Πάμπολλα απ’ τα βάσανά μας οφείλονται στην απομόνωση του καθενός μας – μια κατάσταση εξόχως αφύσικη, αλλά συνηθέστατη. Παρ’ όλον ότι η ίδια η Αυτοσυνειδησία του καθενός μας δομείται απ’ τις σχέσεις με τους άλλους και με το περιβάλλον, οι περισσότεροι από εμάς συρρικνωνόμαστε στο σαρκίο μας και στην αμάθειά μας.
Θα χρειαζόμασταν μέρες για να απαριθμήσουμε τις λεπτομέρειες των πραγμάτων. Οι λέξεις έχουν αγρίως φθαρεί από τη χρόνια κατάχρηση, πρέπει να πούμε χαρακτηριστικά, για την ευθύνη του ατόμου και στην επιρροή που ασκεί στην ομάδα, σε μια κοινή πορεία με συνεχή αλληλεπίδραση.
Πάσχουμε από σημαντικό έλλειμμα ηθοπολιτικής ωριμότητας και ένα μεγάλο ποσοστό της ελληνικής κοινωνίας εξακολουθεί να αναλώνεται σε σενάρια συνωμοσιολογίας, ζούμε μια εποχή βαθύτατου σκοταδισμού για χάρη του μέλλοντος, προτιμάμε τις απλουστεύσεις, τον μιμητισμό, την αδιαφορία, καθώς και ότι κυριαρχεί μια κακοχρησία των λέξεων.
Ο άνθρωπος (όπως και η έλλειψη πολιτικής αυτοσυνειδησίας) πρέπει να αλλάξει νοοτροπία και ρότα, διαφορετικά τα αδιέξοδα θα πολλαπλασιάζονται συνεχώς.
Το πρόβλημα είναι ότι δεν μπορούμε να συστήσουμε μια υπεύθυνη συλλογικότητα και αυτό οφείλεται στο ότι δεν υπάρχει ένα δυνατό αίσθημα θυσίας. Όλα τα ζώα, στην κλίμακα του κυττάρου, όπως και ο άνθρωπος είναι ένα άκρως μιμητικό ον. Είναι σχεδόν θέμα Θερμοδυναμικής: Επειδή η λήψη αποφάσεων απαιτεί μεγάλη κατανάλωση ενέργειας και πιλοτικών προσπαθειών, η μίμηση της «έτοιμης» δράσης ενός άλλου προσφέρεται συνήθως ως η «φθηνότερη» λύση.
Θυμάστε όταν, παιδιά, βγαίναμε απ’ τον κινηματογράφο, πώς ασυναίσθητα περπατούσαμε σαν τον πρωταγωνιστή ή με πόση τρυφερότητα κοιτούσαμε τους αναπήρους, με τη ματιά του Τσάρλι Τσάπλιν. Στο ερώτημα λοιπόν, τι κάνουμε για το μέγα πλήθος των μετρημένων δεικτών αντικοινωνικότητας σημαντικού μέρους των συμπολιτών μας, η προβολή αξιομίμητων παραδειγμάτων συμπεριφοράς είναι μια σπουδαία παιδευτική και πολιτική λύση προόδου για τον λαό μας.
Μα τα ζωντανά παραδείγματα γύρω μας λιγόστεψαν: Καθώς οι πόλεις (και ο ρυθμός του βίου) μεγάλωσαν, δεν βλέπουμε εύκολα μπροστά μας τον αξιομίμητο - τα δε ΜΜΕ δεν έχουν πάντοτε κίνητρα για να προβάλλουν το αξιομίμητο, προβάλλουν το ευκολομίμητο.
Πάμπολλα απ’ τα βάσανά μας οφείλονται στην απομόνωση του καθενός μας - μια κατάσταση εξόχως αφύσικη, αλλά συνηθέστατη.
Παρ’ όλον ότι η ίδια η αυτοσυνειδησία του καθενός μας δομείται απ’ τις σχέσεις με τους άλλους και με το περιβάλλον, πάμπολλοι από μας συρρικνωνόμαστε στο σαρκίο μας, και με τις ακόλουθες συνέπειες: Δεν παίρνουμε και δεν δίνουμε - στάση που ισοδυναμεί σχεδόν με μιαν αυτοκτονία (υλική και ψυχολογική). Αγαπώντας πιο πολύ το πετσί μας, παρά την απελευθερωτική αλήθεια, δεν συζητάμε καν τις απόψεις μας με τους άλλους - μας αρκεί να τους μισούμε.
Όλο λοιπόν το ζητούμενο είναι να πεισθούμε να καταβάλουμε την πρόσθετη εσωτερική ενέργεια που απαιτείται τώρα, για να φύγουμε απ’ την αδιαφορία. Θα μας βοηθούσε αν μας έκαναν να φανταστούμε τα κέρδη που μας περιμένουν - αν μας έδιναν λίγο «όραμα». Λίγο. Ένας χημικός καταλύτης χρειάζεται για να ξεπεράσουμε το μικρό ενεργειακό φράγμα, για το οποίο αναφερθήκαμε παραπάνω. Ας θυμηθούμε τώρα πρόχειρα ότι το ξεπέρασμα της ραστώνης της αδιαφορίας μπορεί να προσφέρει πλείστα ατομικά και συλλογικά οφέλη: Στον ατομικό βίο σε περιμένει η μύηση στις χαρές της φιλανθρωπίας ή στις χαρές της μουσικής που είχες αμελήσει λόγω ραθυμίας. Μπορεί να καταλάβεις τις πολλαπλές συνέπειες της επιχειρηματικότητας ως δημιουργικής κατάκτησης και ως απαραίτητου μηχανισμού της οικονομίας. Σε περιμένουν επίσης δυσανάλογα ίσως κέρδη (ψυχολογικά και οικονομικά) από κατάλληλες συνεργασίες, που τις απέφευγες μέσα στην κλεισούρα σου. Στο πεδίο της πολιτικής (παρά το πλήθος των αντικινήτρων), ο ενεργός πολίτης (αυτός δηλαδή που συν-εργάζεται), θα έχει τουλάχιστον την ικανοποίηση ότι δεν είναι ραγιάς». «Αδράχτι είναι η ζωή και μπορούμε να ξαναγνέθουμε τα υφάδια της νέας κοινωνίας μας υπομονετικά. Υπομονετικά και σιγοτραγουδώντας τα πάθια και τους καημούς του κόσμου που δεν έχουν τελειωμό» όπως μας λέει ο φιλόσοφος ο Σκιαθίτης Παπαδιαμάντης.
Η αυτόνομη ατομική και επιβαλλόμενη απομόνωση από το κοινωνικό γίγνεσθαι της ζωής, ποτέ δεν ωφελεί τον άνθρωπο, παντοιοτρόπως, εκτός αν πρόκειται να βαθυστοχαστεί. Που και ο βαθυστοχασμός συλλογικοποιείται στην τελική του μορφή.
Από τον Δημήτρη Τσικούρα,
λογοτέχνη
