Από την Ελένη Αξιόγλου
Ήδη αποτελεί νόμο του Κράτους, η δημιουργία της «μικρής ΔΕΗ». Πολλές οι διατυπωθείσες απόψεις επ΄ αυτού: άλλες μεν θετικές, άλλες δε επιφυλακτικές για το βήμα αυτό της μεταβίβασης του 30% της ΔΕΗ σε ιδιώτες, περιορίζοντας έτσι το μερίδιο της ΔΕΗ στη λιγνιτική παραγωγή. Κάποιοι αναρωτήθηκαν μήπως η παραγωγή και διανομή ηλεκτρικής ενέργειας είναι ένα «φυσικό μονοπώλιο», με την έννοια ότι μόνο με οικονομίες κλίμακος στην παραγωγή, δηλ. μόνο σε υψηλό επίπεδο παραγωγής , επιτυγχάνεται το ελάχιστο κόστος και άρα όφελος του τελικού καταναλωτή είτε νοικοκυριού είτε βιομηχανίας με την επιτευχθείσα μειωμένη τιμή ρεύματος!
Στη Μικρή ΔΕΗ θα περιέλθουν « λιγνιτικές και υδροηλεκτρικές μονάδες ισχύος 2.768 MW και μια μονάδα φυσικού αερίου ισχύος 400 MW. Επίσης, μια άδεια παραγωγής για τη νέα λιγνιτική μονάδα Μελίτη 2 στη Φλώρινα, τα ορυχεία του Αμυνταίου και 5 ακόμη ορυχεία. Το χαρτοφυλάκιο της νέας εταιρείας που θα περάσει μέσω διεθνούς διαγωνισμού σε ιδιώτες, περιλαμβάνει ακόμη το 30% του πελατολογίου της ΔΕΗ και περίπου 2.500 εργαζόμενους».
Ασκήθηκε όμως και πολεμική πολιτική εναντίον του μεταρρυθμιστικού αυτού ενεργειακού προτύπου μέχρι του σημείου να διατυπωθεί πρόταση δημοψηφίσματος από ένα λαό, που κάποιες πολιτικές ομάδες σκόπιμα τον ήθελαν «ενημερωμένο» μόνο στη διαστρεβλωμένη και μισή πραγματικότητα και αλήθεια, όπως οι ενστάσεις του ΣΥΡΙΖΑ δια στόματος του επικεφαλής του κ Αλ. Τσίπρα και στο πρόσφατο Συνέδριο Economist :
α. ότι η ΔΕΗ δικαιώθηκε στα ευρωπαικά Δικαστήρια και δεν έχει δεσπόζουσα θέση στην αγορά. Απαντήθηκε ότι σφάλλει ήδη εδώ και τρεις μέρες, αφού το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο υιοθέτησε την αίτηση αναίρεσης της Κομισιόν αποδεχόμενο έτσι την ύπαρξη και κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης στην αγορά από τη ΔΕΗ, εξαιτίας του μονοπωλιακού δικαιώματος πρόσβασης στο φθηνό καύσιμο του λιγνίτη, ακυρώνοντας προηγούμενη απόφαση, που δικαίωνε τη ΔΕΗ.
β. ότι στην Ευρώπη και για παράδειγμα στη Γαλλία, η παραγωγή και διανομή της ηλεκτρικής ενέργειας είναι κρατική, παραλείποντας όμως να διευκρινίσει και ότι η Ηλεκτρική Εταιρία της Γαλλίας πρωτίστως παράγει ηλεκτρικό ρεύμα από πυρηνική ενέργεια και όχι λιγνίτη, αλλά και ότι παρόλα αυτά είναι και εκεί ήδη μια ανώνυμη εταιρία με μετοχές κατά 85% της γαλλικής κυβερνήσεως και ότι είχε μόνο ως το 1999 το μονοπώλιο στη διανομή –και όχι και στην παραγωγή- της ηλεκτρικής ενέργειας, οπότε η ευρωπαική οδηγία επέβαλε εναρμόνιση στην ευρωπαική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας με «σπάσιμο» του μονοπωλιακού χαρακτήρα της διανομής και παραγωγής ηλεκτρ. ενέργειας.
Στο σημείο αυτό παρεμπιπόντως αναφέρεται ότι με τον όρο μονοπώλιο αναφερόμαστε στην ακραία μορφή αγοράς, όπου μια μόνο επιχείρηση παράγει ένα προϊόν για το οποίο δεν υπάρχουν στενά υποκατάστατα. Στην περίπτωση αυτή η επιχείρηση ταυτίζεται με τον κλάδο παραγωγής του προϊόντος. Ανάμεσα στις συνθήκες που οδηγούν σε μονοπώλια είναι η αποκλειστική ιδιοκτησία των πρώτων υλών (π.χ πυρηνική ενέργεια που διαφέρει από το λιγνίτη), η παραχώρηση από το κράτος αποκλειστικού δικαιώματος στην παραγωγή (π.χ. επιχειρήσεις κοινής ωφελείας) κ.λ.π.
γ. ότι θίγονται τα εργασιακά δικαιώματα των εργαζομένων στη ΔΕΗ.Η απάντηση είναι στο ίδιο το κείμενο το νέου Νόμου σύστασής της ότι: «Θα είναι διασφαλισμένα πλήρως τα εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα των εργαζομένων που θα μεταφερθούν στη «μικρή ΔΕΗ» .
Ο θεμιτός και υγιής όμως ανταγωνισμός στην αγορά επέβαλε τη σύσταση και εκποίηση στη Μικρή ΔΕΗ. Την επιβάλλει όπως διαφάνηκε, αφενός μεν η προστασία του καταναλωτή , για να έχει το δικαίωμα να διαλέγει τον προμηθευτή ηλεκτρικής ενέργειας, που τον συμφέρει ( βλ. •Οδηγία 2003/54/ΕΚ: όριζε πως από την 1η Ιούλη 2007, όλοι οι καταναλωτές -συμπεριλαμβανομένων και των οικιακών- θα μπορούσαν να αγοράζουν ηλεκτρική ενέργεια από οποιονδήποτε προμηθευτή, στο πλαίσιο της ΕΕ), αφετέρου δε η έλλειψη αυτόματου διορθωτικού μηχανισμού της αγοράς για το έλλειμμα της ανταγωνιστικότητας στις αγορές αγαθών και υπηρεσιών, στην αγορά εργασίας και στον δημόσιο τομέα, και σε συνδυασμό με την πολιτική και νομοθεσία της Ε.Ε., όπου μετά την υπογραφή της Συνθήκης του Μάαστριχτ το 1992 υπαγόμαστε, και η οποία ψηφίστηκε στην Ελληνική Βουλή από το ΠΑΣΟΚ, τη ΝΔ και τον τότε Συνασπισμό : μιά από τις στρατηγικές κατευθύνσεις που δίνει η Συνθήκη είναι η απελευθέρωση κλάδων της οικονομίας, μεταξύ αυτών και της ηλεκτρικής ενέργειας, που οδήγησε έτσι στην κυβερνητική απόφαση πώληση λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ, προκειμένου να σπάσει το μονοπώλιο της επιχείρησης στους λιγνίτες.
Να θυμίσουμε για την ιστορία στην πορεία προς την ιδιωτικοποίηση ότι :
α. με το Νόμο 4001/2011: Συστήνονται οι δύο θυγατρικές της ΔΕΗ, αποσπώντας από τη μητρική τους τομείς της μεταφοράς και της διανομής. Έτσι, η επιχείρηση «σπάει» σε κομμάτια και διευκολύνεται η διαδικασία ιδιωτικοποίησής τους. Οι θυγατρικές που συστήνονται είναι ο ΑΔΜΗΕ (μεταφορά) και η ΔΕΔΔΗΕ (διανομή) και
β. με Νόμο 4237/2014: Δίνει τη δυνατότητα πώλησης του 66% του ΑΔΜΗΕ στους ιδιώτες, επιβεβαιώνοντας πλήρως ότι το σπάσιμο της ΔΕΗ σε κομμάτια γίνεται για να προωθηθεί η ιδιωτικοποίηση.
Την απάντηση στο ερώτημα αν ωφελεί τελικά τον καταναλωτή η ιδιωτικοποίηση της ΔΕΗ, μας τη δίδει πλέον ο νόμος για τη Μικρή ΔΕΗ, αλλά και σημερινός Υπ.Οικονομίας Γκίκας Χαρδούβελης μέσα από παλαιότερο δημοσίευμά του ότι δηλ. οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις ,όπως οι ιδιωτικοποιήσεις «καθιστούν τον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας πιο ευέλικτο και αποτελεσματικό στην αντιμετώπιση αναταράξεων, μειώνοντας έτσι την ανάγκη επέμβασης από τις κεντρικές εγχώριες αρχές με μια διορθωτική κίνηση στη δημοσιονομική πολιτική, η οποία άλλωστε, με δυσκολία θα μπορούσε να γίνει σήμερα στην Ελλάδα…» και λόγω των περιορισμών της ΟΝΕ.
Την δική μου θετική απάντηση δίδω με την ταυτόχρονη πρόταση υιοθέτησης του συστήματος ΗΠΑ, δηλαδή προτείνω στην κυβέρνηση να επιβάλλουν όριο στο ποσοστό κέρδους των επιχειρήσεων ηλεκτρικής ενέργειας (το οποίο αυξάνεται όταν η επιχείρηση επιλέγει να αυξήσει τις επενδύσεις της σε έρευνα και νέες τεχνολογίες), προκειμένου να ωφεληθεί και το απλό νοικοκυριό-καταναλωτής, αλλά και η βιομηχανία, συμπεριλαμβανομένης της ναυτιλιακής, παρά τη χρήση LNG (υγροποιημένου αερίου) σε μεγάλη έκταση.
Η Ελένη Αξιόγλου είναι Δικηγό4ρος, Πολιτευτής Ν.Δ. ν. Λάρισας
