Αν και ερχόμαστε λίγο καθυστερημένα να μιλήσουμε για το γεγονός που στενοχώρησε, είναι βέβαιο, τους φανατικούς και όχι μόνο φίλους του λαϊκού και συγχρόνως διάσημου αυτού ποτού, αφού η επικαιρότητα τρέχει με χίλια και δεν προλαβαίνεις ούτε να την.... ακουμπήσεις, εμείς εδώ, δεν θα το αφήσουμε να περάσει έτσι... «Έκρηξη σημειώθηκε στο καζάνι αποστακτηρίου στον Τύρναβο και μικρής έκτασης φωτιά. Στο σημείο έσπευσαν και επιχείρησαν δώδεκα άνδρες της Πυροσβεστικής με έξι οχήματα που έθεσαν αμέσως υπό έλεγχο τη φωτιά», έλεγε ανάμεσα στα άλλα η ειδησεογραφία της ημέρας.
Όποιος βρέθηκε έστω για μια φορά στη ζωή του σε καζαναριό (αποστακτήριο), στη διονυσιακή αυτή γιορτή των αρωμάτων της γης και της μέθεξης, είμαι βέβαιος, δεν θα το ξεχάσει ποτέ. Είναι μοναδικές οι στιγμές αυτές της χαράς, της συντροφικότητας, της αισιοδοξίας και της αυτογνωσίας ύστερα από μια επιτυχημένη αμπελοοινική χρονιά. Η τσίκνα και η κάπνα από τα κρέατα που ψήνονται παραδίπλα, το βαθύ κόκκινο φετεινό κρασί που ρέει άφθονο στα ποτήρια, το τραγούδι και η εσωτερική ζέστη που σκορπάει και η οποία φαίνεται καθαρά στα μάτια, στα χείλια και στις καρδιές των παρευρισκομένων, ενώ η διαδικασία της απόσταξης συνεχίζεται αμείωτη, επιβεβαιώνουν τη γήινη ύπαρξή μας.
Η αμπελοκαλλιέργεια στον Τύρναβο είναι γνωστή από τα Βυζαντινά ακόμη χρόνια και επεκτάθηκε με μεγαλύτερη ένταση στην περίοδο της Τουρκοκρατίας, ενώ σήμερα είναι ο σπουδαιότερος σταθμός του δρόμου του κρασιού, του τσίπουρου, αλλά και του ούζου. Το λένε οι ιστορικές πηγές και οι ξένοι περιηγητές, οι οποίοι επισκέπτονταν κατά καιρούς αυτήν την περιοχή. «Ο Τύρναβος έχει προϊόντα, κουκούλια, πέπονας, πολύν οίνον, αλλ’ αδύνατον, ούτος πέραν του Απριλίου δεν διατηρείται».
Η αμπελοκαλλιέργεια, η σηροτροφία ως δυναμικές καλλιέργειες, αλλά και η κλωστοϋφαντουργία, με τα περίφημα παραγόμενα προϊόντα τους (τσίπουρο, κουκούλια (1), μεταξοκλωστές, βαμβακονήματα και βαμβακερά υφάσματα), τα βαμμένα στο ανεξίτηλο κόκκινο του ριζαριού χρώμα, ακμάζουν περί τα μέσα του 19ου αιώνα.
Ένας ιστορικός της Θεσσαλίας ο οποίος γνώρισε τον εξωστρεφή και δημιουργικό χαρακτήρα των Τυρναβιτών, γράφει το 1880: «Είναι δε οι κάτοικοι της πολίχνης εύθυμοι, ζωηροί, αγαπώντας τας ευωχίας και θύοντες γενναίως τω Βάκχω»...
Η απόσταξη, ως διαδικασία του βρασμού των στέμφυλων (των στερεών στοιχείων των σταφυλιών μετά το πάτημά τους στο πατητήρι) μία και δύο φορές στον χάλκινο άμβυκα με προσθήκη γλυκάνισου, είναι η απαραίτητη διαδικασία για την παρασκευή του γνωστού μας τσίπουρου ή αλλιώς ρακί ή τσικουδιά για τους Κρητικούς, χωρίς γλυκάνισο. Αν η διαδικασία αυτή επαναληφθεί με τρίτο βράσιμο (τρίτη μετάβραση) ή η απόσταξη γίνει με καθαρή αλκοόλη γεωργικής προέλευσης, προσθέτοντας ποικιλία αρωματικών σπόρων και φυτών, γλυκάνισου, μπαχαρικών, ζάχαρης, φρούτων (σύκων, δαμάσκηνων) και κρασιού, τότε παράγεται το ούζο ή η ρακί μεταβρασμένο. Το λέει και το δημοτικό τραγούδι άλλωστε που τραγουδήθηκε στην περιοχή γι’ αυτήν την περίσταση:
Να φαν τα λάφια μάλαθρο (μάραθο) κι οι μούλες το τριφύλλι
κι ο νιος να πιει παλιό κρασί, ρακί μεταβρασμένο.
Πώς προέκυψε η ονομασία ούζο και ποιος είναι ο.... νονός του;
Όσες εκδοχές κι αν έχουν διατυπωθεί για το ποια είναι η πατρίδα του μοναδικού ποτού, η επικρατέστερη είναι εκείνη του Τυρνάβου, αφού η απόσταξη ξεκίνησε από 'κει και ο νονός του ήταν Τυρναβίτης.
Όταν ο Αρμένιος στρατιωτικός γιατρός του Τουρκικού στρατού Ανάστας Σταυράκ μπέης, μέλος της συντροφιάς των τριών φίλων που τα έπιναν κάθε μέρα, λίγο πριν την προσάρτηση της Θεσσαλίας στο ελληνικό κράτος το 1881, κατάφερε να πείσει τον ποτοποιό φίλο του Δημήτριο Δομενικιώτη να προσθέσει κάποια άλλη αρωματική ουσία στο ρακοκάζανο του αποστακτηρίου του, τότε έγινε η... έκπληξη.
Ο τρίτος της συντροφιάς Αντώνιος Μακρής, έμπορος στο επάγγελμα, ανυπομονώντας για το αποτέλεσμα του εγχειρήματος, δοκιμάζει πρώτος και ενθουσιασμένος, αναφωνεί: «Μωρέ, τι είναι αυτό; Αυτό είναι ούζο Μασσαλίας!», εννοώντας, πως το νέο αυτό ποιοτικό προϊόν είναι της ίδιας ποιότητας με εκείνη των κουκουλιών και των μεταξωτών, τα οποία στέλνονταν αμπαλαρισμένα με την ένδειξη πάνω στη συσκευασία, Uso Massalia, δηλ. προς χρήσιν της Μασσαλίας...*
*Αχιλλ. Α. Τζάρτζανου. Άρθρα και μελετήματα. σελ. 82, 83 εκδ. Κακουλίδη 1932 Αθήνα.
(1) κουκούλι αρχ.=βόμβυξ. Το περίβλημα μέσα στο οποίο αναπτύσσονται οι προνύμφες των εντόμων (του μεταξοσκώληκα).
