Η κίνησή τους αυτή είχε κυρίως συμβολικό χαρακτήρα και έγινε στο πλαίσιο της διαμαρτυρίας τους για το κλείσιμο των Πανεπιστημίων.
Αυτή η κίνηση όμως, σε συνδυασμό με μεθόδους υπαίθριας διδασκαλίας, που εφαρμόστηκαν πρόσφατα στην Αμερική και σ’ άλλες χώρες, γεννάει κάποια ερωτηματικά:
* Μήπως αυτό το ελκυστικό πείραμα θα πρέπει ν’ αποτελέσει την αρχή για την υιοθέτηση και στη χώρα μας της εναλλακτικής διδασκαλίας στην ύπαιθρο σε περιόδους πανδημίας και όχι μόνο;
* Μήπως πρέπει οι υπεύθυνοι να σκεφτούν ότι το κλείσιμο των σχολείων δεν είναι μονόδρομος;
* Μήπως πρέπει να εγκαταλείψουμε την εμμονή σε κλασικές μεθόδους και να εκπαιδευτούμε και σε άλλες ενδιαφέρουσες διδακτικές πρακτικές;
Η πρόταση μοιάζει εκκεντρική, είναι όμως τόσο ρεαλιστική κι εφαρμόστηκε στο παρελθόν, στις αρχές του 20ού αιώνα, σε ανάλογες συνθήκες μ’ αυτές που βιώνουμε σήμερα. Σε μια εποχή που η φυματίωση θέριζε, δάσκαλοι, μαθητές και γονείς αποδέχτηκαν, ως αναγκαία τη λύση να βγουν από τις τάξεις, ακόμη και με το κρύο, και να κάνουν μαθήματα στην ύπαιθρο.
Η υπαίθρια διδασκαλία ξεκίνησε στη Γερμανία και την Αμερική, αλλά γρήγορα εξαπλώθηκε σε πολλές χώρες: Βρετανία, Γαλλία, Βέλγιο, Ελβετία, Ισπανία και Ιταλία. Ακόμη και κατά τη διάρκεια του σκληρού χειμώνα του 1912, στο Πρόβιντενς της Νέας Αγγλίας, παιδιά και καθηγητές συνέχιζαν να κάνουν κουκουλωμένοι μάθημα στο ύπαιθρο.
Έγιναν οι απαραίτητες αλλαγές στη δομή των σχολείων, ώστε να καλύπτουν τις ανάγκες της διδασκαλίας σε περιόδους επιδημιών: παράθυρα πλήρως ανοιγόμενα, λυόμενα υπόστεγα και τέντες, κατάλληλα διαμορφωμένες παιδικές χαρές, παγκάκια αντί για θρανία. Το Πρόγραμμα Σπουδών αναπροσαρμόστηκε, ώστε να περιλαμβάνει περισσότερες ώρες διδασκαλίας σε εξωτερικούς χώρους.
Αλλά και αργότερα, που πέρασε ο μεγάλος κίνδυνος της φυματίωσης, πολλοί εμπνευσμένοι αρχιτέκτονες και παιδαγωγοί, συνέχισαν να υποστηρίζουν την αναπροσαρμογή των σχολείων, ώστε να ανταποκρίνονται στη δυνατότητα της υπαίθριας εκπαίδευσης σε όλες τις βαθμίδες, ως αναγκαίο μέτρο για την προστασία των μαθητών και της κοινωνίας από διάφορες επιδημίες. Πέρυσι οι Αρχές της Νέας Υόρκης έδωσαν άδεια στα σχολεία να πραγματοποιούν μαθήματα σε αυλές και σε κοντινά πάρκα.
Η υπαίθρια διδασκαλία θα ταίριαζε απόλυτα στη χώρα μας, αρκεί να είμαστε έτοιμοι να δεχτούμε τέτοιες λύσεις, που δεν είναι τόσο πρωτοποριακές, όσο νομίζουμε. Πριν 70 χρόνια ο Δημήτρης Πικιώνης, ο εμπνευσμένος αρχιτέκτονας, ξεκινώντας από τη λογική ότι "ο βίος εν Ελλάδι είναι υπαίθριος", είχε σχεδιάσει στην αρχιτεκτονική μελέτη του για το 14ο Δημοτικό Σχολείο στα Πευκάκια του Λυκαβηττού (1932), πέργκολες για τους προαύλειους χώρους. Πίστευε ότι η αρχιτεκτονική των σχολείων πρέπει να είναι σε άμεση επαφή με το περιβάλλον και πρόβλεψε τη δημιουργία υποδομών για τη μελλοντική υιοθέτηση της εναλλακτικής διδακτικής στον προαύλειο χώρο.
Σήμερα, που η αγωνία γονιών και εκπαιδευτικών είναι μεγάλη θα μπορούσαν τα μαθήματα, όπου υπάρχει δυνατότητα και όταν το επιτρέπουν οι καιρικές συνθήκες, να γίνονται σε εξωτερικούς χώρους.
Μήπως είναι καιρός να διαμορφωθούν κατάλληλα οι άχαρες αυλές των σχολείων, ώστε η υπαίθρια διδασκαλία να παραμείνει και στο μέλλον ως εναλλακτικός τρόπος διδασκαλίας; Μήπως οι αρχιτέκτονες, ακολουθώντας το παράδειγμα του πρωτοπόρου Πικιώνη, πρέπει, στον σχεδιασμό των σχολικών κτιρίων, να προβλέπουν και χώρους για υπαίθρια διδασκαλία;
Την εμπειρία της υπαίθριας διδασκαλίας τη βίωσα κι εγώ στο ελληνοαγγλικό σχολείο «Σαχέτι» στη Νότια Αφρική, όπου δίδαξα το 1985. Το σχολείο αυτό πήρε βραβείο αρχιτεκτονικού σχεδιασμού, γιατί διέθετε εσωτερικές αυλές ανάμεσα στις αίθουσες, με πέργκολες και σκαλοπάτια αμφιθεατρικά, ή αυλές με γκαζόν, όπου μπορούσαν να κάθονται οι μαθητές. Τα αναρριχώμενα φυτά και τα λουλούδια συνέθεταν ένα περιβάλλον ιδανικό για διδασκαλία.
Στη χώρα μας ο δημόσιος διάλογος για την εκπαίδευση δυστυχώς επικεντρώνεται στον αριθμό των μαθητών που πρέπει να έχει κάθε τάξη, στη συχνότητα αερισμού των αιθουσών, στον αριθμό των αναγκαίων αιθουσών και στην τήρηση των αναγκαίων αποστάσεων. Για να μην αναφερθούμε σε διαμαρτυρίες γονέων και συνδικαλιστών για τα μαθήματα με ανοιχτά παράθυρα και τους μαθητές με μπουφάν. Πώς είναι δυνατόν να θέλουμε να περάσουμε αυτήν τη δύσκολη περίοδο χωρίς να στερηθούμε τίποτα; Πώς είναι δυνατόν να επιλέγεται ως μόνη λύση το κλείσιμο των σχολείων και των Παν/μίων;
Είναι πράγματι απορίας άξιον, γιατί δεν έχουμε συζητήσει τις δυνατότητες που προσφέρει η υπαίθρια διδασκαλία, δεδομένου ότι οι καιρικές συνθήκες στη χώρα μας το επιτρέπουν σε μεγάλο βαθμό και όλοι γνωρίζουμε ότι η μετάδοση του κορονοϊού περιορίζεται κατά πολύ στους ανοικτούς χώρους; Αναμφισβήτητα, η υπαίθρια διδασκαλία δεν αποτελεί πανάκεια. Μπορεί, όμως, να αποτελέσει ακόμα μία επιλογή για το Υπουργείο Παιδείας, έτσι ώστε δάσκαλοι, γονείς και μαθητές να νιώσουν πιο ασφαλείς. Τα παιδιά άλλωστε θα το χαρούν ιδιαίτερα. Βγάζοντάς τα έξω από τη σχολική αίθουσα, ίσως ανανεώσουμε την εκπαίδευσή μας και υλοποιήσουμε το όραμα για ένα διαφορετικό σχολείο.
Από την Κατερίνα Κόσσυβα, φιλόλογο με διδακτική εμπειρία σε σχολεία του εξωτερικού
