρ των πρώτων. Αυτό θα γίνει και στο Τόκιο. Εξάλλου κανένας δεν ισχυρίστηκε ότι οι Ο.Α. είναι δίκαιοι.
Εκτός όμως από αυτές τις γεωπολιτικές πτυχές των Ο.Α. Τόκιο 2020, θα πρέπει να αναμένουμε και άλλα γεγονότα κατά τη διάρκειά τους, που θα αποδεικνύουν ότι η πολιτική βρίσκεται μέσα στους Ο.Α., όσο και αν η ΔΟΕ το αρνείται.