Από την Κατερίνα Κανάκη
Για τη διάγνωση της δυσλεξίας σ’ ένα παιδί, σημαντικό ρόλο παίζει η ευαισθητοποίηση και η πληροφόρηση γονιών και εκπαιδευτικών σχετικά με το συγκεκριμένο θέμα. Ο ρόλος του γονέα στην διάγνωση και αξιολόγηση της δυσλεξίας είναι σημαντικός. Οι γονείς, λόγω της καθημερινής επαφής με το παιδί τους, είναι αυτοί που συνήθως έχουν τις πρώτες ενδείξεις. Είναι αυτοί που διαπιστώνουν πως το παιδί τους έχει διαφορετική συμπεριφορά. Ίσως κάποια στιγμή παρατηρήσουν ότι δυσκολεύεται να ξεχωρίσει πιο παπούτσι πρέπει να φορέσει, ότι δε μπορεί να δέσει τα κορδόνια του, ότι θέλει βοήθεια για να ντυθεί και γενικά ότι δεν καταφέρνει να κάνει πράγματα που κάνουν τα άλλα παιδιά της ηλικίας του.
Η διαπίστωση πως κάτι συμβαίνει γίνεται συνήθως όταν το παιδί αντιμετωπίζει μαθησιακά προβλήματα στο σχολείο, δηλαδή δυσκολία στην ανάγνωση, στην ορθογραφία, στη γραφή. Εάν οι γονείς υποπτευθούν ότι υπάρχει κάποιο εκπαιδευτικό πρόβλημα με τα παιδί τους καλό είναι να μην αγνοηθεί, αλλά να προχωρήσουν οι διαδικασίες για διάγνωση του προβλήματος. Να ανησυχήσουν έγκαιρα. Να μην περιμένουν να γίνει το θαύμα και να διορθωθούν όλα από μόνα τους. Να δώσουν την ευκαιρία στον εκπαιδευτικό να τους περιγράψει την εικόνα του παιδιού στην τάξη, να ζητήσουν τη γνώμη του και να αναζητήσουν τα αίτια.
Η διάγνωση γίνεται συνήθως από κάποιον ειδικό. Οι σύγχρονες τάσεις διαγνωστικής προσέγγισης παιδιών με δυσλεξία τονίζουν τον κεντρικό ρόλο του δασκάλου στην διαγνωστική διαδικασία.
Ο ενημερωμένος εκπαιδευτικός είναι σε θέση να υποψιαστεί πιθανή Μαθησιακή Δυσκολία ενός παιδιού, από την επίδοσή του στα μαθήματα, αλλά και τη συμπεριφορά του μέσα και έξω από την τάξη. Άρα, μπορεί να βοηθήσει τους γονείς να αναζητήσουν τη γνώμη ενός Εκπαιδευτικού-Σχολικού Ψυχολόγου. Όσο πιο έγκαιρα γίνει η διάγνωση και η αντιμετώπιση, τόσο ευκολότερα και καλύτερα είναι τα αποτελέσματα προς όφελος του ίδιου του παιδιού, της ομάδας αλλά και της οικογένειας.
Οι γονείς πρώτοι πρέπει να αποδεχθούν ότι το παιδί τους έχει δυσλεξία. Η αναγνώριση της δυσλεξίας θα επιτρέψει μια πιο κατάλληλη επιλογή μαθημάτων, τα οποία θα ενισχύσουν τις δυνάμεις και θα μειώσουν τις αδυναμίες του δυσλεκτικού μαθητή. Οι γονείς πρέπει και μπορούν να βοηθήσουν το παιδί τους με τη στάση τους και αυτό θα γίνει εάν λάβουν υπόψη τους ότι:
Τα δυσλεκτικά παιδιά έχουν ανάγκη από ένα σπίτι μέσα στο οποίο θα νιώθουν ασφαλή και θα υπάρχουν άτομα που θα τα ενθαρρύνουν.
Ο έπαινος ενισχύει τη θετική συμπεριφορά του παιδιού.
Το παιδί με δυσλεξία χρειάζεται αγάπη, αποδοχή, προστασία, πειθαρχία, αλλά και την ελευθερία να μεγαλώσει και να μάθει.
Επειδή ο γονιός είναι συνδεδεμένος συναισθηματικά με το παιδί, δεν είναι πάντα το κατάλληλο πρόσωπο να δώσει στο παιδί εκπαιδευτική βοήθεια στο σπίτι. Σε αυτήν την περίπτωση η λύση είναι η εξατομικευμένη διδασκαλία από καταρτισμένο ειδικό παιδαγωγό.
Η διατήρηση τακτικής επαφής των γονιών με το δάσκαλο του παιδιού βοηθάει και τις δύο πλευρές να παρακολουθούν την εξέλιξη του παιδιού.
Οι γονείς πρέπει να βρίσκουν πάντα το χρόνο να ακούνε το παιδί τους και να δείχνουν κατανόηση στις δυσκολίες που αντιμετωπίζει.
Γενικά, θα πρέπει οι γονείς να φροντίζουν στο σπίτι να επικρατεί ήρεμο κλίμα, χωρίς φωνές ή συνεχείς εντολές και άστοχες παρατηρήσεις.
Ο ρόλος του δασκάλου είναι καθοριστικός στην αξιολόγηση και αντιμετώπιση της δυσλεξίας. Ο δάσκαλος σε κάθε τάξη αλλά κυρίως στην Α΄ και Β΄ τάξη του δημοτικού σχολείου, είναι αυτός που θα επισημάνει πρώτος το πρόβλημα.
Ο δάσκαλος για να προχωρήσει στη διαγνωστική αξιολόγηση, βάζει τον μαθητή να κάνει τις παρακάτω ασκήσεις:
Αντιστοίχηση μικρών – κεφαλαίων γραμμάτων
Αντιστοίχιση λέξεων – εικόνων
Συμπλήρωση προτάσεων
Ανάγνωση, κατανόηση κειμένου με προτάσεις
Γραφή λέξεων κάτω από εικόνες
Γραφή γραμμάτων και συλλαβών με υπαγόρευση
Γραφή προτάσεων με υπαγόρευση
Αντιγραφή γραμμάτων και συλλαβών
Αντιγραφή κειμένου
Από την ανάλυση των λαθών που θα κάνει ο μαθητής, θα διαπιστωθούν οι αδυναμίες του, αν δηλαδή γράφει δυσανάγνωστα, σε ποια γράμματα και ποιες λέξεις δυσκολεύεται, αν έχει δυσκολίες στην ακουστική διάκριση, αν προσθέτει ή παραλείπει γράμματα, αν χρησιμοποιεί τόνους και σημεία στίξης.
Ο δάσκαλος, μετά τον εντοπισμό του προβλήματος, έχει υποχρέωση να ενημερώσει τους γονείς, χωρίς να τους πανικοβάλλει, για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει το παιδί. Μετά, ενημερώνει το διευθυντή και όλο το εκπαιδευτικό προσωπικό για την συλλογική και σωστή αντιμετώπιση των δυσκολιών.
Εδώ πρέπει να τονίσουμε ότι η οριστική διάγνωση θα πρέπει να γίνει από έναν ειδικό όπως αναπτυξιολόγο, ψυχίατρο, ψυχολόγο ειδικό παιδαγωγό και λογοπεδικό. Αυτοί οι επιστήμονες, πρέπει να έχουν εξειδικευμένη γνώση του συνδρόμου της δυσλεξίας.
Μετά την επίσημη διάγνωση και διαπίστωση της δυσλεξίας, το παιδί θα παρακολουθήσει κάποιο εξατομικευμένο πρόγραμμα αντιμετώπισης των συμπτωμάτων που παρουσιάζει. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η συνεργασία ειδικού, δασκάλου και γονέων, ώστε να ακολουθηθεί μια κοινή γραμμή.
Ο εκπαιδευτικός στο σχολείο, μέσα από μια πλήρη ενημέρωση που θα λάβει για την κατάσταση του μαθητή του, μπορεί να διαμορφώσει με τέτοιο τρόπο το διδακτικό του έργο ώστε να βοηθήσει τον μαθητή να αποφύγει ψυχικές καταστάσεις ματαίωσης και περιθωριοποίησης που συνήθως βιώνει το παιδί με δυσλεξία.
Απαραίτητη επίσης, κρίνεται και η βοήθεια ενός ειδικού παιδαγωγού, που θα προσφέρει πολύτιμη βοήθεια στο παιδί σε ένα ήρεμο και γνώριμο περιβάλλον, όπως το περιβάλλον του σπιτιού, όπου ζει το παιδί.
Η Κατερίνα Κανάκη είναι Φιλόλογος- Ειδική Παιδαγωγός
Με μεταπτυχιακό στην Ειδική Εκπαιδευτική Αγωγή –Ψυχική Υγεία.
